door Johan | 24 april 2011 | Om te weten |
Berlijn, eind 70er jaren. De 15 jarige Dietmar Arnold staat op een ochtend heel vroeg op, om 05.00 uur al, om met z’n vriendjes op ontdekkingstocht te gaan. Tegen z’n ouders zegt hij dat ze hutten gaan bouwen in het bos maar het werkelijke doel is de luchtafweerbunker in Wedding. Het vriendengroepje had geruchten gehoord over een enorme ruimte, diep in de bunker en zelfs van een onderaards meer. Bij eerdere verkenningstochten rond de bunker hadden ze een ingang blootgelegd en nu gingen ze dan eindelijk naar binnen. Via scheuren, spleten en kieren konden ze het binnenste van de zwaar gebombardeerde bunker bereiken. Een van de eerste voorwerpen die ze vonden was een serie glazen ampullen die met een onbekende vloeistof waren gevuld. Dat was een waardevolle vondst! Belangrijk, omdat ze onderling hadden afgesproken dat degene die het meest waardevolle voorwerp wist te vinden de winnaar was. In de loop van de dag vonden ze nog oude uniformen en laarzen, radio-onderdelen, wapenmagazijnen, twee panzerfausten en een paar half ovalen aluminium naamplaatjes waarvan ze pas later begrepen dat het identificatieplaatjes van soldaten waren. Toen ze na uren in de bunker te hebben rondgedwaald weer naar buiten wilden, waren ze de weg kwijt. Na veel gezoek wisten ze de uitgang weer terug te vinden en stonden ze vrijwel direct oog in oog met een politieagent die daar surveilleerde. Geschrokken overhandigde Dietmar een van de oude panzerfausten aan de gezagsdrager met de mededeling dat ze die op de puinberg hadden gevonden. Eenmaal weer op school liet hij de glazen ampullen aan de scheikundeleraar zien en even later stond de politie bij z’n geschrokken ouders aan de deur. De ampullen moesten onmiddelijk worden ingeleverd omdat er wel eens pokken of typhusbacterieën in zou kunnen zitten (…of cyanide, denk ik zelf…) Met veel gedraai en gelieg wisten ze de ware vindplaats geheim te houden zodat het vriendengroepje nog vele malen naar het binnenste van de bunker kon terugkeren. Maar op een dag in 1979 was de ingang met beton afgesloten en was het gedaan met de pret.
Het zichtbare topje van de bunker in Humboldthain...
Jaren later kon Dietmar Arnold wederom afdalen in de bunkers en gewelven onder Berlijn, maar nu als medewerker van Berliner Unterwelten, een organisatie die tot doel heeft de bunkers en tunnels onder Berlijn in kaart te brengen en, voor zover dat mogelijk is, toegankelijk te maken voor publiek. De bunker waarin de jonge knapen destijds zijn afgedaald is de Flakbunker in Volkspark Humboldthain en die is nu inderdaad te bezichtigen. De bunker ligt voor 80% begraven onder het puin van het kapotgebombardeerde Berlijn, want het Volkspark behoort tot een van de vele Berlijnse Trümmerbergen. Om een indruk te krijgen van de afmetingen van de bunker; in Hamburg staat er nog een in volle glorie en ook in de Pallasstrasse in Berlin Schöneberg staat er een, al is laatstgenoemde iets kleiner en is er een flat overheen gebouwd… Het kantoortje van de Berliner Unterwelten ligt naast het park, bij de ingang van metrostation Gesundbrunnen. Wie de bunker wil bezoeken dient een warme trui mee te nemen aangezien er in de bunker een vrij constante temperatuur van ± 10 graden Celsius heerst…
Het verhaaltje over de belevenissen van de 15 jarige Dietmar is te lezen in het voorwoord van het fantastische boek Dunkle Welten en mán o mán, wat was ik destijds graag met die snotneuzen meegegaan, die bunker in! In die tijd was ik ook 15 of 16!
De luchtafweerbunker in Volkspark Humboldthain is hier te vinden…
Het is weer lente en het kriebelt…
Berlijn lonkt. Berlijn fluistert; kom naar me toe, omarm me en ontdek me…
door Johan | 22 maart 2011 | Om te weten |
In de buurt van de Potsdamer Platz staat nog een oude wachttoren van de oostduitse grenstroepen. Het is een kleine toren die daar nooit heeft gestaan maar die elders uit de grensstrook naar de Erna Berger Strasse is versleept, waar ‘ie nu eenzaam en alleen grenstoren staat te zijn. Er zijn namelijk maar weinig toeristen die de grenstoren zien of van het bestaan af weten en er staan nergens bordjes die op de aanwezigheid van de toren wijzen. Veel aanloop heeft de toren dus niet en dat komt omdat de Erna Berger Strasse een doodlopende straat is. Er woont ook vrijwel niemand omdat via het straatje de bedrijven die aan de Leipziger Platz gevestigd zijn worden bevoorraad. Het is echt een dode hoek waar ook nog een van de laatste stukjes braakliggende grond van de oude grensstrook te vinden is. Peperdure grond waar blijkbaar niets mee te beginnen valt. Het lijkt er op dat men na het voltooien van de nieuwe Potsdamer Platz met schaamte heeft ontdekt dat er nergens een grenstoren ter herinnering aan de tweedeling van de stad gepland was en dat men naarstig op zoek ging naar een plek om zo’n gevaarte alsnog te plaatsen. Een lastige opgave omdat het hele gebied inmiddels propvol gebouwd is. De hoek van de Stresemannstrasse en de Erna Berger Strasse zou mooi zijn geweest; dat is een door toeristen druk bewandelde route waar de toren beter tot z’n recht zou komen. Maar dat zal wel niet kunnen vanwege privatgrund enzo, een heet item in Berlijn waar ook de Mauerweg last van heeft. Nu staat de toren gewoon op gemeentegrond naast een parkeerzuil in een doodlopende straat waar ‘ie, gezien het feit dat de toegangsdeur er al half uitgetrokken is en de toren vol afval is gestort, aan vandalisme onderhevig is.
Eenzaam en alleen in de Erna Berger Strasse
Er zijn in Berlijn nog vier grenstorens te vinden die wél op hun originele plek in de voormalige grensstrook staan. Twee daarvan bevinden zich vér buiten het centrum, namelijk deze, die helemaal langs het noorderlijkste stukje grensstrook staat en in gebruik is door de Deutsche Waldjugend en deze, die ergens langs de Nieder Neuendorfer See te vinden is. De andere twee staan aan de Kieler Strasse vlak bij het Invaliden Friedhof en aan de Puschkinallee bij de voormalige grens tussen Kreuzberg en Treptow…
door Johan | 20 februari 2011 | Om te weten |
De bodem in en rond Berlijn is van een niet al te stevige soort. Zandering en met een hoog grondwaterpeil. Graaf drie meter diep en je stuit op water. Dat wist Albert Speer, de bouwmeester van de nazi’s ook en dat betekende voor hem een vrij groot probleem. Het gewicht van de geplande megalomane Volkshalle en Triumphbogen, die in het kader van Welthauptstadt Germania zouden moeten verrijzen, zou veel te groot zijn voor de Berlijnse grond waardoor verzakkingen niet uit te sluiten waren. Om te testen hoeveel gewicht de grond kon dragen heeft Speer het Schwerbelastungskörper laten neerzetten en dat ding staat nog steeds langs de General-Pape-Strasse in het noordwesten van Berlin Tempelhof. Meer precies bij de kruising Pape-Strasse/Loewenhardtdamm. Het is een massief betonnen cilinder van 12600 ton die op een smallere zuil rust waardoor er maximale druk op de bodem ontstaat. Een soort betonnen paddestoel dus. Het idee was dat als de zuil in drie jaar tijd niet meer dan 6 centimeter in de bodem zou zijn gezakt, de grond stevig genoeg was voor de bouw van Germania. De zuil zakte echter meer dan 18 centimeter weg maar desondanks moest op bevel van Hitler zowel de planning als de bouw van Germania gewoon doorgaan…
De paddestoel van Speer
In het boek “Albert Speer, verstrikt in de waarheid” van Gitta Sereny, die Speer jarenlang heeft ondervraagd, doet Speer op blz 164 een uitspraak over Germania: “De opbouw van Berlijn werd mijn levenswerk en ik kan mijzelf er zelfs nu nog niet van losmaken. Als ik me diep in mijn hart afvraag waarom ik Hitler nu afwijs, dan denk ik dat dat grotendeels komt doordat ik nu weet wat hij gedaan heeft, maar voor een kleiner deel komt het ook door mijn persoonlijke teleurstelling. Die teleurstelling komt weer voort uit het feit dat zijn strijd om de politieke macht ons de oorlog in gedreven heeft, en hij daarmee dat, wat mijn levenswerk had kunnen zijn heeft vernietigd…”
Volkshalle & Triumphbogen
De foto is van Epha via http://www.flickr.com/photos/epha/1479562412/
Het Schwerbelastungskörper is hier te vinden: Grotere kaart weergeven
door Johan | 22 januari 2011 | Om te weten |
Even ten zuiden van het Olympisch Stadion in Berlijn hadden de nazi’s een gebied vol universiteiten bedacht; de Hochschulstadt als onderdeel van Welthauptstadt Germania. In 1937 heeft Hitler de eerste steen gelegd voor de bouw van de door Albert Speer ontworpen Wehrtechniche Fakultät. In 1940 was de bouw van de fakulteit al een eind gevorderd maar door het uitbreken van de oorlog werden de bouwwerkzaamheden gestaakt. De rest is geschiedenis. (meer…)
