Wildgroei
De nationaal-liberale Duitse revoluties in 1848 en 1849 waren dan wel mislukt, ze hadden de publieke ruimte definitief gepolitiseerd. De wijdverbreide verspreiding van politieke pamfletten en plakkaten was daarvan een belangrijk onderdeel. Na de revolutie werd deze manier van propageren steeds vaker gebruikt voor marketingdoeleinden: bedrijven gingen er reclame mee maken. Omdat er nog geen vaste plaatsen waren om pamfletten en plakkaten te verspreiden of aan te plakken, ontstond er in Duitse steden al gauw een wildgroei aan deze papieren. Dat was niet ideaal, want op bijvoorbeeld schuttingen, bomen en muren van huizen stond het reclamemateriaal bloot aan de weersomstandigheden en konden concurrenten makkelijk toeslaan door het materiaal weg te halen of er hun eigen materiaal overheen te plakken. Daardoor werd het voor ondernemers minder lonend om op deze manier in de publieke ruimte te adverteren.
Litfaß – die in 1855 een voorloper van een soort reclamebureau had opgericht – signaleerde dit probleem en waarschuwde het hoofd van de Berlijnse politie dat de ongereguleerde verspreiding van plakkaten en pamfletten ook subversieve ideeën aan de man zou kunnen brengen en zo tot meer revoluties zou kunnen leiden. De boodschap kwam aan, want Litfaß mocht in 1855 zijn eerste reclamezuilen aan de stad Berlijn leveren, die hij zelf annoncier- säulen noemde. Het stadsbestuur bepaalde dat het verscheuren of ontsieren van de op deze zuilen aangeplakte boodschappen bestraft zou worden. Door deze garantie waren bedrijven weer bereid hun producten via boodschappen op Litfaßsäule aan te prijzen.
Succes
Tot 1865 kreeg Litfaß in Berlijn een monopolie op het neerzetten van zijn advertentiepalen. In ruil daarvoor moest hij ook nieuwsberichten op zijn zuilen aanplakken. Niet alleen omdat ermee een einde kwam aan de wildgroei van propaganda maar ook omdat openbare boodschappen voortaan gecensureerd konden worden, waren de autoriteiten blij met de uitvinding van Litfaß.
Snel na de introductie nam het aantal reclamezuilen een vlucht, later in de 19e eeuw volgden andere Duitse steden het Berlijnse voorbeeld. Overigens had Litfaß het idee voor zijn uitvinding uit Parijs, waar ze al in de eerste helft van de 19e eeuw veel te zien waren.
Tegenwoordig
Tot op de dag van vandaag zijn de Litfaßsäule stevig genesteld in het Berlijnse straatbeeld; je hoeft geen moeite te doen om er een tegen het lijf te lopen. In de Münzstraße – waar Litfaß zijn eerste zuil neerzette – is ter herinnering aan de uitvinder in 2006 een bronzen zuil geplaatst. Een jaar eerder werd het 150-jarig jubileum van de eerste zuil gevierd, onder meer met een speciale postzegel.
Ook het omvangrijke graf van Ernst Litfaß is nog te bezoeken, op de Dorotheenstädtischer Friedhof aan de Chausseestraße.
Wil weten waar ik zo’n zuil kan kopen?
Van deze in Nederland zgn peperbus reclamezuilen zou ik graag een leverancier willen contacten.