Saneringsplannen, rondleidingen en een boomkronenpad in Beelitz-Heilstätten zorgden voor een toenemende populariteit én onrust in urbexland. Zou Beelitz-Heilstätte haar charme kunnen weten te behouden met toenemend toerisme? Daar was ik zelf ook wel benieuwd naar. Om erachter te komen zat er maar één ding op… Op onderzoek uit! Ik was benieuwd wat er sinds mijn laatste bezoek aan Beelitz-Heilstätten drie jaar geleden is veranderd!
Beelitz-Heilstätten
De geschiedenis van Beelitz-Heilstätten gaat terug naar het jaar 1898, toen het Landesversicherungsanstalt Berlin (het verzekeringsinstituut voor Berlijn) een 140 hectare groot stuk grond kocht in de bosrijke omgeving van Beelitz, een stad ten zuiden van de alsmaar groeiende Reichshauptstadt Berlijn. Ze bouwden er een ziekenhuiscomplex om mensen met de dodelijke longziekte tuberculose te kunnen genezen. Het was toentertijd een veelvoorkomende ziekte onder de armere bevolking, veroorzaakt doordat zij doorgaans in vochtige Hinterhöfe woonden. De eerste patiënten konden in 1902 in de kliniek worden ondergebracht.
Pracht, praal en natuur als medicijn.
Dat het complex een Heilstätten (plaats om te helen) werd genoemd, en niet simpelweg ‘ziekenhuis’, maakt al duidelijk dat dit niet zomaar een kliniek was. Het was een enorm luxe complex waar mensen werden genezen door ze vooral lekker in de watten te leggen. De gebouwen waren prachtig om te zien, de patiënten kregen decadent te eten en de omgeving was bosrijk en schoon. Omdat de juiste medicijnen toen nog niet bestonden (tuberculose is nu te genezen met een bepaalde soort antibiotica), werd er geprobeerd de zieken er bovenop te helpen door ze te vertroetelen.
Het complex kreeg al snel grote bekendheid in Berlijn omdat de leefomstandigheden er stukken beter waren dan in de stad. Veel arme mensen probeerden alles om een tijdje in het mooie complex te kunnen verblijven. In de stad hadden tenslotte niet eens alle families fatsoenlijk te eten, dan waren de deftige maaltijden die in Beelitz-Heilsätten werden geserveerd een ware luxe. In de gouden jaren van de Heilstätten was het echt een klein paradijs op aarde!
Drie oorlogen overleefd. Soort van.
In de jaren die volgden is de omvang van het complex bijna verdubbeld en groeide het aantal gebouwen tot 60. Een enorm aantal! Mede dankzij haar formaat, en vanwege het feit dat het complex niet ver bij de stad Berlijn vandaan lag, was het de perfecte locatie om in te zetten als militair ziekenhuis tijdens de oorlog. Het ziekenhuiscomplex is in de Eerste Wereldoorlog gebruikt door het Rode Kruis als militair ziekenhuis voor het Duitse leger. Zelfs de verwondingen van een zekere soldaat namens Adolf Hitler zijn hier verzorgd…
Na enkele jaren dienst te hebben gedaan als gewoon ziekenhuis, werd Beelitz-Heilstätten in de Tweede Wereldoorlog wederom gebruikt als militair lanzaret. Ook werd Beelitz-Heilstätten tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar met bombardementen getroffen, veel van de gebouwen – en ook de bijbehorende kerk – zijn zwaar verwoest. Toch was het ziekenhuiscomplex een redder in nood voor vele omwonenden. Zij konden tijdens de bombardementen schuilen in de kelders van de chirurgie en zo de bombardementen overleven. Zo hebben de Heilstätten op verschillende manieren levens weten te redden.
Toen de Sovjet-troepen het gebied in 1945 overnamen, werd Beelitz-Heilstätten een gesloten militaire zone. De grootste buiten Rusland. Het luxe ziekenhuis was de belangrijkste in de omgeving voor gewonde Sovjet-soldaten en voor hoge amtenaren van de DDR. Tijdens de Koude Oorlog kwam er wederom een bekende patiënt in Beelitz-Heilstätten te liggen: DDR-hoofd Erich Honecker. Voordat hij in 1991 naar Moskou vluchtte, om zo niet te worden veroordeeld voor de 192 omgekomen DDR-burgers tijdens vluchtpogingen bij de Berlijnse Muur, werd hij hier in 1990 nog behandeld aan leverkanker.
De jaren ’90: Sovjet-troepen gingen, het verval kwam.
In de jaren dat de Sovjets de Beelitzer Heilstätten bezetten, werd er weinig aan gedaan om de gebouwen op te knappen en te onderhouden. Ze trokken in de gebouwen die het minst door de Tweede Wereldoorlog zijn verwoest en lieten de rest links liggen. Toen het Sovjet-leger zich in 1994 terugtrok, en Beelitz-Heilstätten leeg kwam te staan, raakte het complex echter pas echt in verval. De natuur probeerde haar terrein terug te winnen en nieuwsgierige bezoekers kwamen kijken wat er nog te halen viel.
Omdat het gebouw een monumentele status heeft, zijn er weinig investeerders geweest die het gebouw willen overkopen. De kosten om alles in originele staat te renoveren zijn namelijk torenhoog. Elk tegeltje moet in originele grootte, kleur en vorm worden vervangen. En dus staat Beelitz-Heilstätten nu al meer dan tien jaar leeg…. Wachtend op een tweede leven.
Rondleiding door de chirurgische afdeling
De afgelopen jaren is Beelitz-Heilsätten een van de meest bekende verlaten gebouwen in Berlijn geworden. Vanwege de prachtige architectuur, de indrukwekkende geschiedenis en omdat je er heerlijk vrij kon ronddwalen. Ook wij paar jaar geleden zijn we op eigen houtje door de Beelitz Heilstätten gewandeld. Een bijzonder gave – en best een beetje een spooky – ervaring!
Vrij door de verlaten gebouwen dwalen, dat is er nu niet meer bij. Althans, niet in je eentje. Beelitz-Heilsätten heeft nog het meeste weg van een dierentuin. Hoge hekken staan om de gebouwen en d.m.v. informatieborden weet je precies voor wat voor type gebouw je staat en hoe het er vroeger uit heeft gezien. Alleen met een rondleiding van Go2Know kun je nu nog enkele van de beveiligde panden van binnen bekijken. En ja, dat is eigenlijk best de moeite waard!
Met urbexen (het binnensneaken van verlaten gebouwen) heeft zo’n rondleiding weinig te maken. In die zin vallen de spanning en sensatie die tijdens een urbexbezoek altijd zo’n kick geven, wel een beetje weg. Wél krijg je van de gids veel achtergrondinformatie te horen, over de gebouwen die je bezoekt. Ze vertellen op een hele levendige manier over de geschiedenis en halen indrukwekkende anekdotes aan van overlevenden. Dat maakt een bezoek heel anders, maar vooral erg interessant!
Momenteel worden er alleen rondleidingen gegeven in gebouwen die voor veilig zijn verklaard, dat zijn op dit moment de chirurgie en de oude ruïne. De tours van Go2Kow vinden elke zaterdag en zondag plaats en kosten € 10,-. Aanmelden kan ter plekke. Meer informatie kun je hier vinden.
Boomkroonpad
In september 2015 is het boomkroonpad in Beelitz-Heilstätten geopend: een wandelpad op zo’n 23 meter hoogte, langs de boomtoppen en ruïnes van Beelitz-Heilstätten. De organisatie Heilstätten Projektentwicklungs GmbH wil hiermee meer bezoekers trekken naar het verlaten ziekenhuiscomplex en tegelijkertijd geld inzamelen voor renovaties. Meer bezoekers trekken? Dat is in ieder geval goed gelukt! Ik was erg benieuwd naar het wandelpad en op een mooie herfstachtige zaterdag was ik overduidelijk niet de enige met het idee om het boomkroonpad te bezoeken… Het was behoorlijk druk!
Uitzichtplatform
Ondanks de drukte, was het liefde op het eerste gezicht. Heerlijk vond ik het om over het boomkroonpad te wandelen! Aan het beginpunt van de wandelweg is een uitkijktoren gebouwd die een waanzinnig uitzicht biedt over het gehele complex. Pas dan zie je wat voor ontzettend mooi en bosrijk de omgeving is, maar wat voor omvang het complex heeft. We hebben zeker een half uur staan genieten van het wijdse uitzicht en de frisse wind. Aan de voet van het uitzichtplatform is ook een kleine Biergarten aangelegd waar je voor of na de klim even wat kunt eten of drinken. Het uitzichtplatform is ook te bereiken met een lift voor minder validen en kinderwagens.
Wandelpad
Vanaf de uitkijktorens geraak je direct op het 320 meter lange wandelpad dat langs boomtoppen en ruïnes kronkelt. Het plan is om het wandelpad te verlengen tot zo’n 1.000 meter. Wederom staat hier met bordjes aangegeven wat je allemaal ziet. Ergens doet het me een beetje aan de high line in New York denke, haha!
Momenteel is het Alpenhaus, met zijn bomen die door het dak groeien, het meest indrukwekkende gebouw. Je kijkt zo naar binnen! Het Alpenhaus is geopend in 1907 en bood onderdak aan vrouwen (ja, alles was strikt gescheiden) die een longziekte hadden.
Het leuke van het boomkroonpad vond ik – naast de schoonheid an sich – dat het zo’n divers publiek aantrekt. Tijdens het urbexen zijn het vooral jonge mensen die je tegenkomt, nu komen er ook jonge gezinnen met kinderen, gepensioneerde stellen en zo’n beetje alles wat ertussenin zit, naar Beelitz-Heilstätten. Het is daarmee echt een locatie geworden voor iedereen. Hoewel ik eerlijk moet zeggen dat ik het jammer vind dat het urbexgevoel verdwenen is, vind ik het wel mooi dat de organisatie zich inzet voor de renovatie van zo’n mooi en historierijk complex. In de drie jaar dat ik er niet ben geweest is Beelitz-Heilstätten namelijk enorm in staat achteruitgegaan, omdat veel mensen de ongeschreven regels van het urbexen niet naleven (“leave nothing but foot prints, take nothing but photographs“). Veel te zonde voor zo’n locatie! Ik ben benieuwd wat de toekomst zal brengen en de kans is dus groot dat ik hier nog eens terugkom! Voor nu, hier vast wat sfeerimpressies van hoe het boomkroonpad er nu uitziet:
Beelitz-Heilstätten – Algemene informatie
Voor mij is Beelitz-Heilstätten een locatie die alles in zich heeft. De geschiedenis is ontzettend interessant, de architectuur is prachtig (al moet je een beetje door het verval heen kunnen kijken – persoonlijk vind ik dat juist wel zijn charme hebben), de ruïne levert unieke foto’s op en over het boomkroonpad is het heerlijk wandelen. Een locatie die voor ieder wat wils biedt dus! Beelitz-Heilstätten is eenvoudig met de trein te bereiken vanuit Berlijn.
Adres: Straße nach Fichtenwalde 13, Beelitz-Heilstätten
OV: regionale treinen RB23 (bijv. vanaf Postdam Hbf) of RE7 (bijv. vanaf S+U Alexanderplatz) naar station Beelitz-Heilstätten, vanaf daar is het ongeveer 10 minuten wandelen. Iets om rekening mee te houden: de trein gaat slechts 1 keer per uur.
Entree: boomkronenpad € 9,50 / rondleiding met Go2Know € 10,-
www: www.baumundzeit.de / www.go2know.de
Ben jij al eens in Beelitz-Heilstätten geweest? En wat is jouw eerste impressie van het boomkroonpad?
Hoi Marjolein,
We zijn net terug uit Berlijn en hebben afgelopen week, op een regenachtige maandag, het pad gelopen. Een bijzondere ervaring omdat het er door de regen zo goed als verlaten was! Op de heenweg waren we zelfs de enigen op het wandelpad over de boomtoppen.
Ik heb al eerder gereageerd over de bereikbaarheid van Beelitz-Heilstatten, en nu was het weer anders.
We wilden vanuit Potsdam met de trein maar volgens de medewerkster van de informatie op het station kon dat niet meer rechtstreeks, je moest overstappen en zij raadde ons aan om met de bus te gaan.
Dat hebben we gedaan. Je kunt bus 643 nemen richting Busendorf, de bus staat op peron 7. Na 54 minuten uitstappen bij halte Feuerwehr, ja, het lijkt een reis om de wereld, maar je stapt zo goed als voor de deur uit en er hangt een groot spandoek waarop aangegeven staat hoever je nog moet lopen naar het Baumkronenpad. Kijk goed op het busbordje voor de terugreis want de bus gaat 2 x per uur maar soms ook maar 1x per uur!
Al met al duurde de reis 2 uur vanuit ons hotel in Berlijn maar het was zeker de moeite waard!
Groetjes!
Wat een geweldige plek om rond te lopen en de oude vervallen gebouwen te bewonderen! Ook het boomkronenpad en uitzicht is zeer indrukwekkend.
Bedankt voor de tip!
Tof om te lezen dat de tip zo in de smaak is gevallen! Jij bedankt voor je reactie Murielle!
Heey Marjolein,
10 jaar geleden kwam ik hier alsof het mijn toekomst was. Ik zag hoe ik alles ging opknappen en er een prachtig ziekenhuis van zou maken. Toen was het helemaal niet zo bekend en kwamen er ook weinig mensen. Het Alpenhaus was toen nog helemaal afgesloten en het was eigenlijk ten strengste verboden daar te komen, maar ik kon het niet laten hier toch te kijken. Het was stil en er was niemand, het voelde echt eng maar zo mooi dat het daar is. Ik zou graag nog een keer naar mijn jeugdplek gaan. Ik was toen 5 jaar en nu ben ik al een tijdje 15. Ik vind het leuk dat je zo mooi over het complex te spreken bent.
Heel veel kusjes,
Just Knoop
Wat gaaf dat je toen toch naar binnen bent gegaan Just! Toentertijd moet alles er vast nog veel mooier en vollediger hebben uitgezien. Ik zou zeker aanraden om nog eens terug te gaan maar ik denk wel dat je zult schrikken van hoeveel er veranderd is. Het boomkroonpad vind ik in ieder geval wel een hele toffe toevoeging! Ben benieuwd naar je ervaringen!
Hoi Marjolein,
Zojuist zijn wij ook maar eens naar Beelitz Heilstatten geweest. Je andere blogpost, waarbij je op eigen houtje ging, plus de blogpost van abandonedberlin daagte ons uit.
Het viel heel erg tegen. Het was één groot attractiepark. Ik overdrijf niet als ik zeg dat we wel 100 mensen zijn tegengekomen. De parkeerplaatsen stonden vol en dat op een doordeweekse dag dat er geen tour is.
Alle gebouwen waren volledig afgesloten en onmogelijk om ongezien een hek over te klimmen.
Er is niks ‘verlaten’ meer aan. Een doordeweekse dag in Walibi is nog meer verlaten.
Gisteren op jouw aanraden naar het verlaten Kinderziekenhuis geweest, dat was wel heel goed bevallen. Twee mensen tegen gekomen en een zwerver.
Echter, Beelitz, Heilstatten raad ik aan iedereen af. Tenzij je het leuk vindt om tussen babyboomers te lopen en vanaf 10 meter door een hek naar een gebouw te kijken. De tour valt natuurlijk wel te overwegen, maar ik kan mij niet voorstellen dat je daar net zoveel te zien krijgt als dat je vroeger zelf in de gebouwen kon.
Hai Sanne,
bedankt voor je reactie! Wat jammer om te lezen dat Beelitz Heilstätten zo is tegen gevallen, maar ik snap je punt heel goed. Persoonlijk vind ik deze locatie absoluut nog de moeite waard maar dat is voornamelijk vanwege de geschiedenis, de rondleidingen en het boomkronenpad dat ik heel tof vind. Met urbexen heeft het inderdaad niets meer te maken. Zelf maakte ik de vergelijking met een dierentuin maar ik vind attractiepark ook wel goed passen. Misschien is het ook maar beter zo dat de gebouwen worden beschermd, voordat Beelitz Heilstätten in zo’n slechte staat raakt dat er niet meer te redden is. De charme en de spanning van het urbexen valt daar inderdaad wel mee weg. Gelukkig valt er op urbexgebied nog heel te ontdekken in Berlijn!
Liebe Grüße,
Marjolein
Hoi Marjolein,
Na je blog, ben ik nu ook grote fan van je boek! Fantastisch hoeveel tips erin staan en leuke foto’s! Vorig jaar voor het eerst Berlijn bezocht en dankzij je blog veel leuke plaatsjes ontdekt. Deze maand keren we terug en zouden we graag eens gaan urbexen. Welke locatie is vlot toegankelijk en absoluut de moeite van het fotograferen waard? We dachten zelf aan Heilstätten of het Olympisch dorp maar misschien heb jij voor ons nog een andere tip?
Hai Nancy,
bedankt voor je leuke reactie! Supertof om te horen dat mijn blog en boek zo in de smaak vallen! Daar doe ik het voor!
Beelitz-Heilstätten en het Olympische Dorp zijn goede plekken om te starten met urbexen omdat deze locaties ook legaal zijn om te bezoeken. Ook Teufelsberg zou je nog kunnen overwegen, als er iemand bij het hek zit (meestal in de weekenden), dan kun je daar ook legaal naar binnen. Verder zou je het Kinderkrankenhaus Weißensee kunnen overwegen. Je moet er wel stiekem over een hekje klimmen maar er is onwijs gave street art te vinden! Persoonlijk ben ik ook groot fan van het verlaten dorp Vogelsang. Als je het toch liever op legale wijze doet dan kun je nog even kijken wat voor tours Go2Know aanbiedt op de dagen dat jullie er zijn. De Alte Fleischfabrik waar ik zelf met Go2Know ben geweest is bijvoorbeeld ook prachtig!
Ben benieuwd wat het gaat worden! Veel plezier!
Hoi Marjolein,
Ik wilde gisteren de wandeling gaan doen, was pas om 12.30 in Potsdam en zag toen dat de trein maar 1x per uur (.22) naar Beelitz gaat. Ik moest dus bijna 1 uur wachten, dat geldt dan ook voor de terugreis, omdat het dat te laat werd en wellicht donker ga ik de wandeling een andere keer doen. Ook voor andere lezers even iets om rekening mee te houden!
Hai Annemiek! Oh, man, wat balen! Ik dacht dat ik er in het artikel bij had gezet dat de trein maar 1 keer per uur gaat maar ik zie dat ik dat ben vergeten. Ik heb het er nu gelijk maar even bijgezet. Wij hebben op de terugweg toen ook 45 minuten moeten wachten. Gelukkig scheen er toen een lekker zonnetje ;). Hopelijk lukt het volgende keer want het is een prachtige locatie voor een wandeling!
Ik heb het pad in mijn favorieten gezet, we willen komende zomer 6 dagen gaan fietsen in en rond Potsdam.
Een van de voorgestelde routes komt hier vlakbij.
Ach, als je er toch langskomt, is het zeker de moeite waard om even te gaan kijken! Mocht je ook een rondleiding willen meepakken door het gebouw, dan kun je je bezoek het beste in het weekend plannen. Veel plezier alvast! Potsdam is een prachtige omgeving om te fietsen!
Zo mooi! <3 Het wandelpad is echt een aanwinst voor de stad! Ik droom al helemaal weg bij al je foto's, maar ik zou het graag eens met eigen ogen willen meemaken! Misschien volgend jaar (Klinkt nog zo ver weg, en is morgen al!)?
Hihi, zo is dat! Jeetje, wat gaat de tijd toch snel! Toch zou ik denk ik even wachten tot het voorjaar. Denk dat het er in de winter misschien wat kaal uitziet. Tenzij er sneeuw ligt natuurlijk, dat lijkt me ook gaaf! Ben benieuwd wat je ervan zult vinden <3.
Hoi Marjolein.
Dank voor deze post. Ik krijg wel eens vragen over Beelitz nav onze urbex avonturen daar. Veel veranderd en jou blogpost is duidelijk en laat zien wat je nu mag verwachten.
Of ik/we ooit nog terug ga(an) weet ik niet, ik heb erg gave herinneringen aan 3x urbexen in Beelitz, nu is het wel heel anders maar dat herken je vast wel dat gevoel.
Groet!
Dat gevoel komt me inderdaad heel bekend voor! De sfeer nu met zo’n drie jaar gelijken is al niet met elkaar te vergelijken. Toch ben ik ook wel positief over de ontwikkelingen! Het extreme vandalisme ging me namelijk ook wel aan het hart…