Berlijn heeft iets met me gedaan. Waar ik vroeger nooit zo’n fan was van de herfst (want: nat en de zomer is definitief voorbij) ben ik veranderd in een herfstfanaat. De frisse lucht, de verkleurende bomen, de laagstaande zon. Ik kan er intens van genieten! Tegenwoordig geniet ik zelfs van het fotograferen in de regen. Was ist los mit mir? Wat het ook is, ik breng zo veel mogelijk mooie herfstdagen door in de buitenlucht. Het liefst maak ik een fijne wandeling over de knisperende bladeren terwijl ik Berlijn fotografeer in het zachte herfstlicht. Waar je dat het beste kunt doen? Ik deel in dit artikel een aantal favoriete plekken voor een herfstwandeling in Berlijn!
Tiergarten (Mitte)
Denk je aan een Berlijns stadspark, denk je hoogst waarschijnlijk aan Tiergarten. Met een oppervlakte van 210 hectare is het namelijk niet alleen het grootste, maar ook het meest bekende stadspark van Berlijn. Deze geliefde ‘groene long’ ligt midden in de stad, en is vanuit zo’n beetje alle windrichtingen goed bereikbaar met het openbaar vervoer en zelfs met de auto. De drukke verkeersader Straße des 17. Juni loopt namelijk dwars door het park. Dat neemt echter niet weg dat het op sommige plekken echt als een bos voelt. De smalle bospaden en kleine meertjes maken het een idyllisch plekje in het bruisende Berlijn, en als de bomen beginnen te verkleuren, is het net een sprookjesbos. Dat het park in de Tweede Wereldoorlog bijna compleet gekapt is voor brandhout, zie je er nu amper meer aan terug. Het groeit en bloeit er overal! Je kunt er heerlijk wandelen, fietsen, picknicken of een balletje trappen.
Ook is er genoeg te bezichtigen. Het park ademt namelijk geschiedenis! Neem bijvoorbeeld een kijkje bij het Sowjetische Ehrenmal aan de Straße des 17. Juni, dit bombastische monument voor de omgekomen Russische soldaten tijdens de slag om Berlijn weet me altijd weer te imponeren. Of beklim de Siegessäule voor een prachtig uitzicht over het herfstige Berlijn. Deze overwinnigszuil werd door de Pruisen gebouwd (1863) om de overwinning van op Denemarken, Frankrijk en Oostenrijk te bekronen. Je kunt ook een kijkje nemen bij de historische gaslantaarns in het park. Historische gaslantaarns uit verschillende landen zijn ingevlogen en vormen samen een klein openluchtmuseum. Genoeg te doen dus! Daarna kun je even heerlijk uitpuffen bij het Cafe am neuen See, een van mijn favoriete Biergartens in de stad. Proost!
Waarom: het grootste stadspark van Berlijn komt met veel mooie wandelpaden het dichtst in de buurt bij een echte boswandeling in zone A en voor geschiedenisliefhebbers is er een hoop te bekijken
Adres: Straße des 17. Juni
OV: S Tiergarten
Entree: n.v.t.
Karl-Marx-Allee (Friedrichshain)
Pompeuze woonblokken, architectonische details in Russische Zuckerbäckerstil en brede stoepen kenmerken de Karl-Marx-Allee. De DDR bouwde deze prestigieuze boulevard tussen Alexanderplatz en de Frankfurer Tor als visitekaartje voor Oost-Berlijn. Ideaal voor communistische parades door hun Hauptstadt der DDR. De grootheidswaanzin komt je ook vandaag de dag nog van alle kanten tegemoet. Ik fiets er regelmatig als ik vanuit Friedrichshain richting Mitte ga en altijd voel ik me als mens weer bijzonder klein. Als de bomen beginnen te verkleuren dan maak ik juist liever een wandeling over de Karl-Marx-Allee. Het liefst zonder doel of plan zodat ik in alle rust van een van de meest bijzondere straten van Berlijn kan genieten. Bij voorkeur wandel ik vanaf Frankfurter Tor richting Strausberger Platz, zodat ik de Fernsehturm in het vizier heb, en daarna direct het Volkspark Friedrichhain in kan duiken om mijn herfstwandeling voort te zetten.
Waarom: omdat de gele bladerenzee de socialistische architectuur goed aanvult en de herfstzon de betegelde facades laat gloeien
Adres: Karl-Marx-Allee
OV: wandel bijvoorbeeld van U5 Frankfurter Tor tot U5 Strausberger Platz
Entree: n.v.t.
Park Südgelände (Schöneberg)
Een van de meest ondergewaardeerde parken in Berlijn is – als je het mij vraagt – het Schöneberger Südgelände. Dit langgestrekte park is gebouwd op een voormalig rangeerterrein dat na de Tweede Wereldoorlog is komen stil te liggen. Oude locomotieven, een verroeste draaischijf en heel veel ongebruikte rails liggen er nog, en herinneren aan de vroegere functie van het terrein. In dit geval is dat precies de reden waarom ik dit park zo’n aanrader vind, ik vind het altijd gaaf als zo’n industrieel gebied een tweede leven krijgt. In dit geval heeft de natuur haar terrein terug gewonnen en is het Schöneberger Südgelände voor een groot deel beschermd natuurgebied. Grote kans dat er ineens een vos voor je neus staat! In de herfst dwarrelen alle blaadjes tussen de verroeste rails en dat levert een prachtig kleurenspektakel op. Het park scoort ook punten met de vele graffiti en het fijne terras.
Waarom: de herfstkleuren kleuren prachtig bij de verroeste rails
Adres: Prellerweg
OV: S2 of S25 Priesterweg
Entree: € 1,-
Gärten der Welt (Marzahn)
Pure schoonheid, eigenlijk in ieder seizoen, dat is voor mij Gärten der Welt. Geen wild woekerende natuur maar keurige wandelpaden en sfeervolle thematuinen, heel on-Berlijns eigenlijk. Een wandeling door de Japanse, Koreaanse en Oriëntaalse tuinen voelt als een kleine wereldreis. De tuinarchitectuur en sfeer is in iedere tuin weer anders! Het hoogtepunt van de wereldse tuinen is wat mij betreft de Chinese thematuin, de grootste thematuin van het park en zelfs de grootste Chinese tuin buiten China. Rondom een enorme vijver staan sierlijke tuinhuisjes die helemaal in het herfstlandschap lijken op te gaan. Strijk zeker even neer op het terras van het Chinese theehuis voor een heerlijke kop groene thee in de frisse herfstlucht.
Waarom: de herfst is dubbel zo mooi omdat de bomen zo gaaf spiegelen in de Chinese vijver
Adres: Eisenacher Straße 99
OV: Bushalte Gärten der Welt, bus 195 vanaf S Marzahn of U5 Hellersdorf
Entree: € 5,-
Landwehrkanal (Kreuzberg)
Slenteren langs het Landwehrkanal is meer van het kaliber stadswandeling dan boswandeling. Toch vind ik dit een heerlijke omgeving om rond te wandelen in de herfst. De zware takken hangen zo mooi over het kanaal en bij zonnig weer zitten Berlijners nog steeds in groepjes aan het water. De sfeer is in dit hippe deel van Kreuzberg altijd goed, de mensen op straat zijn divers en de huizen zijn er chic. Als het al wat frisser en natter wordt, is het ook de perfecte omgeving om ergens lekker een Kaffee & Kuchen te halen (mijn favorieten: Fräulein Wild of Katies Blue Cat) of iets te eten. Rondom het Landwerhkanal vind je genoeg leuke cafeetjes en winkeltjes die het een geschikte wandeling maken voor stadliefhebbers.
Waarom: herfst en hipsters gaan goed samen
Adres: Fränkelufer of Planufer
OV: U8 of U1 Kottbusser Tor
Entree: n.v.t.
Müggelwald (Köpenick)
Het verbaast me altijd weer hoe makkelijk je met de S-Bahn ineens midden in de natuur staat. Je hoeft er de stadsgrenzen niet eens voor uit! De Müggelsee is een van de grootste meren van Berlijn en is omringd door een heerlijk bos waar je naar hartelust kunt verdwalen. Of je wandelt gewoon rondom de Müggelsee, je komt vanzelf weer bij je startpunt uit. Het beklimmen van de Müggelturm mag hoe dan ook niet in je programma ontbreken. Deze DDR-uitzichttoren prijkt als een soort Plattenbau boven het bos uit. Met elke traptrede die je stijgt, wordt het uitzicht mooier en mooier. Vanaf het uitzichtplatform heb je een waanzinnig uitzicht over het bos, de Langer See en Berlijn dat op deze afstand net een groot dorp lijkt. Meer weten? Eerder schreef ik al een artikel over mijn wandeling door het Müggelwald.
Waarom: het uitzicht vanaf de Müggelturm is letterlijk en figuurlijk een hoogtepunt
Adres: Straße zum Müggelturm 1
OV: Bushalte Rübezahl, X69 vanaf S Köpenick
Entree: € 2,- (voor het beklimmen van de Müggelturm)
Bastei (Saksen)
Mag ik vals spelen? De Bastei is namelijk helemaal niet in Berlijn. Toch wil ik jullie deze prachtige rotsformatie niet onthouden. Hier maakte ik namelijk mijn mooiste herfstwandeling ooit! Vlakbij Dresden, en op zo’n 250 kilometer afstand van Berlijn vandaan, vind je de Sächsische Schweiz. Dit bergachtige en uitgestrekte natuurgebied barst van de rotsformaties, waar de Bastei de meest bekende van is. Je kunt er makkelijk een dag rondwandelen en klauteren, na elke klim word je gewoon wéér getrakteerd op een prachtig uitzicht over de vallei. Een waar sprookje dat wat mij betreft te kort was. Ik wil nog eens terug! En het liefst weer in de herfst.
Waarom: bergen en rotsen zorgen voor het échte vakantiegevoel. En dat op slechts 2,5 uur bij Berlijn vandaan!
Adres: Bastei bij het dorpje Rathen, vlakbij Dresden
OV: S1 Kurort Rathen (S-Bahn vanaf Dresden Haupbahnhof of Dresden Neustadt Bahnhof)
Entree: n.v.t.
Andere Berlijnse parken
Ik ben ervan overtuigd dat er nog véél meer opties zijn voor een mooie herfstwandeling in Berlijn. Toch blijft het lijstje voorlopig even hierbij omdat ik nog lang niet alle Berlijnse parken in de herfst heb bezocht. Helaas is de herfst te kort om alle tientallen Berlijnse parken te bezoeken… Toch lijken me mijn favorieten Russische monument in Treptow met zijn sfeerversterkende treurwilgen, de Langer See in Grünau met zijn romantische baaitjes en natuurlijk het Viktoriapark met zijn maffe waterval en uitzicht over Berlijn ook in de herfst prachtig. Wordt dus – hopelijk snel – vervolgd. Tot die tijd kun je hier kijken voor een overzicht van meer parken en bossen in Berlijn voor wat inspiratie.
➤ Andere tips voor de herfst in Berlijn in mijn Berlijnse herfsttips
➤ Impressies van de prachtige Berlijnse herfst in mijn fotoserie Berlijnse herfst 2013
➤ Veelbelovende ideeën voor een herfstwandeling door Berlijn op blog.goeuro.de/berlin-herbstspaziergaenge
Ik ben benieuwd naar jullie tips voor een fijne herfstwandeling. Welke parken en/of bossen moet ik dit jaar absoluut in de herfst ontdekken? Geniet van dit prachtige jaargetijde en tot snel!
Hallo Marjolein,
Vandaag gewandeld in botanische tuin in Steglitz waar een herfstwandeling is uitgezet. Zeker de moeite waard. Tot onze verrassing vonden we botanisch museum ook interessant. Zit bij de toegangsprijs van 6 euro in. Gisteren Tierpark bezocht. Ook fijn om te wandelen. Op zaterdag en zondag gaan de olifanten in bad tussen 11 en 12 uur. Is de moeite waard. Ook genoten van slot Friedrichsfelde gebouwd door een Hollander.
Wat een leuke aanvulling Wilhelmina, dank je wel! Vraag me niet waarom maar ik denk alleen in de lente aan de botanische tuin. Misschien dat ik komend weekend even afreis naar de botanische tuin om te wandelen. Ik wil nog even genieten van de herfst zo lang het nog duurt!
Voor de zestiende keer op bezoek in Berlijn. En omdat we bijna alle musea ondertussen al eens gezien hebben leggen we deze vakantie de nadruk op de parken en de buitengebieden. Vooral nu met het zonnige en frisse weer.
Al bezocht hebben we Schlosspark Charlottenburg (vanuit uit het noorden richting het slot lopend), Naturpark Südgelände (heel erg mooi en apart) , Park Sanssouci (altijd mooi) en Königs Wusterhausen (klein, maar fijn). En om uit te rusten met de OV-kaart(ABC) met de trein door de buitengebieden reizend en te genieten van de herfstkleuren. En als het donker wordt is er het “Festival of Lights”. Berlijn blijft een feest van herkenning en als je goed kijkt is er ook zoveel nieuws te zien.
Nog twee hele dagen te gaan vanuit ons appartement in kinderrijk Prenzlauerberg.
Schöneberger Südgelände is geweldig! Dank je voor deze tip Marjolein! Hoewel we al redelijk vaak in Berlijn zijn geweest kenden we dit nog niet. Groet, Els en Chris.
Wat leuk dat het jullie zo goed is bevallen! Het is er inderdaad zo mooi en toch kennen maar zo wening mensen het. Totaal ondergewaardeerd! Ik doe mijn best om daar iets aan te doen ;-).
Hallo Marjolein, het is een genot om je verhalen, en je foto’s te lezen en te bekijken. wij gaan in de herfst vakantie naar Berlijn, en je boek heeft ons erg geholpen om veel wijken en andere elementen te bezoeken.
groet;
Jaap
Mooie foto’s heb je gemaakt Marjolein in een herfstachtig Berlijn. Een tweetal weken geleden hebben een goede vriend van mij en ikzelf eveneens een stuk van de Berliner Mauer Radweg gefietst.We hebben er bewust voor gekozen een stuk te fietsen door Mitte en Kreuzberg. Vooral het stuk langs het Landwehrkanal vond ik een adembenemend mooi stuk fietsen. Ik kan me goed voorstellen dat je in dit deel van Berlijn ter hoogte van de Kottbusser Brucke graag vertoefd.
gr Harm
De herfst geeft extra cachet aan het geheel. De lichtinval, de felle kleuren, je warme jas en de vroeg invallende duisternis… Jammer dat deze periode zo kort van duur is. Maar misschien schuilt daar juist wel voor een deel de kracht in. Naderhand kunnen we altijd nog zeggen: “Gelukkig hebben we de foto’s nog.”
Als tip kan je meegeven om eens tegen schemering te gaan wandelen tot aan de duisternis. Opzich al een belevenis, maar fotograaf dan eens een boom in herfsttooi onder een straatlantaarn… Werkelijk schitterend.
En dan jezelf thuis verwennen met een lekker bord ’tomatencremesuppe mit sahne’ of op z’n oerhollands met balletjes, denkende aan de tijd dat je van eikels poppetjes maakte en van kastanjes een bont geweven web van garen…
Oeh ja, ik fotografeer inderdaad graag tijdens het gouden en blauwe uur. Bij het lezen van je reactie krijg ik gelijk zin om er opuit te trekken met mijn camera. En daarna tomatensoep met balletjes te eten! :D
Wat een prachtige herfstplaatjes! En wat is Bastei adembenemend! <3
De Bastei is zo waanzinnig prachtig! Ik wil er graag nog eens naartoe. Onlangs kwam ik wat foto’s tegen van een besneeuwde Sächsische Schweiz, dat lijkt me ook nog wel eens mooi om te zien! <3
Zooo prachtig! de herfst is denk ik wel mijn favoriete seizoen, maar oké, als het de hele dag regent wordt het een ander verhaal ;)
Maar wow, die kleuren! waanzinnig. Echt een fijne blogpost dit :) (uh, allemaal, maar deze vandaag (!) in het bijzonder)
Haha! Eens! Ik schrijf wel zo stoer dat ik fotograferen in de regen tof vind, maar na een paar dagen ben je daar inderdaad ook wel klaar mee ;-). Hopelijk krijgen we weer een paar mooie herfstdagen want ik heb zin om dit lijstje aan te vullen!
Prachtige (herfst)foto’s, je hebt er talent voor.
Wij zijn afgelopen weekend toch nog in Berlijn geweest voor 5 dgn. We waren in Hotel Tierpark Friedrichsfelde, redelijk tot goed Hotel (waren er al eerder)vrij goedkoop, goede kamer uitstekend ontbijt, diner viel tegen, maar kregen we voor niets, dus niet klagen. Wel een stuk uit het centrum, maar U bahn Tierpark op 5 min. lopen en in 15 min. stond je op het Alexander platz. Een gedeelte van de mauerweg gefietst ca 40 km., richting Heningsdorf een prachtige route, route goed aangegeven middels de bordjes en handig geschilderde pijlen op de weg, dus geen enkele keer fout gereden. In de buurt van Heningsdorf, zijn we bij de Ruppiner Chaussee afgeslagen richting het begin, wel dit traject per fiets gedaan dus totaal 60 km, was toch redelijk zwaar en wij zijn geen beginners op de fiets. In de Kulturbrauerei (erg mooi) de fietsen afgegeven trouwens goed adres aardige mensen, daar nog even wat gegeten bij Soda een lasagne, waren gelijk klaar met eten voor de hele dag. Nog even via de Oberbaumbrucke (jou wel bekend) Kreuzberg te kort aangedaan, erg leuk gaan we zeker volgende keer langer bezoeken. Dus volgende keer een nieuw stuk Mauerweg, Kreuzberg, en we hebben nog wat andere dingen op ons lijstje staan.
Ps. op Faceboek heb ik een filmpje geplaatst met foto’s van de Mauerweg
Groetjes,
Nico Wil
Dank je wel Nico! Dat klinkt alsof jullie een heerlijk verblijf in Berlijn hebben gehad! Gaaf om te lezen dat jullie de Berliner Mauerweg hebben gefietst. Een bijzondere ervaring vond ik dat. Ik ga even kijken of ik je filmpje kan vinden. Groetjes, Marjolein.