Er zijn weinig bezienswaardigheden in Berlijn waar de meningen zo over verdeeld zijn, als over de East Side Gallery. De een vindt het voormalige stuk Berlijnse Muur vol graffiti geweldig, de ander kan er helemaal niets mee. Ik bevind me in een soort tweespalt. Bij vlagen vind ik het een van de meest bijzondere bezienswaardigheden van Berlijn, een dag later zie ik alleen maar redenen om de East Side Gallery te mijden. Hoe komt dat toch? Vandaag wil ik het eens over mijn haat- liefdesverhouding met de East Side Gallery hebben. Aan de hand van wat quotes die ik ontving, geef ik mijn mening over het langste stuk overgebleven stuk Berlijnse Muur, dat tevens dient als de langste open air gallery ter wereld. 

20140805 - IMG_7009- BerlijnBlog Berliner Mauerweg 2

“Ik vond de East Side Gallery minder indrukwekkend dan verwacht”

Dat de East Side Gallery minder indruk maakt dan verwacht, lees ik regelmatig in mijn mailbox. ‘Verwacht’, dat is waarschijnlijk ook wel het beslissende woord. Want ligt dat aan de East Side Gallery zelf, of misschien toch meer aan de verwachtingen die vooraf geschept zijn?

Er wordt vaak naar de East Side Gallery gerefereerd als ‘het langste stuk overgebleven stuk Berlijnse Muur’ (ja, ik ben ook schuldig) en eigenlijk is dat – nu ik er eens over nadenk – behoorlijk verwarrend. Als je dat voor het eerst hoort, denk je waarschijnlijk aan de verschrikkelijke plaatjes van de muur die we uit de geschiedenisboeken kennen: een grauw betonblok met een patrouilleweg erachter, vol prikkeldraad, wachttorens, blaffende honden en schietende grenswachters (de NOS maakte daar onlangs een mooie animatievideo van). Die terreurbeelden ga je hier niet vinden. Nee, dit stuk muur is beschilderd met kleurrijke tekeningen en is daarmee ook echt een gallery. Dat maakt het niet persé heel indrukwekkend. Maar, is dat erg? Neuh, ik denk van niet. Indrukwekkend zijn bijvoorbeeld de Gedenkstätte Bernauer Straße, de DDR-wachttoren achter Potsdamer Platz of het Tränenpalast. Stuk voor stuk aangrijpende locaties waar je meer te weten kunt komen over de duistere kant van de muur. Persoonlijk vind ik het juist mooi dat dit stuk muur een nieuwe en positieve functie heeft gekregen. Het draagt toch een belangrijke boodschap uit – dat muren, grenzen en blokkades de maatschappij niet mogen delen – maar dan wel op een luchtige en nonchalante wijze.

east side gallery kus

20150924 - _DSF3654- BerlijnBlog East Side Gallery

Eindoordeel
Nee, indrukwekkend is de East Side Gallery niet unbedingt. Maar is dat echt zo erg?

“Niets authentieks aan, die East Side Gallery…”

Hoe authentiek de East Side Gallery is, daar valt over te discussieren. Het klopt dat de oostkant van de muur tijdens de Koude Oorlog nooit was voorzien van welke vorm van street art dan ook. Sterker nog, alleen al dichtbij de oostkant van de muur in de buurt komen, was hartstikke riskant. De DDR-grenswachters konden bijvoorbeeld denken dat je een ontsnapping uit de DDR plande, of een stiekeme spion was, met alle gevolgen van dien.

Echter, zoals bijna alles aan de westkant van de muur er anders uit zag, zag ook de Berlijnse Muur er anders uit. Zeker in de jaren ’80, toen de graffiticultuur kwam overwaaien uit de USA, werd de muur aan de westkant voorzien van tientallen tekeningen en leuzen. Een leuk boekje met impressies van graffiti op de Berlijnse Muur is “Berliner Mauerbilder” van de uitgeverij Nicolai, het geeft een goed beeld van hoe de muur er in die tijd aan de westkant uitzag. Enkele impressies uit het boekje:

IMG_9786.JPG

IMG_9790.JPG

IMG_9792.JPG

Na de val van de Berlijnse Muur duurde het niet lang voordat ook de oostkant van de muur werd beschilderd. Het heeft slechts twee maanden geduurd voordat 118 kunstenaars uit 21 verschillende landen klaar stonden om de muur als leeg canvas te gebruiken voor de kunst. Veel van de werken hebben een bijzondere betekenis en staan symbool voor het vrije Berlijn. Dat de kunstwerken juist op de oostkant van de muur zijn geschilderd, vinden veel mensen misleidend. Op die kant van de muur was tenslotte nooit graffiti te zien! Toch vind ik dat juist een mooi gebaar. Nu kan het wel, ook in Oost-Berlijn! Of dit stuk muur daarmee nog authentiek is? Ik vind van wel. Het is tenslotte een van de eerste vormen van vrije kunst in het voormalige Oost-Berlijn en daarmee uniek.

Eindoordeel
Wat is authentiek? De East Side Gallery is inmiddels al 26 jaar oud en daarmee echt een blijvertje in het Berlijnse straatbeeld!

“De kunstwerken zijn bekliederd”

Ja, dat moet ik helaas beamen en dat is ook gelijk de reden dat ik een kleine afkeer heb ontwikkeld voor de East Side Gallery. Veel kunst op de muur gaat schuil onder tags en kliederwerkjes. Sommige mensen vinden het schijnbaar nodig om hun liefde te verklaren op de East Side Gallery of de wereld mee te delen dat ze here waren. Is het omdat dit kunstwerk buiten staat zonder bewakingscamera’s? Is het omdat er weinig bordjes hangen met uitleg over de historische waarde van het monument? De drempel is in ieder geval (te) laag voor mensen om een stift uit hun tas te pakken. En hoe meer mensen dat doen, hoe lager de drempel wordt…

In 2009 werd de East Side Gallery nog voor € 2 miljoen helemaal opgeknapt. Gaten werden opgevuld, de verf werd eraf gestoomd en veel kunstwerken zijn opnieuw gemaakt. 20 jaar na de val van de Berlijnse Muur zag de openluchtgalerie er weer piekfijn uit. Heel lang heeft dat echter niet mogen duren want vandaag de dag lijkt het alsof die opknapbeurt nooit heeft plaats gevonden. In zes jaar tijd is de hele East Side Gallery weer terug bij af.

De stad Berlijn is momenteel bezig met een opschoonronde en probeert een langetermijnoplossing te vinden voor dit probleem. Het zou tenslotte zonde zijn als de werken weer vernield zullen worden. Bewaken misschien? Kost € 1,3 per jaar. Een plexiglas wand voor de muur plaatsen dan? Daar zou ook binnen de kortste keren verf op zitten. Als tijdelijke oplossing staan er nu bouwhekken voor de East Side Gallery die het monument niet mooier maken en ook niet echt beschermen. Hoewel het ietwat ironisch is om een hek voor de muur te plaatsen, helpt het hopelijk wel om een stukje bewustwording te creëren bij de bezoekers.

Eindoordeel
Vandalisme teistert de East Side Gallery al jaren en doet zeker afbreuk aan dit mooie monument. Ik haal mijn urbexquote maar weer even uit de kast: ‘leave nothing but footprints, take nothing but photographs’.

“Er wordt gebouwd op de Todesstreifen!”

Berlijn verandert snel, razendsnel. Deels ten goede, maar soms soms zet ik mijn vraagtekens erbij. Als je die veranderingen ergens goed kunt zien, dan is het wel rondom de East Side Gallery. Gloednieuwe kantoren, winkels en entertainmenthallen worden uit de voorheen braakliggende grond gestampt. Voor mijn gevoel verschijnt er elke maand wel weer een nieuw en emotieloos glasblok aan de skyline. Het topdieptepunt is wel het appartementencomplex op de voormalige Todesstreifen.

20150924 - _DSF3692- BerlijnBlog East Side Gallery

Voor de bouw van de luxe appartementen, moest een stuk East Side Gallery worden verplaatst. Nog altijd vind ik het erg jammer dat het zo ver is gekomen. Omdat de East Side Gallery niet meer één geheel is, maar vooral omdat het voormalige Sperrgebiet achter de East Side Gallery nu niet meer van ‘ons allemaal’ is. De Spree-oevers zijn daar als een park dat altijd een zeer divers publiek aantrekt. Toeristen, kantoorlui, studenten, vanalles. Op een mooie nazomermiddag is het een gezellige drukte van jewelste. Heerlijk om daar van de mensen en de zonsondergang te genieten! Dat dat juist kan op de plek die 28 jaar lang afgesloten is geweest, vind ik mooi.

Dat dit gebied zich verder ontwikkelt, komt natuurlijk niet als een verrassing. Het is centraal in een bruisend stukje Berlijn, het trekt vele toeristen aan en het heeft ook nog eens een prachtig uitzicht op de Spree. Jammer genoeg voelt het nog niet echt als één geheel en ik ben dan ook heel benieuwd wat voor vormen dit nog aan gaat nemen. Ik duim dat het vrije gevoel achter de muur blijft bestaan, want juist dat is zo typerend voor het huidige Berlijn.

Eindoordeel
Ja, er wordt gebouwd. Dat is an sich ook niet zo’n probleem. Ik hoop alleen dat de East Side Gallery een waardevolle plek krijgt in een nieuw bouwconcept en dat het vrije gevoel van Berlijn dat hier heerst, blijft bestaan.

Je kunt over de East Side Gallery denken wat je wilt, maar dit stukje muur staat symbool voor het veranderende Berlijn. Dat stond het in 1989, en dat staat het nu eigenlijk nog steeds. Ja, er zijn redenen waarom je de East Side Gallery zou kunnen mijden, maar blijft een bezienswaardigheid die uniek is in de wereld, en daarom toch eentje die ik absoluut aanraad om eens te bekijken. Misschien op zijn best met een biertje vanaf de Spree-oever, om toch in het Berlijnse sfeertje te blijven… Wat zeg jij?

Moet je de East Side Gallery gezien hebben?

Bekijk resultaten

Laden ...
 Laden ...

Waarom zou jij de East Side Gallery juist wel of niet bezoeken? Toelichtingen zijn natuurlijk altijd welkom in de reacties onder dit artikel. Ik ben heel benieuwd naar jullie mening!

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief

Meld je aan voor mijn maandelijkse nieuwsbrief en onvang de laatste updates en exclusieve Berlijntips gratis in je inbox.

Je hebt je nu aangemeld voor de BerlijnBlog nieuwsbrief. Dank je wel!

Pin It on Pinterest

Share This