2017, je was me een jaar wel! In Berlijn veranderde er zoals altijd weer een hoop. Er openden (en sloten) musea, cafés, galerieën en winkels. Station Warschauer Straße staat in de steigers en wordt gemoderniseerd, naast de Warschauer Brücke wordt nóg een nieuw winkelcentrum gebouwd en het eerste street art museum van Berlijn werd geopend. Veel veranderingen – sommige tof, sommige minder tof – maar ze horen allemaal bij het huidige Berlijn.
In dit artikel deel ik in willekeurige volgorde mijn favoriete Berlijnontdekkingen van het jaar met je, zowel van de nieuwe locaties die ik ontdekte, maar ook locaties die ik zelf dit jaar voor het eerst bezocht en eindelijk van mijn eigen bucketlist af kon strepen. Hopelijk kunnen jullie er een aantal leuke tips uithalen!
1. Museum Notaufnahmelager Marienfelde
Begin dit jaar bezocht ik eindelijk de Erinnerungsstätte Notaufnahmelager Marienfelde, een voormalig vluchtelingenkamp voor DDR-vluchtelingen in West-Berlijn. Sinds 2005 is er een bijzonder interessante tentoonstelling te bezoeken over de beweegredenen, methoden en nieuwe woonsituatie van DDR-vluchtelingen. Tussen 1949 en 1990 vluchtten er in totaal zo’n 4 miljoen mensen – met politieke, financiële of familiaire beweegredenen – vanuit de DDR naar West-Duitsland. 1,35 miljoen van hen passeerden het in 1953 opgerichte kamp in Marienfelde om in aanmerking te komen voor een verblijfsvergunning.
In het museum kun je luisteren naar persoonlijke verhalen van DDR-vluchtelingen en krijg een kijkje in hoe het er in het opvangcentrum aan toe ging. Sinds het kamp in 2010 weer deels wordt bewoond door vluchtelingen, ook erg actueel. De tentoonstelling is gratis en ik vond het erg leerzaam. Absoluut een ondergewaardeerd museum, want op 4 andere bezoekers na, was ik helemaal alleen.
Waar: Marienfelder Allee 66, Berlijn-Marienfelde
OV: S2 Marienfelde (zone B)
Entree: gratis
Het museum is erg gestructureerd en visueel, je krijgt er een goed beeld van het leven van de DDR-vluchtelingen in West-Berlijn
2. Waterfietsen door de Osthafen
Vijf jaar lang heb ik in een voormalig pakhuis in de Osthafen gewerkt. Niet alleen het uitzicht op de Oberbaumbrücke was fantastisch, ik vond het ook altijd een erg leuk gezicht om mensen al (stand up) peddelend, kajakkend of waterfietsend langs te zien komen. Dat moest ik zelf ook maar eens gaan doen!
Dit jaar kwam het er eindelijk eens van om zelf met een waterfiets over het deel van de Spree tussen Kreuzberg, Friedrichshain en Treptow te varen en de historische haven vanaf het water te bewonderen. Op een warme juni huurden we voor € 15,- een krakende waterfiets en daarmee dobberden we van Oberbaumbrücke langs het Badeschiff en de Molecule Man richting Elsenbrücke. Terwijl de stadsstranden en biertuinen bomvol zitten, kun je in je waterfiets ultiem relaxed in alle rust genieten van het mooie weer én een uniek uitzicht op de Oberbaumbrücke. Een dag waar ik met heel veel plezier op terugkijk. Ik denk dat ik een nieuwe zomertraditie heb gevonden!
Waar: Freiwschwimmer (achter open air club IPSE), Vor dem Schlesischen Tor 2, Berlijn-Kreuzberg (alleen in de zomermaanden)
OV: U1 Schlesisches Tor of S Treptower Park
Met de waterfiets heb je een uniek uitzicht over Berlijn en kun je zelfs onder de Molecule Man doorvaren
3. Street Art Museum
Eerlijk is eerlijk, toen ik voor het eerst over de plannen voor het Street Art Museum hoorde, wist ik niet zo goed wat ik me erbij voor moest stellen. Street Art hoort toch juist op straat? Dit jaar opende het eerste Street Art Museum in Berlijn haar deuren en ik was heel benieuwd naar de invulling ervan. Tijdens mijn eerste bezoek werd meteen duidelijk wat voor inspirerende plek dit is en hoe gaaf het eigenlijk is dat kunstenaars, die vooral om hun werken op straat bekend staan, een vaste expositieruimte hebben gekregen, waar hun werk langer leven is beschoren dan doorgaans op straat. Je ziet er werk van vrijwel alle internationale bekende straatkunstenaars. Present zijn werken van o.a. VHILS, JR, ROA, C215, Herakut en nog vele andere artiesten, die speciaal voor het museum zijn gemaakt. Daarnaast wordt er korte uitleg gegeven over verschillende vormen van street art. Een toffe plek waar de Berlijnse kunstscene en kunstenaars van de straat samenkomen. Must voor iedere liefhebber van street art!
Waar: Bülowstraße 7, Berlijn-Schöneberg
OV: U1, U2, U3 of U4 Nollendorfplatz
Entree: gratis
De meeste werken zijn speciaal voor het museum gemaakt, wat het meer een (hele toffe!) galerie maakt met unieke werken van bekende straatkunstenaars
4. U-Bahn-Museum
Ondanks mijn liefde, fascinatie en interesse voor de Berlijnse U-Bahn, was ik gek genoeg nog nooit in het U-Bahn-Museum geweest. De reguliere openingstijden zijn nogal beperkt en daarom was het er gewoon nog nooit echt van gekomen. Een gemis, want een bezoek aan het U-Bahn-Museum was misschien wel het hoogtepunt van mijn Lange Nacht der Museen dit jaar! Het kleine en chaotische museum is erg charmant en als geschiedenisliefhebber kijk je je ogen uit bij zoveel historisch materiaal, dat hier aan de muur hangt. In totaal meer dan 300 historische foto’s, metrokaarten uit verschillende decennia, verzamelingen tickets, massief houten controlepanelen, dienstregelingen en andere collectors items zijn hier verzameld. Echt een structuur en veel uitleg is er niet bij, maar ach, dat heeft juist wel zijn charme en het meeste is toch relatief selbsterklärend. Voor meer informatie vertellen de medewerkers graag meer of delen ze hun eigen ervaringen in origineel Berlijns dialect.
Waar: Rossitter Weg 1 (in het metrostation Olympiastadion), Berlijn-Spandau
OV: U2 of S Olympiastadion
Entree: € 2,-
Openingstijden: elke tweede zondag in de maand, 10:30 – 16:00
Historische stationsborden en metrokaarten hangen kris kras door elkaar heen. In het U-Bahn-Museum raak je niet snel uitgekeken!
5. Expositieruimte Reinbeckhallen
Kunst, cultuur en historie gaan hand in hand samen in de Reinbeckhallen. Het voormalige industrieterrein in het Oost-Berlijnse Oberschöneweide biedt veel ruimte voor ateliers maar ook voor toffe wisselende kunsttentoonstellingen. Door de hoge ruimtes zijn de hallen uitstekend geschikt voor moderne kunst exposities, fotografietentoonstellingen en performance art. Eerder dit jaar bezocht ik er o.a. een gave tentoonstelling van de Ostkreuz-Fotografe Sibylle Bergman, die het leven in de DDR heel mooi heeft gedocumenteerd. Naast de tentoonstellingen is het terrein an sich ook absoluut een bezoek waard, zeker als je net als ik een zwak hebt voor oude industriële details, die er overal terug te vinden zijn. Na een ontdekkingstocht over het terrein kun je bij de voormalige wachtpost terecht voor Kaffee und Kuchen.
Waar: Reinbeckstraße 9, Berlijn-Oberschöneweide
OV: Tram 21 (vanaf U5 Frankfuter Tor of S Rummelsburg) naar halte Wilhelminenhofstr./Edisonstr.
Entree: € 5,-
De combinatie uit hedendaagse kunst en leegstaande industrie vind ik altijd erg gaaf. In de Reinbeckhallen zit je daarvoor helemaal goed!
6. Kranhaus Café
Niet ver bij de Reinbeckhallen vandaan is meer verlaten industrie te vinden, waar tegenwoordig hippe horeca in is gevestigd. Bij het Kranhaus Café kun je onder een gigantische kraan een heerlijk drankje doen aan de Spree, uitgebreid ontbijten of genieten van een kleine warme maaltijd. Vooral leuk om te combineren met een bezoek aan de Reinbeckhallen en een fietstocht door de buurt Oberschöneweide. In de voormalige Oost-Berlijnse wijk is veel verlaten industrie te vinden, waar nog niet veel mee wordt gedaan. De ideale broedplaats voor creatievelingen dus! De afgelopen maanden is er veel positief veranderd in Oberschöneweide en ik heb het idee dat dit zeker nog niet het einde is… Wordt hopelijk vervolgd.
Waar: Paul-Tropp-Straße 11, Berlijn-Oberschöneweide
OV: Tram 21 (vanaf U5 Frankfuter Tor of S Rummelsburg) naar halte Wilhelminenhofstr./Edisonstr.
Onder deze kraan bevindt zich Kranhaus, een toffe locatie (zowel binnen als buiten) voor een pauze tijdens je fietstocht door industrieel Oberschöneweide
7. Wohnsiedlung Gartenstadt Falkenberg
Deze wijk is meer dan 100 jaar oud maar oogt nog altijd hartstikke modern. Gartenstadt Falkenberg is gebouwd als alternatief op de krappe Mietskasernen in de stad als mix tussen de stad en het platteland. Het kleurrijke ontwerp van Bruto Taut stootte oorspronkelijk op nogal wat kritiek van buitenaf, maar de bewoners voelden zich snel thuis en bouwden samen een hechte gemeenschap op. Ze hadden er zelfs hun eigen krant! Inmiddels staat deze Wohnsiedlung (samen met vijf andere Wohnsiedlungen der Berliner Moderne) op de UNESCO Werelderfgoedlijst en is het een geliefde buurt om te bezoeken voor fotografen en architectuurliefhebbers. Vanaf S-Bahnhof Grünau is het ongeveer vijf minuten wandelen naar de Gartenstadt Falkenberg en waan je je ineens in een architectonisch openluchtmuseum.
Waar: de straten Akazienhof, Am Falkenberg en Gartenstadtweg in Grünau, een woonwijk in het zuidoosten van Berlijn
OV: S Grünau
Meer achtergrondinformatie en foto’s vind je in mijn artikel over de Gartenstadt Falkenberg, de meest kleurrijke wijk in Berlijn die ik heb gezien
8. Restaurant Einsunternull
In een voormalige brouwerijkelder (letterlijk “ein Etage unter Null“) kun je bij het met een Michelinster bekroonde restaurant Einsunternull genieten van hele pure gerechten. Alle ingrediënten komen uit de omgeving maar worden op zo’n creatieve wijze bereid en met elkaar gecombineerd, dat je continu wordt getrakteerd op verrassende smaakexplosies. We aten hier een 8-gangen-menu bestaande uit o.a. knolselderij met hazelmelk en asperges, in as gerookte visfilet en champignons in een crème van champignons en brood. Bij het lezen van de menukaart is het lastig inschatten wat je daadwerkelijk geserveerd krijgt en dat maakt een diner (of lunch) bij Einsunternull een culinaire verrassingsreis. Een menu kost momenteel tussen de € 82 (6 gangen) en € 122 (10 gangen) en kan naar wens aangepast worden als vegetarisch, vegan of glutenvrij menu.
Waar: Hannoversche Straße 1, Berlijn-Mitte
OV: U6 Oranienburger Tor
De meest creatieve gerechten met lokale producten die ik ooit heb geproefd. Die Michelinster heeft Einsunternull dik verdiend!
9. Café/restaurant Hallmann & Klee
In een setting die zo uit een woonmagazine zou kunnen komen, kun je de meest prachtige ontbijtjes krijgen die het prima zullen doen in je Instagram- of Pinterestfeed. En lekker, dat zijn ze ook! Kwark met verse vruchten en warm bananenbrood bijvoorbeeld. Of pancakes met verse bessen en granola. Of gewoon een klassiek ontbijt met verschillende soorten kwalitatieve worst en/of kaas, dat overigens ook erg leuk is om te delen (das Brett is te verkrijgen in groot of klein). Wat je ook bestelt, het is gegarandeerd van de beste kwaliteit. Op luie zondagen kun je hier prima blijven hangen na je ontbijt en direct overgaan naar borreltijd met een lekkere wijn erbij. Uitkijken doe je over een rustig en groenrijk plein in Neukölln, de Böhmischer Platz. Sinds kort kun je hier ook dineren dus dat staat al op mijn lijstje om te proberen in 2018.
Waar: Böhmische Straße 13, Berlijn-Neukölln
OV: S Sonnenallee
Met stip mijn favoriete ontbijtontdekking van het jaar: Hallmann & Klee in een rustig stukje Neukölln
10. Brouwerij en restaurant BRLO
BRLO is al zo vastgeroest in mijn lijstje favoriete restaurants in Berlijn, dat ik amper kan geloven dat ik dit restaurant dit jaar pas heb ontdekt. Na talloze bezoekjes aan BRLO in het restaurant (in een simplistische maar hippe container) en in de biertuin (versierd met knusse lampjes en met uitzicht op de bovengrondse U-Bahn) kan ik met zekerheid stellen dat vrijwel alles op het menu goed is. De menu’s kun je zelf samenstellen met een aantal verschillende kleine en grotere vegetarische- en vleesgerechten, die vrijwel allemaal met de smoker zijn bereid. De gerechten (favorieten: salade met watermeloen en feta, salade met biet en geitenkaas, BBQ ribs en mac en cheese, afhankelijk van het seizoen) zijn ook los te bestellen als snack bij hun zelfgebrouwen bieren. Ook een leuke plek om in de zomer een biertje te drinken, de huisgebrouwen Porter, Pale Ale en Helles smaken heerlijk.
Waar: Schöneberger Straße 16, Berlijn-Schöneberg
OV: U1 of U2 Gleisdreieck
11. Maiden Mother & Crone
2017 was voor mij het jaar waarin ik Potsdamer Platz heb herontdekt. Ons kantoor verhuisde die kant op en gaandeweg heb ik in mijn lunchpauzes ontdekt dat Potsdamer Platz meer is dan veel verkeer en hoge kantoren. In de Potsdamer Straße ontdekte ik namelijk ook een hoop leuke cafés, galerieën en lunchzaakjes. Snel werd Maiden Mother & Crone mijn favoriete lunchstek. Dagelijks staan er twee (vaak Oriëntaalse) gerechten op het menu die meetal niet meer dan € 7,- kosten. Allemaal vers en met liefde toebereid. Het Potsdamer Platz van mijn vooroordelen lijkt hier ineens heel ver weg te zijn.
Waar: Potsdamer Straße 93, Berlin-Mitte
OV: U1 Kurfürstenstraße
Onlangs plaatste ik een artikel waarin ik meer ontdekkingen rondom Potsdamer Platz deelde, waaronder lunchfavoriet Maiden Mother and Crone
12. Kindl Gallery
Historische gebouwen die een tweede leven krijgen met een andere functie dan oorspronkelijk. Dat is voor mij typisch Berlijn en dat is ook precies wat er met de Kindl-Brauerei in Neukölln is gebeurd. Daar waar vroeger bier werd gebrouwen, zijn nu toffe wisselende hedendaagse kunstexposities te zien. De locatie en de kunststukken vullen elkaar perfect aan en als kers op de taart kun je na een bezoek aan de tentoonstelling wat drinken bij het café tussen de historische brouwketels, die ooit de grootste waren van heel Europa. Genoeg reden om Kindl eens te bezoeken dus!
Waar: Am Sudhaus 2, Berlijn-Neukölln
OV: U8 Boddinstraße
Entree: wisselt per tentoonstelling (ca. € 5,-) café is gratis
Bekijk mijn artikel Kindl Gallery – Moderne kunst in een voormalige bierbrouwerij voor meer informatie en fotomateriaal
13. The Barn in Café Kranzler
De meeste hipstercafés verzamelen zich in Mitte, Prenzlauer Berg, Kreuzberg en andere hippere wijken. Charlottenburg daarentegen, wordt vooral gedomineerd door klassieke cafés met dikke witte tafelkleden. Maar, daar komt langzaam maar zeker verandering in! Charlottenburg wordt sowieso steeds hipper sinds de opening van concept mall Bikini en de verhuizing van fotogalerie C/O Berlin naar Charlottenburg en inmiddels heeft ook de kleine Berlijnse koffieketen The Barn een dependance geopend in Charlottenburg. The Barn opende in het voormalige Café Kranzler, de plek waar de Berlijnse literaire upper class in de jaren ’30 al graag kwam. Vanuit het ronde café, dat grotendeels naar het originele ontwerp uit 1932 is gerenoveerd, heb je een fenomenaal uitzicht over de Kurfürstendamm en drink je perfecte cappuccino’s, café lattes en iced coffees.
Waar: Kurfürstendamm 18, Berlijn-Charlottenburg
OV: S+U Zoologischer Garten of U Kurfürstendamm
14. Spreewald
Het Spreewald (niet te verwarren met het Spreepark) is weliswaar niet in Berlijn maar wel vlakbij en daarom zeker een vermelding waard. Op slechts een uurtje treinen van Berlijn vind je het prachtige waterrijke natuurgebied, waar je heerlijk kunt kajakken, met af en toe een stop bij een historische biertuin inbegrepen. Bij je pul bier bestel je uiteraard een portie Spreewalder augurken, daar staat het gebied om bekend.
Waar: het Spreewald ligt op ongeveer 100 km ten zuidoosten van Berlijn in de Duitse deelstaat Brandenburg
OV: er is een directe treinverbinding vanuit Berlijn. Neem de RB24 (vanaf Hohenschönhausen, Lichtenberg, Ostkreuz of Schöneweide) of de RE2 (vanaf Spandau, Zoologischer Garten, Hauptbahnhof, Friedrichstraße Alexanderplatz of Ostbahnhof). De trein doet er ongeveer een uur over
15. Berliner Fahrradmarkt
De vereniging FLickeN staat voor het recyclen en repareren van dingen, voornamelijk fietsen. In maart 2015 begonnen ze met het organiseren van de maandelijkse Berliner Fahrradmarkt. Tijdens het seizoen (maart t/m oktober) vindt de markt voor tweedehands fietsen iedere maand in Moabit of Kreuzberg plaats. Hier verzamelen zich handelaren, reparateurs en liefhebbers van vintage (wielren)fietsen zich. Toen mijn oog hier viel op een glanzende Peugeot, was ik op slag verliefd en kon ik niet anders dan deze Schönheit meenemen naar huis. Vrijwilligers van de vereniging FLickeN kunnen je raad geven over de juiste prijs van de fiets, kijken naar eventuele mankementen, helpen je je fiets te repareren of voeren reparaties uit (voor een bedrag naar keuze). Ook controleren ze de handelaren en verplichten ze hen te werken met koopcontracten, zodat het handelen met gestolen fietsen wordt tegengegaan. Bij dat alles proberen ze ook jongeren en vluchtelingen te betrekken, en dat maakt de markt een hechte sociale community. Een toffe plek, zeker voor Nederlanders in Berlijn die op zoek zijn naar een fiets.
Waar: wisselende locaties in Moabit (Siemensstraße 27) en in Kreuzberg (Waldemarstraße 57)
Met dit tweedehandse heb ik al aardig wat blije kilometers door Berlijn gefietst
16. Uitzichtpunt op luchthaven Tegel
Luchthaven Tegel is een typisch geval ‘brutale Bauten‘. Het massieve ontwerp wordt gedomineerd door heel veel beton en hoekige vormen. Ondanks dat de luchthaven niet persé moeders mooiste is, is Tegel dankzij de korte wegen van de gate naar de uitgang wel erg geliefd bij de meeste Berlijners. Heb je eens meer tijd te doden op luchthaven Tegel? Dan is het leuk om het uitzichtplatform mee te pikken. Vanaf hier kun je de vliegtuigen goed spotten bij het opstijgen en landen maar zelf vond ik het vooral leuk om eens over het zeshoekvormige luchthavengebouw te wandelen met als bonus het uitzicht op de verkeersmast en de Fernsehturm.
Waar: luchthaven Berlin-Tegel Otto Lilienthal
OV: de volgende bussen rijden naar luchthaven Tegel:
TXL vanaf S+U Alexanderplatz – S+U Hauptbahnhof – S Beusselstraße
X9 vanaf S+U Zoologischer Garten – S+U Jungfernheide
128 vanaf U Osloer Straße – U Franz-Neumann-Platz – U Kurt-Schumacher-Platz
109 vanaf S+U Zoologischer Garten – S+U Jungfernheide – U Jakob-Kaiser-Platz
Entree: € 3,-
Mooi is het luchthavengebouw van Tegel niet persé, maar wel interessant om eens nader te inspecteren. Spot je de Fernsehturm?
17. Fotowalks met #OfficialFanofBerlin
Naast Berlijn is fotograferen mijn grote passie en er is niets leuker dan deze passie(s) te kunnen delen met anderen die net zo graag hun blik op Berlijn vast willen leggen met een camera. Precies de reden waarom ik het zo tof vind dat Meike, Mina, Andreas en Gregor, de mensen achter het Instagramaccount @OfficialFanofBerlin, dit jaar zijn begonnen met het organiseren van fotowandelingen door Berlijn. Dit jaar begonnen we met een fotowandeling door het Treptower Park en ik ben mee geweest op een fotowandeling door Charlottenburg en door het Regierungsviertel in de herfst. Het concept is steeds weer hetzelfde: een paar weken vooraf wordt er een datum, tijd en locatie bekend gemaakt op hun Instagramaccount en iedereen die zin heeft, kan aanhaken. Elke keer weer ontdek ik nieuwe plekken, ontmoet ik inspirerende mensen en kom ik met een tevreden gevoel thuis. Houd het account in de gaten voor komende wandelingen.
Waar: elke keer op een andere locatie in Berlijn
Meer info: volg het Instagramaccount van @OfficialFanofBerlin
Een laatste eervolle vermelding…
Voordat ik begon met dit artikel, had ik niet het gevoel dat ik weer zoveel nieuwe ontdekkingen had gedaan in Berlijn dit jaar, maar ik heb toch weer meer nieuws ontdekt dan ik dacht. Precies de reden dat ik zo’n jaaroverzicht zo leuk vind om te maken! En dan heb ik nog niet eens al mijn nieuwe ontdekkingen in de lijst opgenomen… Omdat ik het niet kon laten, ook nog even een eervolle vermelding voor deze Berlijnontdekkingen:
- Heimathafen:
De mooiste concertzaal van Berlijn (lijkt een beetje op de Amsterdamse Paradiso) waar ik dit jaar een hoop toffe concerten heb gezien! - Verkopen in het Mauerpark:
Voor de eerste keer stond ik eens achter een kraampje in het Mauerpark en oh, dat was zo’n leuke ervaring. Veel mensen blij gemaakt met spullen die ik zelf niet meer nodig had én met veel leuke mensen in contact gekomen. Dubbele winst dus! - Kabelbaan in de Gärten der Welt:
Als onderdeel van de Internationale Gartenausstellung (IGA) werd dit jaar een kabelbaan (en een tof uitzichtplatform) geopend in de Gärten der Welt. Deze geven een uniek uitzicht over de landschapstuinen en over de typische Oost-Berlijnse Plattenbau en blijven nog minstens drie jaar bestaan. Een goede extra reden om de Gärten der Welt te bezoeken.
- Alice Hills:
Hebben jullie ook het idee dat straatmuzikanten in Berlijn steeds beter lijken te worden? Alice Hills ontdekte ik al zingende op Boxhagener Platz en zag haar daarna ook nog regelmatig spelen op de Warschauer Brücke. Wat een prachtige stem heeft deze dame! - East Side Music Days:
Hét muziekfestival voor straatmuzikanten, dat jaarlijks in de zomer plaatsvindt, waar ik nog niet eerder zoveel dagen heb doorgebracht. Dit jaar heb ik er veel goede muzikanten ontdekt en heb ik het festival eigenlijk pas écht goed ontdekt. Kijk nu alweer uit naar volgend jaar! - Jones Ice Cream:
De turquoise food truck van Jones zullen veel ijsliefhebbers wel kennen van de Berlijnse street food markten maar ze hebben ook een gloednieuwe eigen ijssalon in Schöneberg. Zonder twijfel het beste ijs van Berlijn. En dan vooral de salted butter caramel. Oh, waren ze ook maar in de winter open… - Street Art op het RAW-Gelände:
Street art kan ik ieder jaar wel in mijn lijstje ontdekkingen opnemen, dat verandert in Berlijn zo ontzettend snel. Onderstaande nieuwe vondst van Louis Masai bij de Urban Spree op het RAW-Gelände is echter al een tijdje onveranderd gebleven en ik denk wel de mooiste mural die ik dit jaar heb ontdekt. Er zit zo onwijs veel prachtig detail in.
Nieuwe street art spotten op het RAW-Gelände blijft een favoriete bezigheid en stelt me nooit teleur
Eerdere Berlijnontdekkingen:
- 16 favoriete Berlijnontdekkingen uit 2016
- Mijn oudejaarslijstje: 15 Berlijnfavorieten uit 2015
- 13 keer het beste van Berlijn in 2013
Had 2017 voor jou ook weer verrassingen in petto? Ik ben benieuwd wat jullie dit jaar hebben ontdekt en wat er op jullie lijstje staat om volgend jaar te ontdekken. Laat die ideeën maar komen!
Lieve lezers, fijne jaarwisseling en alles Gute für 2018 ♥
Wat een superhandige en leuke blog-site !
Thanks,
Arthur
En ik zou snel weer eens wat foto’s gaan maken bij het street art museum ze zijn de buitenkant aan t doen met graffiti wordt erg gaaf!
Goedemorgen Marjolein heel erg bedankt voor de mooie tips in je blog. Ben net naar het street art museum geweest. En ga nu richting de Reinbeckhallen om daar de tentoonstelling te bekijken en ook nog even door te gaan naar de kraan. Het is fijn om je blog door te spitten! En ga er zeker nog vaker wat uit halen!
mooie nieuwe ontdekkingen waarvan het museum over de oostduitse vluchtelingen en de kabelbaan zo op de to do lijst kunnen voor ons bezoek in de komende herfst. De laatste ook vanwege het uitzicht op de herfstkleuren in Garten der Welt.
Heb je nog meer leuke herfsttips?
Qua eten en drinken zullen de Brouwerij BRLO en The Barn ook wel bezocht worden. Mede omdat ze niet ver van ons hotel zitten.
Dag Marjolein, hartstikke interessante blog, dank hiervoor.
Vraagje, ben je al op hoogte gaan eten bij Neni, zo ja, is het prijs kwaliteit ok?
Hai Marleen, jazeker, ik heb inmiddels al een paar keer gegeten en vind het wel een aanrader! Lekker eten en niet té duur. Bovendien is het uitzicht fantastisch!
Dankjewel voor weer een prachtige update. Berlijn is gewoon ongelooflijk mooi. Kom er graag weer terug
Hoi Marjolein,
wat ontzettend veel leuke tips heb je!
ik ga met een groep van 110 personen medio mei naar Berlijn voor een personeelsweekend. Ik ben nog op zoek naar een gave feestlokatie waar we kunnen eten en daarna een band en/of DJ kan optreden? heb jij wellihcht een suggestie voor een lokaite/band en/of DJ? de club is een jong ICT bedrijf dus mag best beetje hip zijn. alvast bedankt voor je reactie.
groet
nicole Bongers
Zo herinner ik me S Bahnhof station Warschauerstrasse:
http://de.academic.ru/pictures/dewiki/87/Warschauer_Stra%C3%9Fe_1994.jpeg
Die tijdelijke trappen zijn een gat in de geschiedenis van pak weg 12 jaar, waar eindelijk wat aan wordt gedaan. Ook typisch Berlijn, eerst wat plat gooien en veel later weer wat opbouwen. Nu maar hopen dat het een beetje gaat passen bij de omgeving. Ostkreuz vind ik een beetje te modern voor de omgeving naar mijn smaak.
Wat een mooie lijst met ontdekkingen heb je geplaatst.
Vooral bij brouwerij BRLO vind ik het heerlijk toeven, aangezien het bij het mooie Gleisdreieck ligt waar ik de U1 en U2 zo mooi hoog over het park zie lopen, prachtig…
Daarnaast lijkt me de Kindl brouwerij en het U-Bahn museum leuk om eens te bezoeken.
Op naar een nieuw jaar met een nieuw aantal Berlijn bezoeken.
Fijne jaarwisseling en een goed 2018 gewenst!
BRLO is gaaf he? Leuk om te lezen in de reacties dat het ook bij velen van jullie een favoriet is. Het uitzicht op de Hochbahn maakt het inderdaad éxtra leuk! Voor jou ook een goed 2018 gewenst met veel Berlijnbezoekjes!
Prachtig Marjolein! We hebben alweer genoeg nieuwe inspiratie om ook in 2018 weer te gaan genieten in Berlin! Heerlijke samenvatting!
Wat leuk om te lezen, bedankt voor je reactie JP! Dat jullie maar weer een hoop leuke Berlijnontdekkingen mogen doen in 2018!
Wat een supergave ontdekkingen staan hier tussen! Leuke tips, vooral een bezoek aan Oberschöneweide / Reinbeckhallen lijkt me gaaf. Het leuke is; hoe vaker ik in Berlijn kom, hoe meer ik ontdek én hoe meer ik in de buitenwijken kom. En juist daar vindt je het zo authentieke Berlijn…
Helemaal mee eens! Ik denk ook dat Berlijn steeds leuker wordt, naarmate je er vaker komt en de stad beter leert kennen. Het komende jaar wil ik ook weer lekker fietsen door de buitenwijken, er valt nog zoveel te ontdekken! Heb je al een favoriete (buiten)wijk?
Neukölln is wel een van mijn favorieten! Verder leuke urbex plekken zoals güterbahnhof Pankow of de Teufelsberg / abhörstation. Wil ‘s zomers ook eens een recreatieplas zoals de Wannsee bezoeken.
ZOOOOveel fijne herinneringen hier verzameld. Dank lieverd voor dit prachtige jaar en op naar 2018 met nog meer prachtige momenten en herinneringen! Liefs M.
Echt he? Het was ook zó leuk om dit artikel te maken en alles weer even in gedachten her te beleven. Op naar een net zo fantastisch 2018! Dat we maar weer een hoop tofs mogen ontdekken en bekende favorieten (ik noem een bepaalde Jones, hehe) mogen bezoeken :D.
Kan ik me helemaal voorstellen. HAHAH :D absoluut – ik denk dat ik bij ga houden welke smaken ik geprobeerd heb, zodat ik meerdere smaken kan gaan proberen ;)
Hoi Marjolein, we hebben veel aan je blog gehad. Heb je nog een tip voor een activiteit op 1 januari?
Net te vroeg voor de opening van het Street Art Museum dit jaar in Berlijn geweest. Daarom naar de tentoonstelling “Von Monet bis Kradinsky geweest in die Alte Munze. Ook heeeel mooi!
En verder was Klunkerkranich een mooie eindstop van de dag voor een mooie zonsondergang en uitzicht over Berlijn. Die staat voor de volgende keer ook weer op mijn lijstje.
Oooh BRLO! Dat is toch ook voor mij echt wel één van de betere ontdekkingen! Volgende keer echt weer heen.
Heerlijke post, een paar van die Tipps ga ik ook eens opzoeken het komende jaar. Het Krancafe had ik afgelopen al op een fietstocht ontdekt – mooie plek met goede taart. Guten Rutsch!
Dank je wel Jeroen! Heb je nog veel nieuwe dingen ontdekt tijdens je fietstocht? Jij ook een guten Rutsch gewenst en alles Gute voor het komende jaar!
O, het U-Bahn Museum! Daar moet ik ook naartoe! (En Hamburg moet ook een U-Bahn Museum krijgen…)
Maar echt! Echt de moeite waard om je trip omheen te plannen, al is het alleen al omdat het zo’n onwijs leuke en kneuterige ervaring was. Misschien eens aankaarten bij de Hamburger Verkersbetriebe?
Ja, wie weet zijn die wat gevoeliger voor mijn lobby-activiteiten dan de Hema ;)
AAAAAAAAhhh ik word hier zo gelukkig van! Maar ik denk ook: ik moet volgend jaar minstens 8 keer naar Berlijn om dit allemaal te gaan doen en zien. Wat een straf ;)
Ik word overigens ook heel gelukkig van die foto van jou met je racefietsje. Love it.
Hoop je snel te zien voor koffie <3 Gelukkig nieuwjaar!
Dat lijkt mij zeker geen verkeerde straf en een mooi voornemen voor 2018, hihi. Dan kunnen we ook lekker vaak op koffiedate, jaaa <3. Een gelukkig, gezond en liefdevol 2018 gewenst!