Sowjetisches Ehrenmal in Treptower Park

In het Treptower Park bevindt zich een van de Russische gedenkplaatsen. Het complex is gebouwd in opdracht van de Sovjetbezettingsmacht om de gevallen Russische soldaten tijdens de Slag om Berlijn in 1945 te begraven, te eren en te herdenken. Het monument is enorm en weet te imponeren met vele Russische propagandabeelden.

Trek gerust een uur of twee uit om over het complex te wandelen en om de details van de sarcofagen, het mausoleum en de gedenkstenen te bekijken.

20130721 - _MG_8463- BerlijnBlog

Gedenkplaats voor de gevallen soldaten

Naar schatting zijn er tijdens de Slag om Berlijn in 1945 zo’n 80.000 Russische soldaten om het leven gekomen. Hoe het zover kwam? Het Russische leger viel Berlijn binnen en het bloedbad heeft vele levens gekost. De Sovjets wilden hun helden en vrijheidsstrijders eren en een mooie laatste rustplaats bieden in Berlijn.

Binnenval van de Russen in Berlijn

De inval van Hitler in Polen in 1939 betekende het begin van de Tweede Wereldoorlog. Jarenlang werden door Hitler alle minderheden uitgeroeid: Joden, homoseksuelen en zigeuners kregen het zwaar te verduren. Na jarenlange strijd en oorlog begon het tij te keren tegen de Duitsers. In april 1945 vielen 1,5 miljoen Sovjetsoldaten Berlijn binnen. Hierbij zijn vele van hen om het leven gekomen, naar schatting zo’n 80.000. Nazi-Duitsland was verslagen en Hitler pleegde eind april zelfmoord.

Voor Berlijn was dit nog niet het einde van een veelbewogen geschiedenis. De conferentie van Potsdam deelde Berlijn op in vier sectoren: de Russissche sector in het oosten, en de Franse, Amerikaanse en Britse sectoren in het westen van de stad. Omdat er zoveel Russische soldaten waren omgekomen in de oorlog, kreeg Rusland het grootste deel van de stad onder zijn hoede.

20130721 - _MG_8478- BerlijnBlog

Creëren van de gedenkplaats

In de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog, werden door het Rode Leger drie gedenkplaatsen aangelegd. Deze gedenkplaatsen dienen niet alleen om aan de zegetocht tegen het nationaalsocialisme te herinneren, maar zijn tegelijkertijd bedoeld als begraafplaats voor de gevallen soldaten. Natuurlijk wilden de Russen met deze monumenten benadrukken wat ze voor Duitsland hebben betekend: ze zagen zichzelf als trotse overwinner en bevrijder van Duitsland. Een beetje cru wel, want de Slag om Berlijn heeft ook minder leuke sporen achtergelaten.

In totaal liggen in het Treptower Park 7.000 Russische soldaten begraven van de in totaal ongeveer 80.000 gestorven Russische soldaten. De soldaten kregen een prachtige laatste rustplaats, omgeven door veel groen en propagandabeelden. De andere gedenkplaatsen bevinden zich in Tiergarten (tegenwoordig de bekendste) en in Schönholzer Heide (de minst bekende maar minstens net zo mooi). Het monument in Treptow is het grootste en was het meest belangrijke van de drie. Kwamen er toeristen naar Oost-Berlijn? Dan was het monument in Treptow een van de plekken die de touring cars te zien kregen. En nog altijd is het een prachtige bezienswaardigheid die vooral bij Russische toeristen geliefd is.

20130721 - _MG_8479- BerlijnBlog

Het Russische monument in het Treptower Park bevindt zich in het voormalige Oost-Berlijn, het deel van Berlijn dat na de tweede wereldoorlog in Russische handen kwam. Het monument is eenvoudig, doch door zijn omvang, details en geschiedenis zeer indrukwekkend.

Voor nu en altijd

De Russen mogen de Duitsers dan wel hebben “bevrijd”, maar zonder kleerscheuren ging dat ook niet. De Russische soldaten hebben vele vrouwen verkracht (bekijk ook de film “Eine Frau in Berlin“), Berlijn werd tijdens de slag compleet verwoest, en de vrijheid van de inwoners werd in de Deutsch Demokratische Republik behoorlijk ingedamd. Daarom is er na de eenwording van Duitsland veel gesproken over verwijdering van het enorme monument. Echter is dit niet mogelijk. In de zomer van 1990 is door de beide Duitslanden en de vier voormalige bezettingsmachten een contract getekend waarin Rusland de regel heeft opgenomen dat de Russische oorlogsmonumenten tot in eeuwigheid zouden bewaard en onderhouden moeten worden.

20130721 - _MG_8454- BerlijnBlog

Ontwerp van het monument

Het Sovjetmonument mag dan wel deels een begraafplaats zijn, het lijkt in niets op begraafplaatsen die wij zoal kennen. Het is een monument van enorme omvang, verscholen in het Treptower Park, en leent zich prima voor een mooie wandeling.

Ontwerp van het complex

Als je vanaf de Puschkinallee komt is het eerste wat je ziet een grote granieten poort. Daarin staat in het Duits en Russisch een tekst om de helden te eren: “Ewiger Ruhm den Helden, die für Freiheit und Unabhängigkeit der sozialistischen Heimat gefallen sind” (Eeuwige roem aan de helden die stierven voor de vrijheid en onafhankelijkheid van hun socialistische vaderland). Hier wordt het al meteen duidelijk dat de soldaten als helden werden bestempeld.

20151026 - _DSF5859- BerlijnBlog

Via een bospad kom je op een plaats met daarop een drie meter hoog vrouwenbeeld. Het beeld stelt “Mutter Heimat” (moeder vaderland) voor, een moeder die om haar gevallen zoon treurt.

Vanaf Mutter Heimat heb je zicht op het hoofdmonument en mausoleum van het Ehrenmal. Maar voordat je daar komt loop je eerst door een enorme poort heen. De rood granieten bouwwerken stellen vaandels (Russische vlaggen) voor. Bij de vaandels wordt geknield door soldaten: links een oudere, rechts een jongere soldaat. In vol ornaat en met machinepistool bewijzen ze hun gevallen kameraden de laatste eer en waken over hun graven.

20151026 - _DSF5894- BerlijnBlog
Tussen de vaandels en het hoofdmonument bevindt zicht een denkbeeldig grafveld (de werkelijke graven van de gevallenen liggen aan de zijkanten en onder de grafheuvel). Het veld wordt gesierd door 16 marmeren sarcofagen, symbool staand voor de 16 toenmalige Sovjetrepublieken. Op deze sarcofagen zijn reliëfs met afbeeldingen van de krijgsgeschiedenis van de Sovjetvolken afgebeeld. Aan de kopse kanten zijn uitspraken van Stalin te lezen, links in het Russisch, rechts in het Duits.

Het hoofdmonument van het complex is geplaatst op een (kunstmatige) grafheuvel. Het beeld is 12 meter hoog, weegt 70 ton en prijkt imposant boven het complex uit. Het stelt een soldaat voor, die in de rechterhand een zwaard en in de linkerhand een kind vasthoudt. Met zijn laarzen vertrapt hij een hakenkruis. Het kind staat daarbij symbool voor het onschuldige volk, dat zich nu in de armen van de redder in een betere toekomst kan verheugen. Nog jaren deden er in de DDR verschillende verhalen de ronde over heldhaftige soldaten die Duitse kinderen van de dood zouden hebben gered. Echter is het ontwerp van de soldaat met het meisje op zijn arm niet gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Natuurlijk proberen de Russen met dit monument de werkelijkheid wat rooskleuriger af te beelden en de heldhaftige verhalen over het Rode Leger deden lang de ronde in de latere DDR.

Het hoofdmonument is tevens het eindpunt van het in totaal 10 hectare grote complex. Vanaf de grafheuvel heb je een prachtig uitzicht over het terrein.

20151026 - _DSF5929- BerlijnBlog

20130721 - _MG_8461- BerlijnBlog

20151026 - _DSF5913- BerlijnBlog

Symboliek

Alles op deze plek is symbolisch. In de eerste plaats de steenmassa zelf, grotendeels afkomstig van de ruines van Hitlers Reichskanzlei. Maar ook de treurwilgen en de zestien witmarmeren gedenkplaten die in slagorde aan weerzijde van het massagraf staan opgesteld, hebben een symbolische betekenis. Zoals bij veel Russische architectuur, laat ook dit Sovjetmonument me als mens heel klein voelen. De omvang, propaganda en sfeer van het monument zijn erg bijzonder en maken een bezoek aan het complex zeker een bezoekje waard.

Zin om nog verder te wandelen? Bekijk dan ook het Insel der Jugend, een groen eilandje in de Spree, en loop via het water terug naar station Treptower Park. Je waant je dan ineens in een heel ander Berlijn!

20130721 - _MG_8448- BerlijnBlog

Russisch monument in het Treptower Park
Adres: in het Treptower Park tussen de Pushkinallee en Am Treptower Park
OV: S Treptower Park
Entree: Gratis

Het Sowjetisches Ehrenmal in het Treptower Park bevindt zich tussen de straten “Am Treptowerpark” en de “Puschkinallee” in de Oost-Berlijnse wijk Treptow. Bij de ingang van het park zijn parkeerplaatsen en het park is goed bereikbaar met de S-Bahn, vanaf de halte Treptower Park is het nog zo’n 10 minuutjes lopen.

8 Reacties

  1. Jan Dijk

    Ik deel hier vandaag mee, dat er een prachtige documentaire op YouTube te zien is die heet: Die Pyramiden vom Treptower Park. Over een wereldtentoonstelling 100 jaar geleden daar die niet zo mocht heten, maar waar wel een Völkerschau was.
    Dat daar nu dit monument is weet ik pas sinds vandaag.

    Antwoord
  2. Bart de Timmerman

    Onze vrijheid is tot stand gekomen doordat vanuit het westen én vanuit het oosten soldaten hun leven hebben gegeven.Laten we nu hier even niet met een vinger gaan wijzen naar de Russen bij de beschrijving van dit gedenkpark.

    Antwoord
  3. esjeewee (gepensioneerd touringcar chauffeur)

    Iets milder tegenover de Sovjet-Unie had wel gemogen. Dat Sovjet soldaten zich hebben vergrepen aan de vrouwen en meisjes in Duitsland neem ik zonder meer aan, ik spreek het ook beslist niet goed. Maar er staat in het artikel weinig over de verschrikkelijke misdaden van de Duitsers en zijn ‘overwinnaars’ niet altijd gelijk varkens? Bijv. Indianen, Aboriginals uitgemoord door blanken en Afrikanen, handelswaar, slaven en slavinnen van blanken.

    Antwoord
    • Jan theunis

      De russen hebben samen met Hitler Polen veroverd en uitgemoord dus hebben de russen geen graf nodig ,trouwens Stalin heeft meer mensen vermoord dan Hitler

      Antwoord
  4. Anoek

    Hallo, op dit moment zijn wij in Berlijn. We zouden hier graag heen willen, maar omdat het met de metro voor ons niet zo handig is zijn wij van plan met de auto te gaan. Heb jij enig idee wat de parkeerkosten hiervoor zouden zijn?

    Antwoord
    • Marjolein

      Yes! Je kunt vlak voor het monument gratis parkeren. Ideaal! Veel plezier in Berlijn!

      Antwoord
  5. Joost

    Afgelopen maandag hier ook geweest. We zijn vanwege de hitte en de tijd niet door het hele monument gelopen maar vanaf het begin heb je al een fantastisch zicht op het hele monument.
    Het is een indrukwekkend en groots monument dat echt indruk op je maakt. Ik vind het indrukwekkender dan het monument in Tiergarten.

    Antwoord
  6. Peter van der pluijm

    Ben erg benieuwd naar het verhaal van het mozaïek in de hal onder het beeld
    Zag er erg religieus uit alleen met Sovjet onderwerpen
    Vr Gr

    Antwoord

Reactie verzenden

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief

Meld je aan voor mijn maandelijkse nieuwsbrief en onvang de laatste updates en exclusieve Berlijntips gratis in je inbox.

Je hebt je nu aangemeld voor de BerlijnBlog nieuwsbrief. Dank je wel!

Pin It on Pinterest

Share This