In een zijstraat van de Friedrichstraße (ja, centrum Berlijn) vind je bijzondere bunker. De “Boros bunker” is een zwart schaap in de gemoderniseerde omgeving van de Reinhardtstrasse in Berlijn Mitte, en huisvest een bijzondere collectie moderne kunst. De Boros bunker is direct zichtbaar vanaf de straat omdat deze zich niet, zoals de meeste bunkers, ondergronds bevindt en de bunker een formaat heeft van een luxe warenhuis. Dat de bunker bovengronds staat heeft te maken met een natte bodem die een schuilkelder onmogelijk maakte.
Het slopen van deze bunker na de oorlog zou teveel schade opleveren voor de directe omgeving, de dikte van de wanden van de bunker tellen op sommige plekken namelijk wel 3 meter! De bunker staat er dus nog steeds, heeft sinds de oorlog vele verschillende functies gehad en huisvest momenteel een groot deel van de semi-openbare Boros collectie.
Toen: bunker, bananenbunker, club
De bunker is oorspronkelijk gebouwd (1943) voor de bescherming van de burgers in de tweede wereldoorlog, ongeveer 1.200 Berlijnse burgers moesten bescherming kunnen vinden in deze bunker. Net als vele bunkers zaten er in de oorlog vele malen meer mensen in de bunker dan gepland, ongeveer 3.000 burgers hebben hier schuil gevonden. Al snel werd de bunker na de oorlog door de Russen overgenomen (1945) en gebruikt als gevangenis. In DDR-tijden diende de bunker ook een tijd lang als opslag- en distributieplaats voor tropische vruchten uit het bevriende communistische Cuba (nu weet je ook waar de bijnaam “bananenbunker” vandaan komt). In zijn verdere loopbaan is de bunker onder meer een exclusieve club met zeven dark rooms geweest, een carriereswitch voor de bunker die wellicht herkenbaar is. Veel locaties uit de WO2 en DDR-tijden zijn later namelijk gebruikt als clubruimte (denk bijvoorbeeld Tresor, RAW Gelände). In de jaren ’90 was deze bunker een gerenommeerde club en graffiti op de eerste verdieping van de bunker doet daar nog aan herinneren.
Nu: tentoonstelling moderne kunst
Van bunker naar museum
Nadat de ruimte voor veel verschillende doeleinden is gebruikt heeft de bunker nu weer een nieuw gekregen. Verzamelaar en reclameman Christian Boros – afkomstig uit Polen, rijk geworden in het Duitse Wuppertal – kocht de kolossale bunker in de Reinhardtstrasse vijf jaar geleden, en liet hem geschikt maken voor zijn inmiddels vijfhonderd werken omvattende verzameling hedendaagse kunst. Dat “geschikt laten maken” was nog een behoorlijke opgave en deze opdracht is uitgevoerd door het Berlijnse bureau Realarchitektur. Met een diamantboor werden muren en plafonds uitgebroken, de 120 ruimtes moesten worden teruggebracht naar 80 ruimtes. De gehele indeling van de bunker is op de schop gegaan met een prachtige herindeling van de ruimtes die een ruimtelijk en openlijk effect moeten geven.
Ondanks de grote verbouwing zijn er nog veel herkennigspunten te zien die verwijzen naar de geschiedenis. Zo bevinden er zich nog ventilatiepijpen in de muren die moesten zorgen voor frisse lucht in de bunker maar die konden worden afgesloten zodra er buiten de bunker schadelijke stoffen vrij komen (van bijvoorbeeld bommen). Ook zijn er in de buitenmuren nog veel schotgaten te zien en zijn veel van de binnenmuren in het huidige museum nog onbewerkt.
Bovenop de bunker liet de eigenaar vervolgens een penthouse bouwen, inclusief daktuin en zwembad. Meer over het project op www.realarchitektur.de
Collectie
Christian Boros begon in 1990 kunst te verzamelen en was destijds een jonge hond in de Duitse verzamelaarscène. Intussen telt zijn verzameling zo’n 500 werken en menig kunstenaar in Berlijn spitst de oren als hij de naam Boros hoort. Boros kocht veel werk van kunstenaars die intussen internationaal bekendheid genieten, zoals Tomma Abts, Olafur Eliasson en Wolfgang Tillmans.
Bezoeken
Sinds 2008 is de collectie van Boros semi-openbaar. Het “Privatmuseum” is namelijk alleen te bezichtigen als er een reservering is gemaakt voor een tour (in het Engels of Duits) via de website. De tours vinden in principe elke vrijdag, zaterdag en zondag plaats (kijk voor actuele openingstijden op de website) en kosten €10. Het bezoeken van de bunker is een bijzondere gewaarwording omdat er heel mooi gebruik is gemaakt van de enorme ruimtes, iets waar je hart als kunst- en architectuurliefhebber sneller van gaat kloppen. De contrasten tussen de sporen van de oude bunker en de moderne kunst geeft de ruimte een bijzondere sfeer. Alleen dit is al het bezoeken waard, of je nou wel of niet van de tentoongestelde moderne kunst houdt. Houd er rekening mee dat je op tijd van tevoren reserveert (ongeveer een maand van tevoren) omdat de rondleidingen beperkt zijn en snel vol.
Wonen in een loft boven de Boros Galerie
De eigenaar van Boros woont zelf in een zeer exclusieve loft boven de bunker. Dit penthouse is het enige deel waar de bunker uitzicht heeft en waar licht binnenkomt. Het is ook het deel waar de bezoeker niet mag komen, onderstaande video geeft wellicht toch een goed beeld van hoe het moet zijn om boven deze kollosale bunker te wonen.
Sammlung Boros – Boros Bunker – Boros Collection
Reinhardtstraße 20,
10117 Berlin, Deutschland
+49 30/27594065
Bezoek: alleen vr, za en zo na online reservering
Prijs: €10 voor een rondleiding
www.sammlung-boros.de
Ben een jaar of 4 geleden in de Boros bunker geweest, toen was reserveren ook verplicht inclusief gids± 1½ uur , je mocht gewoon niet zonder begeleiding, zelfs als het nu wel mogelijk is, nooit doen zonder rondleiding , gaf zeer goede informatie over de geschiedenis van het gebouw maar ook over de expositie (wisselende als vast), Escher -achtige ervaringen(“ik ga de trap af ,maar volgens mij ga ik naar boven). Al meteen bij het entree word je meegetrokken in de sinistere sfeer die er ooit heeft rond gewaard. De groepen die toen werden rondgeleid bestonden uit niet meer dan een man of 12., alle tijd voor vragen, er mocht niet worden gefotografeerd, een Indrukwekkende ervaring waar je stil van wordt , voor sommigen deprimerend maar die direct weer verdwijnt als je weer buiten staat waar je wordt ondergedompeld in het positieve Berlijn van nu. Het is een collectors-item voor je geheugen.
Hoi Dirk, jij ook het allerbeste voor 2012 gewenst! Dat het maar weer een mooi en succesvol jaar mag worden! Ben je ook al eens bij de Boros bunker geweest?
Bedankt voor deze tip!! Heb meteen gereserveerd voor de komende trip naar Berlijn!
Kan haast niet wachten….
Staat tevens bekend als de Reichsbahnbunker!
http://www.flickr.com/photos/jmvanelk/4846660013