Achter de meeste deuren langs de Berlijnse straten gaat veel meer schuil dan op het eerste gezicht lijkt. Zowel qua oppervlakte als qua geschiedenis. Het zijn meestal niet een paar woningen die schuil gaan achter één deur, vaak zijn het hele woonblokken die om een binnenplaats zijn gebouwd. Een “Berliner Haus” bevat dan ook al snel een stuk of 30 woningen. De bewoners delen de gezamenlijke voordeur en één of meerdere binnenplaatsen. Je kent ze waarschijnlijk wel, de binnenhofjes van Berlijnse woningen. De binnenplaatsen zijn op hun beurt voorzien van een batterij fietsen en een rijtje afvalcontainers voor alle soorten afval want Duitsers staan op het gebied van afval scheiden met stip op 1.

Deze opstelling van woningen (Mietskaserne) is heel typerend voor Berlijn, hoewel ze ook in Hamburg veel voor schijnen te komen. Dit heeft te maken met de snelle groei die beide steden hebben doorgemaakt. In 1914 was Berlijn met 4 miljoen inwoners na New York en Londen zelfs de grootste stad ter wereld. De enorme toestroom van mensen moest ergens geherbergd worden en dat kon prima in deze reusachtige woonblokken. De woonblokken zijn zo gebouwd dat er veel woningen gebouwd konden worden op een relatief klein stuk grond, ze zijn gebouwd naar idee en ontwerp van James Hobrecht. De Mietskaserne zijn als arbeiderswijken in een ring om het centrum gebouwd, dit is de reden dat je dit type woningen in bijvoorbeeld Kreuzberg en Prenzlauer Berg veel terugziet.

Bovenaanzicht van een Mietskaserne.

Arm en rijk samen

De Mietskaserne, zoals meerdere woningen om een binnenplaats uit de tijd van de industrialisering worden genoemd, zijn gebouwd met het idee om zowel rijken als armen een woning aan te bieden. Hoe dichter aan de straatkant, hoe duurder de woningen. De ingang is wel voor alle woningen gelijk en de meeste halletjes zijn prachtig versierd met marmer, anderen zijn gebouwd van hout of bespoten met graffiti.

Een niet zo gezellig Hinterhof.

De achterste woningen waren bedoeld voor de minder bedeelden. De Mietskaserne waren als volgt opgebouwd;

  • Voorhuis (Vorderhaus) – de woningen die waren gelegen aan de straatkant
  • Zijvleugels (Seitenflügel) – de woningen die 90 graden haaks op het voorhuis staan
  • Overdwarsvleugels (Quergebäude) – dit werd ook wel achterhuis genoemd. Dit waren de woningen helemaal achteraan die parallel liepen aan het voorhuis. Vaak moesten meerdere woningen in het achterhuis een toilet op de gang delen. De woonkwaliteit van deze woningen was meestal slecht.
  • Remise (Remise) – een bijgebouw dat werd gebruikt voor opslag of de stalling van paarden.

Huur

De huur bedroeg zo’n 25 tot 30% van het inkomen, voor de meeste inwoners was dit vrij veel. Om dit toch te kunnen betalen werden er slaapplaatsen onderverhuurd. Soms zoveel dat er 30 personen in een twee-, of driekamerappartement woonachtig waren.

Binnenplaats

Het typerende voor deze woningen is het feit dat ze allemaal om 1 of meerdere binnenplaatsen zijn gebouwd. Meestal niet van die mooie hofjes zoals je die misschien van de Hackesche Höfe kent, meer soms grauwe en donkere pleintjes. De binnenplaatsen moesten minstens een oppervlakte hebben van exact 5,34 × 5,34 meter, hier paste namelijk net een door paarden aangedreven brandweerwagen doorheen. Huizen die van drie, vier of meer binnenplaatsen waren voorzien waren geen uitzondering. Het idee van Hobrecht was om deze binnenplaatsen met elkaar te verbinden door mooie paden en tuinen. Omdat de bebouwing werd overgelaten aan de vrije markt werd elke vierkante meter praktisch ingezet en is er van de paden en tuinen weinig terecht gekomen.

Uiteindelijk is het oorspronkelijke plan van Hobrecht nog redelijk terecht gekomen, de woningen worden voornamelijk bewoond door de middenklasse. Je zult de woningen nog veel tegenkomen, veel mensen wonen er, maar er zijn ook sommige hostels en toeristische appartementen in gehuisvest. In Bearinn Apartments, waar ik onlangs heb overnacht, was bijvoorbeeld ook onderdeel van een Mietskaserne. De grootste Mietskaserne die Berlijn heeft gekend was het Meyers Hof. Het Meyers Hof bestond uit 6 binnenhofjes, 300 woningen en er waren zo’n 2000 mensen die hier woonden. Nu is er in Prenzlauer Berg tussen de Prenzlauer Allee, Marienburger Straße, Winsstraße en Immanuelkirchstraße nog een enorm gesloten Mietskaserne te vinden, ongeveer 30 binnenhofjes zijn hier te vinden die met elkaar in verbinding staan door paadjes. Hieronder kun je een satellietfoto zien van dit complex.


Grotere kaart weergeven

Soms zit er meer verstopt achter deze deuren...

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief

Meld je aan voor mijn maandelijkse nieuwsbrief en onvang de laatste updates en exclusieve Berlijntips gratis in je inbox.

Je hebt je nu aangemeld voor de BerlijnBlog nieuwsbrief. Dank je wel!

Pin It on Pinterest

Share This