Tiergarten is voor Berlijn wat het Central Park voor New York is en het Vondelpark voor Amsterdam. Zonder twijfel dé groene long centraal gelegen in de stad. In het meest bekende stadspark van Berlijn kom je een veelvoud aan verschillende landschappen, romantische bruggetjes en zelfs interessante verwijzingen naar de geschiedenis tegen. Gek genoeg is Tiergarten (officiële naam: Großer Tiergarten) voor mij zó vanzelfsprekend, dat ik er nooit eerder een artikel aan heb gewijd op mijn blog. Helemaal onterecht natuurlijk, want zonder Tiergarten zou Berlijn Berlijn niet zijn. Vandaag een ode aan het oudste stadspark van Berlijn!

20150821 - _DSF2521- BerlijnBlog Tiergarten Berlijn

Geschiedenis

Wist je dat Tiergarten het oudste stadspark van Berlijn is? Het begin van het park werd al in 1527 aangelegd! Toen was het echter nog een exclusief jachtgebied voor de keurvorst. Door de eeuwen heen is het park meermaals op de schop gegaan en inmiddels uitgegroeid tot divers stadspark voor iedereen.

Het jachtgebied van de keurvorsten

Vroeger was Tiergarten een koninklijk jachtterrein. De Brandenburgse keurvorsten hadden de luxe over een privébos waar naar hartelust gejaagd kon worden. Als we praten over vroeger, praten we over het jaar 1527, het jaar waarin Tiergarten voor het eerst werd genoemd. Het lag toen dichter bij het Berliner Stadtschloß (het pompeuze paleis dat vlakbij de Berliner Dom stond en momenteel wordt herbouwd) in de buurt, en werd gaandeweg uitgebreid tot heus bos. Wild werd uitgezet en het alsmaar groeiende bos werd met hekken omringd zodat de dieren niet zouden ontsnappen.

Ruim 100 jaar later werd de basis gelegd voor het Tiergarten zoals we het nu nog kennen. Unter den Linden werd verlengd zodat het Berliner Stadtschloß met het Schloß Charlottenburg was verbonden, en ook op andere plekken in het bos werd het flink aan de infrastructuur gewerkt. Stapje voor stapje veranderde het jachtbos tot heus park.

tiergarten

Van jachtgebied naar landschapstuin

Het was Frederik II van Pruisen die voor een echte verandering zorgde (1742). Jagen vond ‘ie namelijk maar niets. Hij liet de omheining verwijderen en Tiergarten ombouwen tot een stadspark. Geheel in barokke stijl werden de brede lanen voorzien van inhammen, zitgelegenheden en grote vazen. Daarnaast werden er prachtige bloembedden, kweektuinen en siervijvers aangelegd. Ook kwam er een fazantenpark (1744), toen nog niet wetende dat dat de basis zou zijn voor Berlijns oudste en meest bekende dierentuin: de Zoologischer Garten.

Vandaag de dag zie je in Tiergarten ook veel invloeden van een Engelse landschapstuin terug. Het was Peter Joseph Lenné, de voormalige tuinknecht bij Sanssouci in Potsdam, die voor alweer een nieuwe Schwung zorgde (1840). Hij kwam met het idee om Tiergarten te verrijken met meren, eilandjes, bruggen en laantjes. Open grasvelden en weides zorgden voor ruimte en luchtigheid, pronktuinen en themalandschappen zorgden ervoor dat bezoekers zich speciaal zouden voelden. En de rozentuin en de Engelse tuin zijn nog altijd ware pareltjes in Tiergarten!

Na-oorlogse jaren in Tiergarten

Voordat de oorlog losbarstte in Berlijn werd Tiergarten nauw betrokken bij de herindeling van Berlijn door de nationaal-socialisten. Welthauptstadt Germania zou ze gaan heten, de nieuwe naam die Hitler voor Berlijn in gedachten had als nazi-Duitsland de oorlog zou winnen. Germania moest de nieuwe, glorieuze hoofdstad van Europa worden. O.a. de oost-west-as (de huidige Straße des 17. Juni) werd flink onder handen genomen, dit werd na een verdubbeling van de breedte een van de belangrijkste verkeersaders door Berlijn. En toen was het de Tweede Wereldoorlog die letterlijk veel roet in het eten gooide. Bombardementen richtten veel schade aan en het park met haar prachtige gedenktekens en idyllische bruggetjes was grotendeels verwoest.

tiergarten-a

ullstein-high-00-jpg

Tiergarten vlak na de Tweede Wereldoorlog. Bron foto’s: bundesarchiv.de.

Toen er na de oorlog veel honger en kou heerste, was Tiergarten een uitkomst voor velen. Bomen en struiken werden als brandhout gebruikt, de afgebrande vlaktes dienden als akkergrond en de tamme konijnen belandden op tafel. Van de 200.000 bomen in het park waren er inmiddels nog maar 700 over. Met het overgebleven land gingen de Berlijners aan de slag en plantten er hun aardappelen, bieten en bonen.

Het is bijna onmogelijk om je voor te stellen hoe Tiergarten er toen uit moet hebben gezien. Zwartgeblakerd, kaal en volledig gehuld in puin. Daartussen de overblijfselen van kapotgeschoten vliegtuigen. Gelukkig startte in 1949 een noodhulpprogramma om Tiergarten er weer bovenop te helpen. Hoewel veel barokke en landschappelijke elementen niet werden herbouwd omdat ze niet meer in het toenmalige tijdsplaatje pasten, begon Tiergarten wel weer langzaam op een park te lijken. Het nieuwe Tiergarten werd een rustig en weids park met vooral veel ruimte voor de nodige ontspanning. Met donaties uit heel (West-)Duitsland werden weer jonge bomen geplant en Tiergarten werd weer dat groene toevluchtsoord dat het altijd al was.

Video-impressie van Berlijners die Tiergarten gebruiken als akkergrond.

Tijdens de Koude Oorlog kwam Tiergarten vlak langs de Berlijnse Muur te liggen. Voor de West-Berlijners die ingesloten kwamen te zitten, werd Tiergarten een geliefd recreatiegebied. Met de Duitse hereniging kwamen weer veranderingen voor Tiergarten, toen vooral aan de randen van het park. Ambassadegebouwen herrezen langs de parkrand, het Duitse parlement kwam terug naar de Reichstag en ook de Brandenburger Tor werd weer hersteld van haar oorlogsschade.

Tiergarten als ontmoetingsplaats

Tussen Potsdamer Platz, het Regierungsviertel, de Brandenburger Tor en station Zoologischer Garten klopt het groene hart van Berlijn. Omdat weinig woonwijken direct aan Tiergarten grenzen, speelt het park niet zo’n hele grote rol in het dagelijks leven van veel Berlijners. Ze trekken liever naar een park in de buurt. Maar dat betekent niet dat het in Tiergarten tote Hose is! Doordat Tiergarten is omringd door ambassades, regeringsgebouwen en bekende bezienswaardigheden, is het altijd bedrijvig. Fietsers doorkruisen haastig het park op weg naar het werk, joggers komen speciaal naar Tiergarten om over de prachtige paden hard te lopen en toeristen lassen hier graag een kleine pauze in. De open vlaktes zijn vooral in de zomer geliefd om allerlei balsporten uit te oefenen, te barbecuen of te zonnen. Ik waarschuw je vast: dat laatste ook graag naakt. En dat is allemaal oké!

Wanneer ik zelf het liefst in Tiergarten kom? Meestal als ik zin heb om een boswandeling te maken. Dat doe ik het liefst als de bladeren verkleuren in de herfst of in de winter als het heeft gesneeuwd. Tiergarten heeft dan de sfeer van een écht bos en dat vind ik heerlijk! Je hoeft er alleen maar een paar minuten voor in de S-Bahn te zitten. Maar eigenlijk is Tiergarten in ieder seizoen mooi. Ook de lichtgroene blaadjes en opkomende bloemen in de lente maken me blij en de rozentuin is prachtig om te zien in de zomer als de rozen in bloei staan.

20140426 - P1010255- BerlijnBlog Tiergarten

20070428 - Tiergarten_BBQ- BerlijnBlog

20141102 - _MG_5174- BerlijnBlog Tiergarten Berlijn

20140426 - P1010250- BerlijnBlog Tiergarten

5 feitjes over stadspark Tiergarten

Wist je dat…

  1. Tiergarten een oppervlakte van meer dan 200 ha. beslaat?
    Daarmee is het weliswaar groter dan het Hyde Park in Londen(125 ha.) maar kleiner dan het Central Park in New York (335 ha.) en zelfs kleiner dan één van Berlijns jongste parken: Tempelhofer Park (355 ha.).
  2. Tiergarten na de Tweede Wereldoorlog bijna helemaal kaal was?
    Van de 200.000 bomen voor de oorlog stonden er nog maar zo’n 700. Slechts 3,5%! Het kale grondgebied werd verdeeld in 2.500 percelen voor de aanbouw van gewassen.
  3. Ongeveer de helft van het park uit weilanden bestaat?
    Daar zijn 616 varens-, bloemen en plantensoorten ontdekt.
  4. Het dierenrijk in Berlijn enorm is?
    In de stad kom je regelmatig wilde zwijnen, vossen en konijnen tegen. In Tiergarten broeden o.a. haviken, buizerds en nachtegalen.
  5. Het park wordt doorsneden door een aantal grote verkeersaders?
    O.a. de oost-west-as Straße des 17. Juni en enkele andere drukke straten zijn dwars door het park aangelegd. De wegen komen samen op het plein Großer Stern (Grote Ster) waar de Siegessäule prijkt.

20160117 - _DSF8270- BerlijnBlog Tiergarten Berlijn

20160117 - _DSF8277- BerlijnBlog Tiergarten Berlijn

20160117 - P1180686- BerlijnBlog Fotodagboek 51

Wat is er te doen en zien in Tiergarten?

Tiegarten is zo groot en veelzijdig dat je je er makkelijk een hele middag kunt vermaken. Ik raad persoonlijk aan om gewoon lekker door het park te dwalen, de kleine paadjes in de steken en je te laten verrassen wat je tegenkomt. Waan je even helemaal buiten de stad in de stad. Maar naast een prachtig park herbergt Tiergarten ook een aantal bijzondere monumenten en plekjes die je eigenlijk niet mag missen:

Bezoek het bombastische Russische monument voor de omgekomen soldaten

Bij de Slag om Berlijn kwamen 80.000 Sovjetsoldaten om het leven. Om hen te begraven en te eren zijn er door de Sovjets verschillende monumenten ingericht in Berlijn die als waardige laatste rustplaats voor de vrijheidsstrijders van het Rode Leger dienen. Het monument in Tiergarten is het meest centrale en meest bekende monument en herbergt naar schatting tussen de 2.000 en 2.500 soldaten.

20140204 - IMG_2685- BerlijnBlog Tiergarten Berlijn

20140204 - IMG_2689- BerlijnBlog Tiergarten Berlijn

20140204 - IMG_2684- BerlijnBlog Tiergarten Berlijn

Beklim de Siegessäule

Oorspronkelijk stond de Siegessäule (1863) voor de Reichstag. Echter verplaatsten de nazi’s de zuil ten einde van de jaren ’30 naar het midden van Tiergarten. Dat paste beter bij de grootste plannen voor Welthauptstadt Germania. En daar prijkt de gedenkzuil ter ere van de overwinningen van Pruisen op Denemarken, Frankrijk en Oostenrijk nog steeds. 285 traptreden brengen je naar een uitzichtplatform vanwaar je een prachtig uitzicht over Berlijn en Tiergarten hebt. Entree: € 3,-.

20060910 - 100_7305- BerlijnBlog

20150821 - _DSF2522- BerlijnBlog Tiergarten Berlijn

20151101 - P1170842- BerlijnBlog herfst 2015

Bewonder de collectie historische gaslantaarns

Op geen plek in de wereld zul je zoveel authentieke gaslantaarns vinden als in Berlijn. Zo’n 44.000 exemplaren flikkeren nog langs de Berlijnse straten, dat is ongeveer de helft van alle gaslantaarns die wereldwijd nog in gebruik zijn. De mooiste exemplaren kun je bewonderen in het bescheiden Gaslaternen-Freilichtmusem Berlin in Tiergarten.

20141102 - _MG_5175- BerlijnBlog gaslantaarns tiergarten

20141102 - _MG_5179- BerlijnBlog gaslantaarns tiergarten

Bezoek de romantische Rosengarten

De rozentuin werd oorspronkelijk in 1909 door de rozenkweker Peter Lambert aangelegd. Net als veel andere monumenten in Tiergarten, viel ook de rozentuin ten prooi in de Tweede Wereldoorlog maar in 1974 is het in verkleinde vorm hersteld.

20140426 - P1010252- BerlijnBlog Tiergarten

20121020 - Garten der Welt 862- BerlijnBlog

Neem een drankje in het Café am neuen See

Verstopt achter de hoge bomen, gaat een van de leukste Biergartens van Berlijn schuil. Bij het Café am neuen See kun je heerlijk aan de oevers van een van de meren zitten met Kaffee und Kuchen, een kom soep of een goede pul pils. Als je in een romantische bui bent kun je ook een roeibootje huren met je geliefde (alleen in de zomermaanden).

20141102 - _MG_5148- BerlijnBlog Tiergarten Berlijn

Chillen voor het Schloß Bellevue

Bellevue werd in 1786 gebouwd als onderkomen voor prins Ferdinand van Pruisen, de jongste broer van koning Frederik de Grote. De naam had het kasteel te danken aan het prachtige uitzicht over de Spree (belle vue). Sinds 1994 is Bellevue de officiële ambtswoning van de Duitse president en nergens in Berlijn is het gras zo precies gemaaid als hier.

20140419 - IMG_4356- BerlijnBlog Tiergarten Berlijn

Tiergarten
OV: S Tiergarten, S Bellevue, S+U55 Brandenburger Tor of Bus 100
Entree: gratis

20140419 - IMG_4382- BerlijnBlog Tiergarten Berlijn

Vind jij Tiergarten ook zo mooi en veelzijdig? Of heb je een ander favoriet stadspark in Berlijn? Ik hoor het graag bij de reacties onder dit artikel!

liebegruesse

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief

Meld je aan voor mijn maandelijkse nieuwsbrief en onvang de laatste updates en exclusieve Berlijntips gratis in je inbox.

Je hebt je nu aangemeld voor de BerlijnBlog nieuwsbrief. Dank je wel!

Pin It on Pinterest

Share This