Voordat ik met mijn vriend ging samenwonen, fietste ik regelmatig naar zijn toenmalige appartement in Schöneweide. Een fijn ritje, want onderweg kwam ik een hoop interessante architectuur tegen. Als je namelijk via Ostkreuz – over de Hauptstraße en Köpenicker Chaussee – richting Schöneweide fietst, kom je veel (oude) industrie en bedrijfsruimtes tegen. Één van de gebouwen die me het meest fascineerde, bleek het Funkhaus te zijn, een radiostudio uit DDR-tijden. Het bakstenen blok ligt een beetje verscholen en steekt mysterieus boven de bomen uit. Wat zou daar allemaal schuil gaan? Vorig jaar werd er tijdens de Berlin Art Week een kunsttentoonstelling georganiseerd in het Funkhaus en dat vond ik de uitgelezen kans om dit bijzondere gebouwencomplex eens van binnen te bekijken. En weet je wat? Van binnen is het nóg fascinerender! De historische opnamestudio’s nemen je echt even mee naar vervlogen DDR-tijden.

20150918 - _DSF3382- BerlijnBlog Funkhaus

DDR-Radiostudio Funkhaus

Het Funkhaus was dé DDR-studio voor de productie van de openbare staatsradio en televisie. Het complex werd in 1952 in gebruik genomen, sinds de Duitse hereniging staat het grotendeels leeg en wordt er gezocht naar een nieuwe functie voor het gebouw.

Ontstaan van het Funkhaus Berlin

Vanaf 1945 werden alle Berlijnse radioprogrammes opgenomen in het Haus des Rundfunks in de Masurenallee (vlakbij het Berlijnse beursgebouw Messe Berlin). De Masurenallee kwam na de Tweede Wereldoorlog in West-Berlijn te liggen, om preciezer te zijn in de Britse sector. Toen de DDR officieel werd opgericht in 1949, betekende dat er ook steeds meer communistische radiozenders bijkwamen, die nog altijd in het Haus des Rundfunks werden opgenomen. Dat werd door de Britten niet getolereerd. En zo geschiedde dat de Sovjets op zoek gingen naar een eigen radiostudio. Hun nieuwe thuis vonden ze in een leegstaande houtbewerkingsfabriek uit 1935, die tijdens de Tweede Wereldoorlog o.a. werd gebruikt voor de productie van militaire uitrusting. In de zomer van 1951 werd de fabriek omgebouwd tot radiostudio en in september 1952 konden de eerste vier radiostudio’s en opnameruimtes in gebruik worden genomen door de Rundfunkprogramme der DDR. Het begin van wat ooit een enorm mediacomplex zou worden.

Gebruik van de radiostudio’s

In eerste instantie werd het complex vooral gebruikt voor de opnames voor verschillende landelijke radiozenders in de DDR, zoals der Deutschlandsender, der Berliner Rundfunk, Radio DDR I en Radio DDR II. Technisch hoogstandje: de 8 opnamestudio’s konden allemaal tegelijkertijd worden gebruikt dankzij moderne geluidsisolatietechnologie.

De opnamestudio’s stonden bekend om de geweldige akoestiek en trokken daardoor ook veel muzikanten en andere (geluids)artiesten die de ruimtes tijdelijk huurden, of er voor langere periode over een eigen atelier beschikten. Ook werden er CD’s opgenomen, voornamelijk door platenlabels uit de DDR. Pronkstuk van het complex was de Großer Sendesaal, die internationaal geroemd werd om de akoestiek. Het werd het podium voor vele concerten van diverse bands en orkesten. Wat moet het geweldig zijn geweest om hier een orkest te zien spelen. Ik zie het al helemaal voor me!

20150918 - _DSF3415- BerlijnBlog Funkhaus

Funkhaus

Een stad in de stad

Funkhaus was niet zomaar een radiostudio, het was echt een dorp op zich. In de jaren ’70 werkten er zo’n 5.000 medewerkers op het terrein! Zij hadden de beschikking over alle voorzieningen van een regulier dorp. Zo was er niet alleen een supermarkt te vinden op het terrein, maar ook een ijswinkel, een tandarts, een kapper en een sauna. Dit was heel kenmerkend voor grote bedrijven in de DDR, die vaak zulke voorzieningen hadden voor hun medewerkers. Het hele Funkhausdorp raakte in verval toen de opnamestudios in 1991 – kort na de Duitse hereniging – niet meer bendodigd werden. Duizenden medewerkers raakten werkloos en het Funkhaus kreeg de dubieuze eer om opgenomen te worden in de lijst verlaten gebouwen in Berlijn.

Huidig ‘gebruik’

Tegenwoordig is het Funkhaus de thuisbasis voor enkele kunstenaars en muzikanten die er ateliers en repetitieruimtes hebben. Je kunt de opnamestudio’s ook huren als je hier als muzikant of radiomaker iets op zou willen nemen. Daarnaast worden er regelmatig open dagen, tentoonstellingen en andere speciale evenementen georganiseerd. Helaas staan er ook grote delen van het complex leeg omdat er nog geen geschikte bestemming voor is gevonden.

Het complex is in de afgelopen jaren meerdere malen van eigenaar gewisseld en is sinds 2015 in handen van de private ondernemer Uwe Fabich, die o.a. ook het Postbahnhof en de watertoren bij Ostkreuz in zijn bezit heeft. Hij heeft het doel om van het Funkhaus eines der größten Musikstudios der Welt te maken en ik hoop van harte dat hij het prachtige gebouwencomplex in originele staat kan behouden en er nieuw leven in kan blazen.

Prachtig staaltje DDR-architectuur

Het complex aan de Spree is enorm en bestaat uit meerdere gebouwen waar uitzendingen werden opgenomen en geproduceerd. Van de buitenkant lijkt het vooral op een voormalig industrieterrein (herinnert aan de tijden dat het complex nog een houtbewerkingsfabriek was), maar zodra je binnenstapt, word je overvallen door (n)ostalgie. Een ware tijdreis naar vroege DDR-tijden!

Bauhaus meets DDR

Bauhaus meets DDR, zo zou ik de architectuur van het prachtige complex op het eerste gezicht omschrijven. Toen ik meer las over de geschiedenis van het Funkhaus, las ik dat de architect, Franz Ehrlich, ook daadwerkelijk was geïnspireerd door Bauhaus. Veel strakke vormen, harde materialen en hoge ramen voor extra transparantie en een mooie natuurlijke lichtinval. Het comlex was echt een paradepaardje en werd voorzien van veel marmeren vloeren en brede trappen. Toen ik hier in mijn eentje rondliep, werd ik dan ook echt overvallen. Door de weelderigheid en de aankleding, maar ook door de omvang van het gehele complex en de individuele ruimtes. Maar hoe groot de ruimtes ook zijn, er is overal veel aandacht voor detail. Daardoor doet het me een beetje aan de DDR-premièrebioscoop Kino International denken, waar ook veel oog was voor detail: de wanden en plafonds hebben de perfecte vorm om het geluid goed te geleiden en ook op aankledig werd niet bespaard. Daar waar de DDR indruk wilde maken, werd niet bespaard.

20150918 - _DSF3384- BerlijnBlog Funkhaus

20150918 - _DSF3426- BerlijnBlog Funkhaus

20150918 - _DSF3429- BerlijnBlog Funkhaus

20150918 - _DSF3379- BerlijnBlog Funkhaus

Het Funkhaus bezoeken

Er zijn niet echt reguliere openingstijden om het Funkhaus te bezoeken. Jammer, het complex zou het zo goed doen als museum! Gelukkig zijn er wel verschillende opties om de voomalige DDR-radiostudio’s te bezoeken:

  • Vraag toegang bij het Café Milchbar
    Geheel in stijl van het Funkhaus (lees: (n)ostalgie puur) kun je hier een drankje doen. Het café bevindt zich op het terrein en vaak willen ze de deuren van het Funkhaus wel even opendoen. Voor de zekerheid kun je vooraf bellen.
  • Boek een rondleiding
    Op aanvraag worden er rondleidingen gegeven door het Funkhaus. Een leuke manier om nog meer over het complex te weten te komen! Check voor meer informatie: www.ddr-funkhaustour.de.
  • Houd komende evenementen in de gaten
    Zelf bezocht ik het Funkhaus tijdens de Berlin Art Week, een kunstevenement. Naast kunsttentoonstellingen worden er ook regelmatig andere evenementen georganiseerd in het Funkhaus (theatervoorstellingen, concerten, feestjes). Komende evenementen in Berlijn kondig ik altijd aan in mijn maandelijkse nieuwsbrief (aanmelden is gratis en persoonlijke gegevens zullen – uiteraard – nooit worden gedeeld met derden).

Funkhaus Berlin Nalepastraße

Adres: Nalepastraße 18
OV: Tramhalte Köpenicker Chaussee/Blockdammweg (bijv. tram 21 vanaf U Frankfurter Tor of S Schöneweide)
Meer informatie: zeitreisen.cre-aktiv.com (geweldig archief over alle etappes van de geschiedenis van het Funkhaus)

20150918 - _DSF3394- BerlijnBlog Funkhaus

20150918 - _DSF3396- BerlijnBlog Funkhaus

20150918 - _DSF3421- BerlijnBlog Funkhaus

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief

Meld je aan voor mijn maandelijkse nieuwsbrief en onvang de laatste updates en exclusieve Berlijntips gratis in je inbox.

Je hebt je nu aangemeld voor de BerlijnBlog nieuwsbrief. Dank je wel!

Pin It on Pinterest

Share This