Een van de meest gehoorde vragen die ik krijg is of ik nog tips voor Berlijn heb. Grote kans dat de Gedenkstätte Hohenschönhausen in mijn suggestie voorkomt. Deze voormalige Stasi-gevangenis is nu een gedenkplaats waar rondleidingen worden gegeven door de cellencomplexen, meestal voorzien van een persoonlijk verhaal en anekdotes. Elke keer weer indrukwekkend en een van de meest bijzondere dingen om te doen in Berlijn.

In de herfst van 2013 heeft de Gedenkstätte naast de rondleidingen een gratis permanente tentoonstelling geopend. De tentoonstelling “Gefangen in Hohenschönhausen: Zeugnisse politischer Verfolgung 1945 bis 1989” vertelt over de geschiedenis van 40.000 gevangenen die hier tussen 1945 en 1989 vastzaten.

20140322 IMG_9385 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140322 IMG_2697 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140321 P1000819 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140322 IMG_2705 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140322 IMG_2707 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140322 IMG_2710 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

 

De tentoonstelling

De tentoonstelling is grofweg opgedeeld in 3 delen. De ervaringen van voormalig gevangenen staan centraal en dat is voor mij de reden dat de tentoonstelling zo bijzonder is. Ook wordt er duidelijk en chronologisch getoond hoe de Duitse geschiedenis zich vanaf 1945 heeft verder ontwikkeld en kun je de niet eerder getoonde kantoren van de gevangenisleiding bekijken.

De Duitse geschiedenis

April 1945, het rode leger is in Berlijn aangekomen. De Tweede Wereldoorlog, waarmee Duitsland is begonnen en die zoveel levens heeft gekost, is ten einde. Op 8 mei geeft het Duitse leger zich over en de nationaal-socialistische dictatuur is verslagen. Duitsland raakt haar oostelijke grondgebied kwijt welke in vier bezettingszones wordt verdeeld. In de sovjet-zone starten Duitse communisten een nieuwe dictatuur. Samen met het rode leger en de Russische geheime politie staan zij sterk. Het communisme wordt voor vele mensen een ware nachtmerrie…

Direct na de aankomst van het rode leger worden 380.000 Duitse burgers opgepakt door de Russische geheime politie. De arrestaties moesten ervoor zorgen dat het grondgebied werd “gereinigd van vijanden”. Veel nationaal-socialistische functionarissen, mensen met een kritische blik op de politiek en andere verdachten werden opgepakt. In het begin werden zij naar werkkampen in Rusland gestuurd, later werden ze in Stasi-gevangenissen opgesloten.

Op de wanden vind je meer informatie over de rest van de Duitse geschiedenis met nadruk op de Stasi. In weinig andere musea vond ik de informatie zo helder en gestructureerd.

20140321 P1000825 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140321 P1000843 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140322 IMG_2718 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

Praktijken in en rond de Stasi gevangenis Hohenschönhausen

Te midden van de tentoonstellingsruimte wordt er aandacht besteed aan persoonlijke verhalen van ingezetenen. De verhalen zijn opgedeeld in thema’s: Gefangenschaft (gevangenschap), Gewalt (geweld), Verhör (verhoor), Überwachung (bewaking) en Selbstbehauptung (persoonlijkheid handhaven). Over elk thema zijn veel foto’s en verhalen te zien maar vooral de (gratis) audiogids is hier de moeite waard.

Veel ingezetenen vertellen over hun persoonlijke ervaringen. Over de cellen die klein en slecht geïsoleerd waren, over het gemis aan daglicht en een bed, over bewakers die er op los sloegen, over camera’s die continu in de gaten hielden wat de gevangenen deden, over psychologische spelletjes die de bewakers speelden tijdens het verhoor, over zelfmoordpogingen, over de desoriëntatie, over het verlies van gevoel voor tijd en voor het leven, over angst over de thuisblijvers, over toenemende twijfel over zichzelf, over hun trauma’s na het vrijkomen, over de nog altijd missende steun van de staat. Omdat zoveel verschillende mensen aan het woord komen is de tentoonstelling extra indrukwekkend en een prachtige toevoeging op de rondleidingen. Ik vind het geweldig dat alles zo uitvoerig en gestructureerd gedocumenteerd is zodat er nooit vergeten zal worden wat voor praktijken hier hebben plaats gevonden.

20140321 P1000823 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140321 P1000829 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140321 P1000832 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140321 P1000841 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

Kantoren van het management

De tentoonstelling bevindt zich in de voormalige kantoorruimtes van de gevangenisleiding. Deze ruimtes waren voorheen nog niet open voor het publiek. Er was hier ook nog een audiofragment te horen over de voormalige chef. Nog altijd beweert hij dat de Stasi hier niets verkeerd heeft gedaan. Om misselijk van te worden… Rondom de Stasi gevangenis wonen overigs nog altijd veel mensen die een belangrijke rol hebben gehad bij de Stasi.

20140322 IMG_9373 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140322 IMG_2723 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140322 IMG_2722 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140322 IMG_9375 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140321 P1000846 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140321 P1000847 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

20140321 P1000844 BerlijnBlog Gevangenis Hohenschönhausen

De tentoonstelling is, net als de rondleiding, erg de moeite waard. En nog gratis ook! Samen met het Stasi museum vind ik dit een van de meest indrukwekkende en kwalitatiefste tentoonstellingen over de Stasi in Berlijn. Als je hier toch bent, neem dan ook even een kijkje in de boekenhandel. Je vindt hier veel geschiedenisboeken, biografieën en fotoboeken uit die tijd. Natuurlijk kon ik de zaak niet verlaten zonder buit (zie onder). In “Ihr habt es aber schön hier!” ben ik al begonnen en vind het – toe nu toe – een goed boek.

IMG_9379

Permanente tentoonstelling in voormalige Stasi gevangenis Hohenschönhausen
Adres: Genslerstraße 66
Openingstijden: Maandag – zondag, 9:00-18:00
Entree: Gratis
OV: Tram M5 (uitstappen Freienwalder Straße) of Tram M6 (uitstappen Genslerstraße) vanaf Hackescher Markt, Alexanderplatz of Landesberger Allee.

 

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief

Meld je aan voor mijn maandelijkse nieuwsbrief en onvang de laatste updates en exclusieve Berlijntips gratis in je inbox.

Je hebt je nu aangemeld voor de BerlijnBlog nieuwsbrief. Dank je wel!

Pin It on Pinterest

Share This