Kijken naar sport? Daar maak je mij niet zo blij mee. Toch heb ik een enorme fascinatie voor het Olympisch Stadion in Berlijn. Niet vanwege de sportwedstrijden die er plaats vinden, maar vooral omdat het één van de grootste en meest bekende nazi-bouwwerken in de stad is. Bombastisch van buiten, aangekleed met luxe details van binnen. Op deze plek werden de Olympische Spelen een – door het IOC ongewild – propaganda-evenemtent van de nazi’s. Die indrukwekkende geschiedenis en bombastische architectuur maken een rondleiding door het stadion reuze-interessant. Zelfs als je zelf niet veel met sport hebt!

20151004 - _DSF4346- BerlijnBlog Olympisch Stadion

Bombastische nazi-architectuur

Ik ben al een paar keer in het Olympisch Stadion in Berlijn geweest als ik voor de poort van het stadion op de gids sta te wachten. Hoe langer ik naar het immens grote stadion staar, hoe meer het gebouw als een ufo op me af lijkt te komen. Net als andere gebouwen uit de nazi-tijd heeft het iets theatraals. Massieve en zware bouwmaterialen zorgen ervoor dat het stadion een statische en gesloten uitstraling heeft. Al mijn aandacht wordt erdoor opgeslokt. Een gevoel van trots hangt over het stadion, alsof het wil zeggen: “kijk eens wat wij kunnen, hoe machtig wij zijn, hoe goed wij zijn”. Albert Speer, dé architect van het Derde Rijk, heeft daarmee precies weten om te zetten wat Hitler met het Olympisch Stadion voor ogen had.

20151004 - _DSF4363- BerlijnBlog Olympisch Stadion

20151004 - _DSF4366- BerlijnBlog Olympisch Stadion

De Olympische Spelen van 1936

“Wie weet er wanneer het Olympisch Stadion werd gebouwd?”. Inmiddels staat de gids voor onze groep van zo’n 15 personen. De antwoorden uit het publiek worden aangevuld door de gids. Het huidige stadion werd gebouwd tussen 1934 en 1936, nadat Berlijn de Olympische Spelen in 1931 – twee jaar voordat Hitler aan de macht kwam – toegewezen heeft gekregen.

Een tweede kans

Voor Berlijn was het een tweede kans. De eerdere geplande Olympische Zomerspelen die in 1916 in Berlijn zouden plaatsvinden, konden namelijk door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog niet door gaan. Het stadion (capaciteit: 40.000 bezoekers) stond er nog wel, maar moest plaats maken voor het nieuwe stadion (capaciteit: 100.000 bezoekers), dat is geïnspireerd op het oude Rome. Dat het stadion niet ovaal is, maar aan één kant geopend, is een verwijzing naar stadions uit de klassieke oudheid. Een groot deel van de bezoekers had zo via de opening zicht op de Führerturm, daar waar de Olympische vlam brandde. De ruim verdubbelde capaciteit benadrukte de grootheidswaanzin van het naziregime nog eens éxtra. Dit werd het grootste stadion ter wereld. Volgens Hitler was het stadion echter tijdens de bouw al te klein.

20151004 - _DSF4418- BerlijnBlog Olympisch Stadion

20151004 - _DSF4420- BerlijnBlog Olympisch Stadion

Hitler aan de macht

Toen Hitler aan de macht kwam, vond hij de Spelen eerst maar niets. Volgens de nazi-ideologie was sport geen doel op zich, maar slechts een manier om de ‘superioriteit van het Arische ras’ te bewijzen. Bovendien sprak het vredige internationale karakter van het sportevenement hem niet aan. Landen moesten strijden, niet spelen. Toen verschillende landen op het punt stonden Duitsland te boycotten, vanwege de manier waarop ze met Joden omgingen, kwam Hitler tot inzicht. Als de Spelen zouden worden weggenomen door het IOC, zou dat tenslotte een blamage zijn voor het rijk.

Alles voor een perfect plaatje naar de buitenwereld

Natuurlijk zag Hitler ook de potentie van zo’n grootschalig sportevenement. Dit was dé gelegenheid om de nationaalsocialistische boodschap uit te dragen en de superioriteit van het Arische ras aan de wereld te tonen. Duitsland zou zich presenteren als wereldmacht. Wel moest Hitler beloven dat de NSDAP de Spelen niet voor propagandadoeleinden zou gebruiken. Deelnemers zouden niet gediscrimineerd worden. Het straatbeeld werd opgeschoond en antisemitische teksten zoals ‘Joden hier niet gewenst’ verdwenen. Berlijn leek voor even een tolerante stad te zijn.

Hoe tolerant de nationaalsocialisten zich ook probeerden voor te doen, er was geen enkele Jood in de Duitse Olympische ploeg te bekennen. Wonder boven wonder mochten ze zich wel proberen te kwalificeren. Echter, aangezien Joden al sinds 1933 geen professionele trainingsfaciliteiten mochten gebruiken, lukte het geen van allen. Uiteindelijk werden er wel sporters die half Joods waren in de groep opgenomen, om niet de indruk te wekken dat Duitsland antisemitistisch was.

20151004 - _DSF4430- BerlijnBlog Olympisch Stadion

Propagandaboodschappen

Op 1 augustus 1936 werden de Spelen geopend. Hakenkruisvlaggen wapperden naast de Olympische ringen, het volkslied van de nationaalsocialistische partij werd gespeeld en Hitler deed de Hitlergroet vanaf zijn eretribune. Toen de eerste medailles door Duitse sporters werden binnengehaald, wilde hij ze feliciteren. Daar stak het IOC echter een stokje voor. Óf alle spelers feliciteren, óf geen van allen. Geen onderscheid maken tussen ras, geloof en kleur. Uit angst dat hij een Jood of donker persoon zou moeten feliciteren, paste Hitler in zijn geheel. Daar was hij achteraf vast blij om, want de zwarte Amerikaanse atleet Jesse Owens kwam als grote winnaar van de Olympische Spelen van 1936 uit de bus. Hij sleepte maar liefst vier gouden plakken in de wacht. Gelukkig voor Hilter incasseerde het Duitse team in totaal de meeste medailles. Dát, en het feit dat veel internationale media lovend spraken over de organisatie in het ‘nieuwe Duitsland’ onder Hitler, maakte de Spelen voor nazi-Duitsland een geslaagd propaganda-evenement. Het tolerante masker dat Duitsland even opzette, kwam goed aan in de wereld, en bijna niemand prikte daar doorheen.

Een kijkje in het stadion

Hoewel hakenkruizen en nazi-tribunes zijn verdwenen, ‘voel’ je de grootheidswaanzin van de nazi’s nog goed in het stadion. De gids neemt ons tijdens de rondleiding door het Olympisch Stadion mee naar veel plekken die anders gesloten zijn voor publiek. Een kappel, de eretribune met de VIP-plekken voor belangrijke politici, persruimtes en overdekte trainingsruimtes. Het ontbrak spelers en bezoekers aan niets.

20151004 - _DSF4466- BerlijnBlog Fotodagboek 44

20151004 - _DSF4433- BerlijnBlog Olympisch Stadion

20151004 - _DSF4468-Pano- BerlijnBlog Olympisch Stadion

Bij een kijkje in de omkleedcabines, word ik weer even teruggeplaatst in het heden. Lege flesjes energiedrank en lege verpakkingen müslirepen liggen als een vergeten stilleven verspreid door de kleedkamer. Resten van een voetbalwedstrijd van gisteren doen de kleedkamer voorkomen als een studentenkamer. Ach ja, gisteren heeft Hertha gewonnen! Sinds 1963 is het Berlijnse Olympisch Stadion de thuisbasis van de Berlijnse voetbalclub Hertha BSC (en Americal Footballclub Berlin Thunder). De gids deelt nog een grappig feitje: omdat het stadion niet van de club is, hebben de spelers geen naambordjes in de kleedcabines. Het stadion wordt tegenwoordig ook gebruikt voor verschillende atletiekwedstrijden, concerten en andere (sport)evenementen. Voor zakenafspraken kan de Jesse-Owens-Lounge zelfs gehuurd worden!

20151004 - _DSF4478- BerlijnBlog Olympisch Stadion

20151004 - _DSF4369- BerlijnBlog Olympisch Stadion

20151004 - _DSF4415- BerlijnBlog Olympisch Stadion

20151004 - _DSF4396- BerlijnBlog Fotodagboek 44

20151004 - _DSF4409- BerlijnBlog Olympisch Stadion

20151004 - _DSF4393- BerlijnBlog Olympisch Stadion

20151004 - _DSF4423- BerlijnBlog Olympisch Stadion

20151004 - _DSF4441- BerlijnBlog Olympisch Stadion

20151004 - _DSF4439- BerlijnBlog Olympisch Stadion

20151004 - _DSF4440- BerlijnBlog Olympisch Stadion

Het Olympiapark

Na een rondleiding van zo’n 60 minuten worden we losgelaten. Je krijgt de mogelijkheid om de rest van het Olympische Park op eigen houtje te verkennen. Aan de noordelijke zijde van het stadion kun je de zwembaden en sportvelden bekijken. Aan de achterkant kijk je uit over het Maifeld met haar enorme sculpturen, het evenemententerrein waar massale naziparades werden gehouden. Ook als het veld leeg is, ziet het er door zijn omvang en enorme tribunes indrukwekkend uit. Als je extra tijd hebt, loop dan verder richting klokkentoren aan de rand van het terrein, vanaf daar heb je een mooi uitzicht over het hele terrein. Ook zonder rondleiding kun je het Olympiapark bezoeken, daar zal ik in een later artikel nog wat meer over vertellen.

Olympisch Stadion Berlijn

Een kijkje achter de schermen is altijd leuk. Zeker als dat in een van de grootste stadia van Europa is! De groepen zijn niet al te groot en de rondleidingen worden in het Duits en Engels aangeboden. Sportliefhebbers, maar zeker ook geïnteresseerden in geschiedenis en architectuur, zullen de rondleiding door het Olympisch Stadion in Berlijn interessant vinden. Ik als absoluut-geen-voetballiefhebber ben daarvoor het levende bewijs!

Bezoekersinformatie

Adres: Olympischer Platz 3
OV: S of U2 Olympiastadion
Entree: € 7,-, rondleiding: € 11,-, audioguide: € 4,-
Openingstijden: 10:00 – 16:00 (november – maart), 09:00 – 19:00 (april – oktober)
Tijden rondleidingen: 11:00, 13:00 (alleen ’s zomers) en 15:00 (alleen ’s zomers)
www.olympiastadion-berlin.de
Ook leuk: bezoek het Olympisch Dorp of woon een voebtalwedstrijd van Hertha bij

20151004 - _DSF4348-Pano- BerlijnBlog Olympisch Stadion

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief

Meld je aan voor mijn maandelijkse nieuwsbrief en onvang de laatste updates en exclusieve Berlijntips gratis in je inbox.

Je hebt je nu aangemeld voor de BerlijnBlog nieuwsbrief. Dank je wel!

Pin It on Pinterest

Share This