Toen ik vorig jaar met de S-Bahn langs het station Pankow-Heinersdorf tufte, viel mijn oog op een hoog rond gebouw. De ingeslagen ramen en bomen die zich een weg door de sporen probeerden te banen duidden erop dat dit terrein al lang niet meer in gebruik was. Een snelle zoektocht op Google leerde me dat het een bijzondere constructie is. Het is een van de laatst overgebleven overdekte rangeerterreinen van zijn soort. Tijd om dat eens nader te onderzoeken! Een jaar later bracht ik eindelijk eens een bezoekje aan dit verlaten terrein. Veel makkelijker dan urban exploring in het Güterbahnhof in Pankow-Heinersdorf ga je het trouwens niet krijgen: een open hek verschafte toegang tot het flinke terrein. Er lag nog net geen rode loper uit. Op het terrein tref je de resten van treinloodsen, verroeste draaischijven en tochtende kantoorgebouwen aan. Omdat deze urbexlocatie goed bereikbaar en eenvoudig te betreden is, laat de staat van de gebouwen helaas wel iets te wensen over.
Güterbahnhof Pankow-Heinersdorf toen
Met de komst van de industriële revolutie werd het treinennetwerk in Duitsland in de 19e eeuw in rap tempo opgebouwd. De Berlin-Stettiner Eisenbahn werd in 1843 geopend en verbond Berlijn met de haven in het Poolse Szczecin. Langs het spoor in Berlijn werd 250.000 m2 grond gereserveerd voor een rangeerterrein waar treinen gerepareerd en onderhouden konden worden. Station Pankow-Heinersdorf was geboren! De eerste treinen arrivieerden in 1893 op het goederenstation in Pankow. Op het hoogtepunt kwamen hier zo’n 1.800 goederentreinen binnnen. Da’s niet niks! Sinds 1924 is het station ook aangesloten op het electronisch aangedreven S-Bahnnetwerk.
De Rundlokschuppen is het hoogtepunt van het inmiddels verlaten Güterbahnhof Pankow, het diende als overdekte draaischijf voor treinen die toentertijd slechts in een richting konden rijden. Een klein mankementje van de stoomtreinen. De eenrichtingsverkeertreinen reden via het spoor op de schijf, welke 180 graden kon worden gedraaid. Zonder al te veel ruimte in beslag te nemen konden treinen hier dus keren. Zware vergrendelingen zorgen ervoor dat de sporen naadloos op elkaar aansloten.
Gaandeweg werd het terrein steeds verder uitgebreid. Er ontstond een rangeerterrein van groot formaat met verschillende Lokschuppen (locomotiefloods – oftewel gebouwen waarin werkzaamheden aan locomotieven plaatsvinden). Het rangeerterrein Pankow-Heinersdorf was uitgerust met:
- Rechteckschuppen,
een rechthoekige schuur waar locomotieven onder gebracht of gedraaid konden worden. - Ringschuppen,
een ronde draaischijf in de buitenlucht. - en een Rundhaus
een rond gebouw met een centrale overdekte draaischijf.
Overdekte draaischijven werden hoofdzakelijk in de 19e eeuw gebouwd. Het voordeel? Ze konden onder alle weersomstandigheden worden gebruikt. Het nadeel was echter dat ze niet opgewassen waren tegen de snelle technologische ontwikkelingen. Toen er langere en modernere treinen werden gebouwd kon het Rundhaus niet zo eenvoudig worden aangepast als de modernere Ringschuppen.
Waarom deze locatie in Pankow (voor treinfanaten) zo bijzonder is?
Het Rundhaus op het Bahnbetriebswerk Pankow-Heinersdorf is het laatst gebouwde exemplaar in Duitsland, het beschikte over 24 sporen en het is samen met het Betriebsbahnhof Berlin-Rummelsburg een van de twee nog bestaande Rundhäuser in Duitsland (in Polen en Rusland zijn ook nog soortgelijke exemplaren te vinden). Draaischijven werden overbodig toen er treinen geproduceerd die in twee richtingen konden rijden. Dat bleek toch een stuk praktischer dan een rangeerterrein opzoeken om te kunnen keren.
Güterbahnhof Pankow-Heinersdorf nu
In 1997 werd het Günterbahnhof in Pankow stil gelegd en de Deutsche Bahn liet het terrein vervolgens verslonzen. Bij een bezoek wordt snel duidelijk dat zowel natuur als mens hier al jarenlang zijn gang heeft kunnen gaan. Tussen de sporen groeien bomen, het ijzerwerk ontbreekt of is verroest en hier en daar mist er een raam of een stuk plafond. De vloeren zijn verrot en bezaaid met glasscherven, het is dus even oppassen waar je je voeten neerzet. Het gebouw mag dan wel onder Denkmalschutz (monumentenbescherming) staan, er wordt weinig aandacht besteed aan het terrein en dat weerhoudt vandalen er helaas niet van om hier en daar een brandje te stichten. Een potentieel prachtig industrieel monument is nu niet meer dan een vervallen ruïne. Zonde van zo’n bijzonder gebouw!
Toch is er nog een sprankje hoop voor de Rundlokschuppen in Pankow-Heinersdorf. De meubelhandelaar Kurt Krieger heeft het terrein in 2009 gekocht en heeft het plan om op deze plek een nieuwe wijk (Pankower Tor) met woningen, winkels en natuurlijk een nieuwe meubelzaak uit de grond te stampen. Het Rundhaus wil hij in originele staat terugbrengen, maar alleen als de wijk en de senaat met zijn plannen akkoord gaan. En dat zou best nog even kunnen gaan duren… Ik lees digitale geruchten over 2017. Dat duurt dus nog eventjes!
Foto-impressies Güterbahnhof Pankow-Heinersdorf
Het goederenstation ligt direct naast het S-Bahnstation. Je zou zelfs over de sporen op het terrein kunnen komen maar ik raad aan om een omweggetje te nemen via de voetgangersbrug en de volkstuintjes. Wijst zich vanzelf!
De deur staat wagenwijd open. Dat maakt het urbexen makkelijker, maar ook minder spannend en aantrekkelijker voor vandalen. Mixed feelings dus.
De Rundlokschuppen is met een diameter van 60 meter enorm. Wat moet dit een gaaf gebouw zijn geweest vroeger! Zoals je ziet ontbreken de nodige delen van het plafond en is de vloer ook niet meer in perfecte staat.
Het is een beetje zoeken, maar ook in het Güterbahnhof vind je enkele toffe graffitiwerken.
Mijn favoriete graffitiwerk in het Güterbahnhof is dit exemplaar van Ken Plotbot. Sinds ik hem leerde kennen in de Alte Fleischfabrik ben ik fan van zijn typerende tekeningen.
Ik gok dat dit spoor 23 was van de 24 sporen die de draaischijf in totaal telde.
Oeh, gave kleurtjes!
Dat slot zit er tegenwoordig vooral voor de sier. Openstaande deuren en ingeslagen ramen bieden eenvoudig toegang tot de Rundlokschuppen.
Op die lift kun je lang wachten.
Het terrein is al niet meer in de beste staat maar toch houd ik me altijd aan mijn motto: take nothing but photos, leave nothing but footprints. Laten we er met zijn allen voor zorgen dat zulke locaties niet nog meer in verval raken.
Foto door Susanne – dankjewel Suus!
Wat ik zo gaaf vind aan urbexen? De details van historische panden fotograferen. Een geschiedenis ontdekken die zich niet makkelijk bloot geeft. De spanning van het betreden van een verboden terrein. Maar ook het zien van de natuur die haar terrein terugwint. Dát vind ik dus heel gaaf om te zien.
De Ringschuppen met het bedieningspaneel. Ondanks dat de knoppen op het bedieningspaneel weinig meer in beweging kunnen zetten, kan menselijke kracht het nog wel. De Schuppen zijn wat verroest maar met wat mankracht draait deze nog steeds.
Het terrein werd gebouwd tijdens de Duitse keizertijd maar werd ook na de Tweede Wereldoorlog door de Deutschen Reichsbahn (de spoorwegen van de DDR) nog gebruikt als school en trainingscentum. Geheel in DDR-stijl hebben ze er een blokvormig administratiegebouw aan het terrein toegevoegd.
Het administratiegebouw is compleet leeg geroofd. Zelfs de ramen en deuren ontbreken.
Helaas was het regenachtig en koud weer toen wij het goederenstation in Pankow bezochten. Ik kan me voorstellen dat je hier met beter licht best gave foto’s kunt maken. Dus wellicht wordt deze fotoserie nog eens vervolgd…
Güterbahnhof Pankow-Heinersdorf
Adres: naast het S-Bahnhof Pankow-Heinersdorf – het is niet te missen
OV: S Pankow-Heinersdorf
Dag Marjolein,
wat een mooie en leuke site! Ik ben ook Berlijn-fan, ben er opgeteld 8x geweest (waarvan 2 ‘met actieve muur’ als ik het zo mag uitdrukken…).
Over dit artikel Güterbahnhof Pankow: prachtige foto’s!
Mag ik vragen hoe je aan je spoorweg-technische uitleg bent gekomen?
(NB ik zie op je site geen andere mailmogelijkheid dan deze manier – je kunt mijn bericht dus eventueel van deze pagina verwijderen).
Groeten,
Henri
van de week bezocht en sinds kort hermetisch afgesloten vanaf de stationskant. moesten over twee hekken heen klimmen en om de twee meter kom je een VERBOTEN boordje tegen. eenmaal op het terrein stuitte we op een camera, en daarna nog een stuk of 4. ze draaien om de 20 seconden 180 graden, dus ontlopen kan goed. ze zijn niet te missen, ze staan midden op het terrein en opvallend genoeg, dacht ik. de observatie schoot mij te kort en stond opeens schaamteloos in het blikveld van een autoritair oog. 1 minuut later wordt de oase van rust doorbroken door een felle ACHTUNG ACHTUNG! een norse Duitser belt de camerapaal (waar grappig genoeg een speaker in zit) en vertelt ons snel de biezen te pakken, want anders wordt de polizei ingeschakeld. Bauwatch is watching you! maar laten het gelukkig bij een waarschuwing. wees dus op je hoede als je het terrein betreedt. het maakt het in ieder geval een stuk spannender :)
Ik ben vandaag geweest, het was erg gaaf. Ik las online dat de politie de laatste tijd rondes maakt, en dit klopte helaas, ik heb me in de bosjes moeten verstoppen voor 2 agenten, die ook de uitgang versperd hadden met hun auto. Maar het is enorm makkelijk binnenkomen, je loopt zo naar binnen (als er geen politiewagen voor staat ;)).
Ha, goed om te weten, daar hebben andere lezers vast ook iets aan! Beetje oppassen dus als ik een volgende keer ga. Bedankt voor je aanvulling Lesley-ann!
Hey Marjolein,
Interessant stuk over het goederenstation! Ik zelf ben helemaal weg van het terrein en wil het misschien als bachelor afstudeerproject gaan gebruiken (ik studeer architectuur in NL). Nou vroeg ik mij af waar jij aan de historische achtergrond informatie bent gekomen. Welke bronnen heb je gebruikt?
En heel misschien weet je hier antwoord op: Valt het hele terrein onder Denkmalschutz of geld dit alleen voor de iconische ronde gebouwen van de Bahnhof?
Groetjes!
Jij weet dat een investeerder dit terrein gekocht heeft? Zoek naar “Pankower Tor”.
Wat een gaaf idee! Ik heb veel van de website en het boek Abandoned Berlin. Een bekende collegablogger die heel veel weet over verlaten plekken in Berlijn. Als je in Google zoekt kom je ook enkele krantenartikelen tegen over het terrein waarin je veel informatie kunt vinden over de eventuele toekomstplannen van het terrein, zoals Daniel hierboven al aangaf. Check bijvoorbeeld dit artikel: http://www.tagesspiegel.de/berlin/gueterbahnhof-berlin-pankow-moebelunternehmer-baut-sozialwohnungen/9232972.html. Succes met je afstudeerproject! Ben er heel benieuwd naar! Groetjes, Marjolein.
Hoi Marjolein,
Vandaag zijn we naar het station Pankow-Heinersdorf geweest om dit verlaten pand te bezoeken. Volgens mij zijn inmiddels helaas de (“legale”) deuren gesloten. De deuren van het voetgangersbruggetje waren vandaag namelijk op slot. Misschien omdat het zondag was? Of wellicht definitief? Oversteken over het spoor hebben we maar gelaten, gezien er een gele rail ligt welke volgens mij hoogspanning kan bevatten.
gr, Laura
Hoi Laura,
kwam je via het perron op de voetgangersbrug? Als het die kleine smalle voetgangersbrug is dan was die bij ons ook afgesloten. Wij zijn via een bredere brug, waar ook de auto’s rijden, over het spoor gekomen. Via volkstuintjes kom je dan bij een hek met een gat erin (ook niet echt legaal dus…). Ik ben er zelf in de tussentijd niet meer geweest dus ik durf niet te zeggen wat de huidige status is. Ik denk dat het inderdaad verstandig is niet direct over het spoor te lopen ;-).
Groetjes,
Marjolein
Hoi Marjolein,
Zo te horen hebben we niet goed gezocht. De kleine voetgangersbrug was inderdaad op slot. We zijn nog een stuk over de brede brug (met auto’s) gelopen maar zagen daar geen mogelijkheid om naar het pand te lopen. Ik denk dat we iets verder hadden moeten doorlopen.
gr, Laura
Ahh, jammer! Meestal is het wel de moeite waard om rondom het terrein te lopen om te kijken of je ergens een mogelijkheid kunt vinden. Maar daar heb je nu natuurlijk weinig aan, sorry! Misschien een volgende keer als je in Pankow bent, kun je het gelijk verbinden met het verlaten zwembad aldaar. Groeten, Marjolein.
Dag Marjolein,
Naar aanleiding van je post afgelopen week even wezen kijken. Inderdaad ZEER de moeite waard, dit soort plekken kom je niet vaak meer tegen. Beetje “unheimlich” (om maar eens een goed Duits woord te gebruiken) gevoel krijg je wel op sommige plekken – kreeg het gevoel dat hier in de zomer nog wel eens mensen verblijven. Maar, dat moet niemand ervan weerhouden als je eens wat anders in Berlijn zoekt..
Sowiezo complimenten voor je blog; veel tips vandaan gehaald!
Wat leuk om te horen Robert, thanks! Op veel verlaten plekken verblijven mensen. Voor de lol, of omdat ze dakloos zijn. Da’s dus altijd een beetje oppassen. Je wilt die mensen niet het gevoel geven in hun persoonlijke leefomgeving in te breken. Wij kwamen ook wat romafamilies tegen. Maar afgezien daarvan een toplocatie! Mocht je nog meer locaties zoeken, ik heb al eens vaker geschreven over verlaten plekken in Berlijn. Ik wil misschien nog een keer terug naar deze locatie met mooi weer om wat betere foto’s te maken.
Dáár ga ik in november naar toe!!!
Super! Denk dat je het er erg gaaf zult gaan vinden. Veel plezier alvast! Laat je t.z.t even weten wat je ervan vond?
Wow wat een prachtige locatie! Ik ben gek op dit soort plekken en ik vind de foto’s nu al mooi hoor! Vroeger, toen ik nog modellenfotografie deed, was ik altijd op zoek naar dit soort vervallen panden. Prachtig namelijk voor een modeshoot.. :) Maar goed, dat doe ik niet meer maar als ik dit zie begint het toch weer een beetje te kriebelen… Ga hem opslaan voor een bezoekje volgende keer!
Wat leuk om te horen! Dank je Simone! Dit soort locaties zijn inderdaad perfect om modefoto’s te maken. Regelmatig loop je ook tegen shootings aan op verlaten plekken. Vind het altijd wel interessant om te zien en lijkt me ergens ook wel erg leuk om te doen… Op de bucketlist dan maar!
Oh wow, zelfs met het regenachtige weer vind ik de foto’s al indrukwekkend. Met name de Ringschuppen, dat deze gewoon nog gedraaid kan worden, wow! Het doet me een beetje denken aan de Hallen, maar daar is het allemaal niet meer terug te zien, hier zie je nog wel heel duidelijk hoe mensen hier hun werkuren hebben versleten!
Dank je Danielle! Dat vind ik ook het gave van die verlaten gebouwen, je kunt je er vaak nog een hele goede voorstelling bij maken hoe het er vroeger uit heeft gezien. Dit terrein moet 100 jaar geleden echt hypermodern zijn geweest. Best een bijzondere gewaarwording! Enneuh, de Hallen wil ik ook graag eens zien. Hopelijk lukt het volgende maand als ik weer een paar dagen in Nederland ben.
Whieee, veel plezier alvast! Ik wil ook wel met je mee hoor! Zoveel lekker eten in de Foodhallen! ;)