Niet de meest bekende zendtoren van Berlijn, niet het hoogste uitzichtpunt van de stad en niet de coolste bijnaam. Daardoor wordt de Funkturm behoorlijk overschaduwd door de veel bekendere en jongere Fernsehturm. Maar de Berlijnse radiotoren is wél een gave gemoderniseerde versie van de Eiffeltoren, wél de plek waar de eerste televisie werd uitgezonden en wél een van de mooiste verschijningen in de ‘skyline’ van Berlijn. Ja, de Funkturm is veel meer dan enkel een Lange Lulatsch (lange slungel) in de schaduw van de Fernsehturm. In dit artikel een ode aan deze toch wel een beetje ondergewaardeerde Berlijnse bezienswaardigheid.

20160611 - _DSF5505- BerlijnBlog Funkturm

Geschiedenis van de Funkturm

Na twee bouwjaren zag de Funkturm op 3 september 1926 het levenslicht. Ze werd als onderdeel van de Funkausstellung (radiotentoonstelling) geopend op het beursterrein in het westelijke deel van Berlijn. Vrij snel daarna werden vanaf hier de eerste televisiebeelden in Duitsland uitgezonden en werd de spitse stalen toren een markant bouwwerk in het westen van Berlijn.

Bouwjaar: opening tijdens de Funkausstellung

De Funkturm werd oorspronkelijk gebouwd als antennemast. Tijdens de derde Deutsche Funkausstellung in 1926 werd ze in gebruik genomen. Inmiddels is de Deutsche Funkausstellung uitgegroeid tot de Internationale Funkausstellung (IFA) en een internationaal begrip geworden. De IFA is één van de grootste beurzen voor consumentenelektronica, waar jaarlijks zo’n 273.800 bezoekers en meer dan 1.000 exposanten op af komen. Samen zijn ze goed voor zo’n 2,4 miljard Euro aan orderwaarde.

Functie: eerste TV-beelden en meer dan een zendmast alleen 

In 1966 kreeg de Funkturm de officiële status als beschermd monument (Denkmalstatus). Dat had ze te danken aan haar architectonische en historische betekenis als zendmast, verkeerstoren én modern reclamebord:

  1. Funkturm als zendmast
    Radio was er in Berlijn al sinds 1923, maar met de komst van deze antenne werd de kwaliteit daarvan sterk verbeterd. De eerste radioprogramma’s werden in 1926 uitgezonden. Vrij snel daarna werd de antenne gebruikt voor testen met zenden van televisiebeelden. Op 8 maart 1929 tussen 23:10 en 0:30 werden de eerste testbeelden uitgezonden. Toen nog zonder toon. In 1935 volgde de wereldweid eerste uitzending van televisieprogramma’s vanuit de Berlijnse Funkturm.
  2. Funkturm als verkeerstoren
    Naast haar rol als zendmast, werd de 400 ton zware staalconstructie gebruikt als verkeerstoren voor het luchtverkeer. In de punt van de toren bevond zich een schijnwerper die per minuut 25 keer om zijn as draaide. Met een vermogen van 3.000 watt had het licht een bereik van wel 60 kilometer waardoor piloten zich konden oriënteren.
  3. Funkturm als reclamebord
    Ook was de Funkturm een modern staaltje reclametechnologie. Onder het restaurant op het middelste platform bevond zich een een wand uit 4.000 gloeilampen die voor reclamedoeleinden gebruikt kon worden. Toentertijd was dat het grootste reclamebord van Duitsland.

20160611 - _DSF5509- BerlijnBlog Funkturm

Oorlog: propagandamiddel of baken van vrijheid? 

Omdat de Funkturm voor een Duitse revolutie in het radiolandschap en een internationale revolutie in het televisielandschap heeft gezorgd, werd ze snel hét herkenningspunt van Berlijn en een symbool voor moderne communicatie. Communicatie was ook een belangrijk middel voor de politiek om hun boodschap uit te dragen. De nationaal-socialisten gebruikten de technische vooruitgang voor propagandadoeleinden. Radio’s en televisies werden tijdens de Funkausstellung gepresenteerd om zo een groeiend aantal mensen te kunnen bereiken. Ondanks dat de Funkturm tijdens de Tweede Wereldoorlog werd vernietigd door een granaat, en zodoende op drie benen kwam te staan, bleef ze in gebruik als zendmast.

Het sterke symbolische karakter van de Funkturm werd minder toen in 1960 de twee maal zo hoge Fernsehturm werd gebouwd in het oosten van de stad. Toch bleef de Funkturm voor veel West-Berlijners een baken van vrijheid. Tijdens de Berlijnse blokkade (26 juni 1948 tot 12 mei 1949) heeft de Funkturm namelijk belangrijke dienst gedaan als zendmast voor Amerikaanse en Britse vliegtuigen die West-Berlijn hebben bevoorraad. Door een fel geel licht te schijnen konden de Rosinenbomber hun weg vinden naar vliegveld Tempelhof

19810511 15 Berlijn schoolreisje Dick dia's 315

Ansichtkaart met de Funkturm als stralend middelpunt – uit de fotoserie ‘een schoolreisje naar Berlijn in 1981

Huidig gebruik

Sinds 1962 wordt de Funkturm niet meer gebruikt voor het uitzenden van televisiesignalen. Sinds 1973 dient de Funkturm ook niet meer als zendtoren voor het uitzenden van radiosignalen. Wel wordt de Funkturm nog gebruikt als zendmast voor amateurradio, politieradio en mobiele telefoondiensten. Daarnaast is de Funkturm met restaurant en uitzichtplatform een toffe locatie voor een uitstapje.

Ontwerp en locatie

Ontwerp: de Eiffeltoren als inspiratiebron

Grote kans dat de Funkturm je gelijk aan de Eiffeltoren doet denken. Dat de Funkturm zo op de Eiffeltoren lijkt, is dan ook geen toeval. De stalen constructie werd in 1924 – 1926 gebouwd door de architect Heinrich Straumer, die zich heeft laten inspireren door de Parijse schone.

Als je echter foto’s van de Eiffeltoren en de Funkturm naast elkaar legt, verschillen de torens toch meer van elkaar als je op het eerste gezicht misschien zou denken. Doordat de Funkturm niet half zo hoog als de Eiffeltoren en een veel smallere bouwvorm heeft, weegt ze 16 keer minder dan haar Franse broer. Ook zijn er vrijwel geen ronde vormen in het ontwerp van de Funkturm terug te zien. Daarmee is de Funkturm een moderne interpretatie van de Eiffeltoren en paste het ontwerp helemaal in de stijl van het nieuwe bouwen in de jaren ’20 (zoals ook het Bauhaus-Archiv in Berlijn-Tiergarten en de Bauhaus-school in Dessau).

eiffelturm-funkturm-in-vergelijk

Bron afbeelding: Karl Vetter, Berliner Messe-Amt (Hrsg.), gevonden op Wikipedia

Locatie: middelpunt van het Berlijnse beursterrein

De Funkturm is onderdeel van het Berlijnse beursterrein net buiten de Ringbahn van de S-Bahn. Ondanks dat ze omringd is door enorme beurshallen, is de spitse toren van veraf al te herkennen. De eerste gebouwen van het beursterrein werden al voor de Eerste Wereldoorlog gebouwd maar daarvan is eigenlijk niets meer terug te zien. Allemaal afgebroken door de nationaal-socialisten. De meeste gebouwen van het beursterrein die er momenteel staan zijn later dan de Funkturm gebouwd.

Op het beursterrein zie je veel bombastische architectuur uit de jaren ’30 terug, uit de tijd dat Berlijn onder nazi-bewind kwam te staan. Vooral de Ehrenhalle laat je als mens ineens even heel klein voelen. Toentertijd was dit het grootste gebouw in Duitsland en werd het vooral gebruikt om belangrijke staatsgasten te ontvangen. De enorme beurshallen ontvingen in 1937 al 4 miljoen bezoekers, net zoveel als Berlijn inwoners had. In de jaren ’70 werd het terrein uitgebreid met het Internationales Congress Centrum (ICC). Voor de architectuurliefhebber is dus niet alleen de Funkturm een aanrader, ook het enorme contrast in bouwstijlen tussen de Ehrenhalle en het ICC is fascinerend om te zien.

20160611 - _DSF5487- BerlijnBlog Funkturm

De Funkturm in cijfers

  • Na ruim twee bouwjaren werd de Funkturm in 1926 geopend
  • Voor het ontwerp zijn 140 bouwtekeningen gemaakt
  • Het gehele bouwwerk weegt meer dan 600 ton, verdeeld over de staalconstructie zelf (400 ton) en het fundament (22o ton)
  • De Funkturm is in totaal 147 meter hoog
  • Op 55 meter hoogte bevindt zich een restaurant en op 126 meter hoogte een uitzichtplatform
  • Naar het restaurant zijn dat 287 treden, naar het uitzichtplatform 610 (niet voor bezoekers toegankelijk)
  • Gelukkig is er ook een lift welke je met een snelheid van 4 meter per seconde naar boven brengt (in 33 seconden sta je op het uitzichtplatform)
  • In 1964 werd de eerste radiogestuurde lift in gebruik genomen, deze werd in 1990 vervangen door een moderner exemplaar
  • Sinds de opening in 1926 bezochten meer dan 17 miljoen bezoekers de Funkturm (momenteel zijn dat er zo’n 60.ooo per jaar)
  • Elke 12 jaar wordt de gehele toren in de metaalbeschermende verf gezet. Voor drie lagen is er 9 ton aan verf nodig

20160611 - _DSF5512- BerlijnBlog Funkturm

De Funkturm bezoeken

Als je Berlijn met de auto binnenrijdt, is de kans groot dat je langs de Berlijnse radiotoren komt. Het stalen bouwwerk is dan één van de eerste herkenningspunten die je ziet. Een mooi welkom bij binnenkomst in Berlijn waardoor de Funkturm mij net zo’n bijzonder gevoel van thuiskomen oproept als de Fernsehturm. Maar niet alleen van buitenaf is de Funkturm mooi om te zien, ook het uitzicht vanaf de top is de moeite waard!

Hoe vind ik de Funkturm?

Ook zonder een bezoek aan het beursgebouw te brengen, kun je de Funkturm op en genieten van het uitzicht. Let wel op dat je de juiste ingang naar het beursterrein neemt want anders kan het zomaar zijn dat je een half uur omloopt. Het Messegelände is namelijk enorm! De ingang naar de Funkturm bevindt zich aan de kant van de Messedam.

20160611 - _DSF5507- BerlijnBlog Funkturm

Wat is er te zien vanaf het uitzichtplatform?

Met een razendsnelle lift zoef je in slechts 33 seconden door de schacht van de Funkturm naar het uitzichtplatform. Onderweg kun je vanuit de glazen lift al genieten van het uitzicht over Berlijn terwijl de stalen spijlen aan je voorbij schieten. Alleen dat al is een supertoffe ervaring! Eenmaal boven aangekomen heb je in alle richtingen een prachtig panorama-uitzicht over Berlijn. Bij helder weer kun je tot wel 30 kilometer ver kijken.

Wat meteen opvalt vanaf het uitzichtplatform is wat voor ontzettend bos- en waterrijke stad Berlijn is. Aan de voet van de Funkturm zie ik al meteen de Wannsee, het Grunewald en de Lietzsensee liggen. Groen zo ver de horizon rijkt. Maar natuurlijk kun je ook de nodige bekende Berlijnse bezienswaardigheden spotten. Kijk je richting het westen dan spot je de Teufelsberg, het Olympisch Stadion en het het Rathaus Spandau. Al kijkend richting Berlijn-Mitte is het helemaal een leuk zoekplaatje. Je niet alleen de Fernsehturm 10 kilometer verderop boven de stad uit prijken, ook Tiergarten, de Siegessäule en Tempelhof zijn eenvoudig te herkennen. En hoe langer je zoekt, hoe meer bekende gebouwen je vindt. Terwijl de wind door mijn haar blaast geniet ik van dit overweldigende uitzicht. Omdat de Funkturm niet zo’n populair uitzichtpunt is kun je hier in alle rust genieten en foto’s maken. De wereld ligt hier letterlijk aan je voeten en ik hou ervan!

➤ Meer over uitzichtpunten in Berlijn

20160611 - _DSF5519- BerlijnBlog Funkturm

20160611 - _DSF5528- BerlijnBlog Funkturm

Meer foto-impressies van de Funkturm

20160611 - _DSF5502- BerlijnBlog Funkturm

20160611 - _DSF5583- BerlijnBlog Funkturm

De Funkturm is omringd door beurshallen

20160611 - _DSF5572- BerlijnBlog Funkturm

Met een glazen lift zoef je in 33 seconden naar het uitzichtplatform

20160611 - P1210757- BerlijnBlog Funkturm

Uitzichtpunten waar je niet achter glas staat zijn bij mij favoriet. Pluspunten dus voor de Funkturm!

20160611 - P1210752- BerlijnBlog Funkturm

20160611 - P1210751- BerlijnBlog Funkturm

20160611 - _DSF5559- BerlijnBlog Funkturm

Op deze foto zie je o.a. station Messe Nord/ICC en de Lietzensee liggen

20160611 - _DSF5563- BerlijnBlog Funkturm

Op deze foto zie je o.a. station Westkreuz liggen

20160611 - _DSF5556- BerlijnBlog Funkturm

20160611 - _DSF5558- BerlijnBlog Funkturm

20160611 - _DSF5557- BerlijnBlog Funkturm

20160611 - _DSF5544- BerlijnBlog Funkturm

20160611 - _DSF5548- BerlijnBlog Funkturm

20160611 - _DSF5518- BerlijnBlog Funkturm

20160611 - _DSF5531- BerlijnBlog Funkturm

Natuurlijk heb je vanaf de Funkturm ook een uniek uitzicht over het Messegelände (beursterrein)

20160611 - _DSF5508- BerlijnBlog Funkturm

20160611 - _DSF5500- BerlijnBlog Funkturm

Op het middelste platform bevindt zich een restaurant 

20160611 - _DSF5511- BerlijnBlog Funkturm

Funkturm Berlin
Adres: Messedamm 22, 14055 Berlijn-Westend
OV: S Berlin Messe Nord/ICC (ca. 5 min. loopafstand) of S Westkreuz (ca. 8 min. loopafstand)
Entreeprijs: € 5,-
Hoogte: 125 meter
Openingstijden: dagelijks m.u.v maandagen, dagen met een windkracht hoger dan 6 op de schaal van Beaufort en op dagen dat er onderhoudswerkzaamheden of speciale beurzen plaats vinden.
Raadpleeg voor actuele openingstijden altijd de officiële website:
www.funkturm-messeberlin.de

Heb jij de Funkturm al eens bezocht? 

liebegruesse

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief

Meld je aan voor mijn maandelijkse nieuwsbrief en onvang de laatste updates en exclusieve Berlijntips gratis in je inbox.

Je hebt je nu aangemeld voor de BerlijnBlog nieuwsbrief. Dank je wel!

Pin It on Pinterest

Share This