Afgelopen weekend bracht ik voor het eerst een bezoek aan Magdeburg (Nederlandse spelling: Maagdenburg, net iets minder mooi als je het mij vraagt). Ik wist dat de stad ten zuidwesten ligt van Berlijn en dat het niet bepaald het beste imago heeft van alle Duitse steden. Iets met Plattenbau en oude industrie? Inderdaad, mijn Magdeburgkennis hielt sich in Grenzen. Hoogste tijd dus om mijn kennis bij te spijkeren en de proef op de som te nemen. Ik had de hele dag tijd om Magdeburg te verkennen en tot het inzicht te komen dat Magdeburg een ontzettend leuke en zwaar ondergewaardeerde stad is! Omdat ik zo verrast was door Magdeburg wil ik graag met jullie delen wat ik over deze stad heb geleerd.
Wat ik nog niet wist over Magdeburg:
Laten we beginnen bij het begin, het ontstaan van Magdeburg. De stad is veel ouder dan ik dacht! De geschiedenis van Magdeburg gaat terug tot het jaar 805 waarin de stad voor het eerst werd genoemd. In 968 werd de stad officieel gesticht door Otto I, de eerste keizer van het Roomse Rijk. In de Middeleeuwen was Magdeburg een van de grooste en machtigste steden. O.a. de Magdeburgse dom (1363) herinnert daar nog aan, het oudste gotische bouwwerk in Duitsland en na de Keulse dom ook de grootste dom van het land. Achter het altaar staat het graf van Otto I en rondom de dom zijn de fundamenten van de oude middeleeuwse stad te bezichtigen.
Ook het middeleeuwste klooster (1129) is nog een restant van de eeuwenlange geschiedenis van Magdeburg. Inmiddels heeft het Kloster Unser Lieben Frauen al lang een andere functie gekregen: als museum voor moderne kunst en evenementenlocatie. Er zijn wisselende tentoonstellingen en op de binnenplaats vinden regelmatig concerten plaats. Een klooster vol moderne kunst, hoe gaaf is dat? De combinatie van geschiedenis en moderne kunst komt ook aan de buitenkant goed tot uiting met spiegels die in de ramen zijn gezet. Dat geeft een speels effect en biedt toffe perspectieven voor de fotografen onder ons!
Midden in het stadscentrum staan twee maffe halve bollen, de Magdenburger Halbkugeln. Ze beelden het vacuümeffect uit: door de luchtdruk op het buitenoppervlak blijven de halve bollen tegen elkaar aangedrukt. In 1654 is de vacuümtechniek door Otto von Guericke, toenmalige burgermeester van Magdeburg, uitgevonden. Dit was trouwens de tweede Otto die een beduidende rol gespeeld heeft in de geschiedenis van Magdeburg. Weet je ook meteen waar de bijnaam Ottostadt vandaan komt!
Na glorierijke tijden braken er sombere tijden aan voor de stad. De eerste grote oorlog die duidelijke sporen achterliet was de Dertigjarige Oorlog (1618–1648). De stad ging in vlammen op en het grootste deel van de 30.000 inwoners verloor het leven. Tot het begin van de Tweede Wereldoorlog steeg dat weliswaar tot 330.000 inwoners maar dit aantal was in april 1945 ook alweer gedaald tot 90.000. Magdeburg was, na Dresden en Keulen, de stad die het zwaarst door de Tweede Wereldoorlog was getroffen. De stad was voor 60% geruïneerd en zat opgescheept met 6 miljoen m² puin. Omdat na de Tweede Wereldoorlog veel mannen aan het front waren overleden of werden uitgezonden naar Rusland, waren het de Magdeburgse vrouwen die puin ruimden. De zogenaamde Trümmerfrauen. Ze scheidden het puin van bouwmaterialen die hergebruikt konden worden en kregen in ruil daarvoor een maaltijd. De Trümmerfrauen hebben een grote rol gespeeld in de wederopbouw van Duitsland en een standbeeld voor de Sankt-Johannis-Kirche herinnert daar aan.
Na de Tweede Wereldoorlog kwam Magdeburg in de DDR te liggen. Van de historische binnenstad werd bar weinig gerestaureerd en de ruimte in de stad werd gebruikt voor de industrie. En met die industrie ging het prima! Magdeburg was een van de grootste industriesteden en stond bekend om machinebouw. Na de Duitse hereniging bleek de industrie zwaar verouderd, inwoners raakten werkloos en vluchtten de stad uit. Het bekende riedeltje waar veel voormalige Oost-Duitse steden mee te maken kregen na die Wende. Omdat er in Magdeburg zó veel industrie stond, kwam de klap extra hard aan. Hoewel veel oude fabrieken zijn verdwenen, vind ik het altijd interessant om op ontdekkingstocht te gaan naar restanten daarvan. Vooral langs de rivier de Elbe kom je daar nog voor grote verrassingen te staan. Wist je bijvoorbeeld dat de Aerosol-Arena, een voormalig industriegebied vlakbij het water, nu de grootste graffiti open air gallery is van Duitsland?
Voor veel Oost-Duitse steden was het behoorlijk zuur dat de DDR vooral geld pompte in de wederopbouw van het Berlijnse stadscentrum. Die Hauptstadt der DDR was het paradepaardje van de nieuwe staat en werd voorzien van veel socialistische architectuur. Toch deed het me goed te zien dat Magdeburg ook een boulevard van formaat heeft gekregen. De Ernst-Reuter-Allee, voorheen – natuurlijk – Stalinallee, was de oost-west verbinding van Magdeburg. Een aaneenschakeling van blokken in Zuckerbäckerstil – prachtig!
De Domplatz is het centrale plein van de Altstadt en natuurlijk kreeg ook dit gebied ervan langs in de oorlog. Toch moest de Domplatz een mooi decor vormen voor alle parades die de DDR gepland had in de binnenstad. En wat doe je dan als je alleen een beperkt budget tot je beschikking hebt? Dan bouw je toch alleen een mooie voorkant. De lege plek aan de Domplatz werd opgevuld met een mooie façade enkel om te pronken! Pas vorig jaar is er achter de façade een echt gebouw gebouwd. De hotelketen Motel One besloot hier te investeren en er wat moois van te maken. Zelf heb ik hier een nachtje geslapen en het is een prachtig modern hotel met een bijzondere geschiedenis, achter de oude façade is een modern hotel gebouwd en precies dat vind ik typerend voor Magdeburg: oude en nieuwe architectuur gaan erg goed met elkaar samen.
Ook is Magdeburg een stad die gebouwen een tweede leven geeft. En hoewel ik een zwak heb voor verlaten gebouwen vind ik het nog gaver als een historische locatie een nieuwe bestemming heeft gekregen. Magdeburg heeft ervoor gekozen om kunstenaars onder te brengen in een gevangenis. Knast Kunst heet ’t. In de cellen waar twee jaar geleden nog gevangenen zaten, werken nu artiesten aan hun volgende kunstproject. Lichtinstallaties, fotografie, schilderkunst, beeldhouwen. 250 verschillende projecten worden er vertoond. Wat een gaaf idee he? Ik zou graag nog eens naar Magdeburg gaan om daar een kijkje te nemen.
Als je aan Hundertwasser denkt, dan denk je aan Wenen. En aan Magdeburg! Het laatste grote project van de Oostenrijkse architect Hundertwasser staat namelijk in de hoofdstad van Sachsen-Anhalt. Van buiten lijkt het net een futuristisch sprookjeskastaal. Er is amper een rechte lijn te bekennen, overal groeien bomen en het is ook nog eens een behoorlijk kleurrijk geheel. Zijn manier om zich af te zetten tegen het “nieuwe bouwen” want met emotieloze en steriele gebouwen had de beste man helemaal niets. Naast dat het gebouw een plaatje is om te zien, is het ook nog eens een heel multifunctioneel gebouw. Er wonen mensen , er zitten boetiekjes en je vindt er verschillende horecagelegenheden. Hiermee bewijst Magdeburg maar weer dat het echt geen suffe provinciestad is. Ze ontwikkelt snel en met lef.
De Elberadweg is een wandel- en fietspad langs de Elbe. Wel 1220 kilometer telt de weg en ze verbindt de top in Tsjechië met de monding in de Noordzee. Ook Magdeburg heeft een mooie promenade waar je heerlijk langs de rivier kunt kuieren. Ooit zou ik de Elberadweg nog wel eens voor een groot deel (of misschien wel helemaal, doe eens gek, plan een fietsvakantie!) willen fietsen want wat ik tot nu toe heb gezien is dit een prachtige route. Langs de weg groeit en bloeit er vanalles, stoomboten komen voorbij en je komt regelmatig een leuk cafe of een knusse Biergarten tegen. Tijdens een citytrip ook prima geschikt voor een leuke wandeling!
Al met al is Magdeburg dus een stad met letterlijk een eeuwenoude geschiedenis. Middeleeuwse resten zijn aangevuld met socialistische architectuur en hypermoderne bouwwerken. Een stad die stukken veelzijdiger is dan ik haar had ingeschat! Wat weet jij van Magdeburg? En ben jij er toevallig al eens geweest?
Goed om te weten:
- Vanuit Berlijn ben je ongeveer binnen twee uur met de trein in Magdeburg (directe treinverbinding vanaf o.a. Ostbahnhof, Hauptbahnhof en Wannsee)
- Als je met de auto naar Berlijn reist dan kom je praktisch langs Magdeburg (E30), leuk om te combineren dus!
Voor het Duits Verkeersbureau Nederland ging ik op pad om een weekendje verslag te doen vanuit Sachsen-Anhalt voor de #JoinGermanTradition campagne. Een superleuke manier om weer te weten te komen over tradities en regio’s in mijn nieuwe thuisland. Na Magdeburg bezocht ik Wernigerode en Dessau. Daarover binnenkort meer op mijn blog!
Leuk artikel, maar waar komt de naam maagdenburg vandaan?
Hallo Marjolein,
Wij doen op doorreis naar Polen Magdeburg aan voor een overnachting. Ik heb nu al spijt dat we er maar eventjes zullen zijn, maar we gaan zeker proberen enkele dingen te bezoeken. Je hebt ons zeer nieuwsgierig gemaakt met je leuke reisverslag. We hebben er nu al zin in en als we kunnen, doen we Magdeburg een keertje apart, als citytrip. Met vriendelijke groet, Corry en Henk .
Wat ontzettend leuk om te lezen Corry! Ik had vooraf ook niet zo veel verwachtingen van Magdeburg maar de stad heeft me echt positief verrast. Het is er niet onwijs groot dus met een paar uur kun je toch al vrij veel zien. Veel plezier!
Leuk om te lezen ! Binnenkort ga ik met 2 dochters (10 en 12) naar Magdeburg. Heb je nog leuke tips voor hen ? Want met alleen gebouwen doe ik ze geen plezier op deze leeftijd :-)
Hoi Caroline, snap ik! Ik ben alleen bang dat ik je dan niet echt verder kan helpen. Ik ben maar een dagje in Magdeburg geweest en alles wat ik heb gedaan is volgens mij vrij saai voor kinderen van die leeftijd ;-). Misschien is het leuk te fietsen langs de Elbe? Of te kijken bij de Middeleeuwse fundamenten in het openluchtmuseum?
Ik kom uit Magdeburg en zag veel veranderen en het blijft maar doorgaan. Leuk om jou blog te lezen, dat zelfs uit het verre Nederland zulke positiefe ervaringen gemaakt worden.
Dank je wel Max, wat ontzettend leuk om te horen! Ik was echt positief verrast door Magdeburg want het imago is inderdaad nog steeds niet zo heel best heb ik het gevoel dus ik hoop dat ik daar met dit artikel een positieve draai aan heb kunnen geven. Nu ben ik eigenlijk wel benieuwd… Woon je in Nederland?
Prachtige reportage. Ik denk begin de jaren 90 was ik er met mijn vader. We sliepen niet zo ver daar vandaan. Alles grijs, verouderd maar we vonden er wel een fototoestel Yashica T4 voor een prijsje. Dus onze dag was goed verlopen. Intussen zal er zeer veel veranderd zijn. mvrgr Lode
Dank je wel Lode! Ik was met een gids op pad en als ik hem mag geloven is het Magdeburg van de jaren ’90 en nu een verschil tussen dag en nacht. Je ziet nog wel duidelijk dat het een stad in de voormalige DDR is maar er zijn ook een hoop mooie nieuwe dingen te zien en veel historische gebouwen zijn opgeknapt. Denk dat het er over 10 jaar weer heel anders bijligt!
Er is weinig over bekend maar in de DDR bestonden vergevorderde plannen om met een Blitzkrieg West-Berlijn in te nemen. Op meer dan 50 plaatsen zou De Muur doorbroken worden en de NVA binnenvallen na eerst de drie geallieerde hoofdkwartieren te hebben uitgeschakeld en de drie vliegvelden (Tegel, Gatow en Tempelhof) te hebben ingenomen. In het DDR museum is het een en ander over dit plan te vinden. En nu on-topic: de oefeningen voor deze militaire actie vonden net buiten Magdenburg plaats…
Tijd voor de Bahncard 25
Haha, klopt! Mocht ik heel veel met de trein gaan reizen is dat inderdaad wel een goed idee!
Hoi Marjolein,
Wij zijn in 2007 in Magdeburg geweest. En het is inderdaad een leuke stad om te bezoeken. ook de moeite waard is het Elbauerpark. Dit is qua architectuur al een heel apart gebouw en van binnen ook zeer de moeite waard. Er zijn allerlei natuurkundige tentoonstellingen, zoals natuurlijk de beroemde bollen. Het park waar het in ligt is ook erg mooi.
Iets noordelijker van Magdeburg ligt het Wasserstrassenkreuz.
Een enorm complex met allerlei sluizen. Het wordt druk bevaren dus er is altijd wat te zien.
Hoi Trudie, bedankt voor je reactie! Het Elbauenpark en het Wasserstrassenkreuz zien er ook interessant uit zeg! Moet ik even onthouden voor een volgend bezoek. Ben ik helaas tijdens dit bezoek niet aan toe gekomen…
Hallo Marjolein,
Wat leuk om je reportage over Magdeburg te lezen. Mijn man en ik zijn er een paar keer geweest, de eerste keer in 1990.
Sinds die tijd ziet het er daar een stuk beter uit en vooral het Hundertwasserhuis vond ik fantastisch.
Mooie foto’s, ik herkende alle plekken in de stad.
Groeten,
Cisca
Hoi Cisca,
bedankt voor je reactie! Hoewel dit mijn eerste bezoek was aan Madgeburg kan ik me goed voorstellen wat je bedoelt. Ik was met een gids op pad en hij vertelde me ook veel over de ontwikkelingen van de stad in de afgelopen jaren. De stad heeft echt te kampen gehad met een enorme leegloop na de Wende, pas sinds de laatste jaren gaat het echt weer bergopwaards. Mij benieuwen hoe de stad over een paar jaar bijligt! Het Hundertwasserhaus belooft veel goeds ;-). Heb jij nog leuke aanvullingen of tips voor een volgend bezoek?
Liebe Grüße,
Marjolein
Hoi Marjolein,
Prachtig verslag van je over Magdeburg. Met veel plezier gelezen.
En ja, nicht nur Berlin, aber auch Magdeburg ist eine Reise wert…..
Wat fijn om te horen, dank je wel Michel! Ben jij ook al eens in Magdeburg geweest? Ben wel benieuwd naar de ervaringen van andere reizigers!
Ook ik ben nog nooit in Magdeburg geweest maar het ziet er mooi uit! En De Grüne Zitadelle.. ziet er onwijs gaaf uit!
Echt he? Ook heel anders dan ik me had voorgesteld! Die Grüne Zitalle is prachtig om te zien en ook een leuke plek om bijvoorbeeld een drankje te doen. Altijd leuk als je zo wordt verrast door steden waar je het niet van verwacht!
Wauw! Wat een prachtig stuk Duitsland weer! Jammer genoeg zijn er nog heel veel delen van het land die ondergewaardeerd worden omdat ze ‘grauw’ of ‘sober’ zouden zijn. Zo ook Kiel, mij werd een aantal jaar geleden bij het reisbureau afgeraden die kant op te gaan, ik kon beter in Hamburg blijven. Ik ben toen eigenwijs geweest en daar heb ik zeker geen spijt van gehad. :-) Magdeburg gaat zeker op m’n bucket-list! Maar ik ga deze maand eerst Köln een bezoekje brengen!
Stom he? Reisbureaus lopen sowieso een beetje achter denk ik. Zou zonde zijn om daarom bepaalde bestemmingen links te laten liggen. Sterker nog, het is toch veel toffer om ergens naartoe te gaan voordat de grote toeristenmassa het heeft ontdekt ;-). Maar Kiel is ook een aanrader dus? Dan gaat dat ook op mijn lijstje!
Kiel is natuurlijk (nog) niet zo ‘populair’ als Hamburg of Berlijn, maar ik vond het wel een toffe en uiterst relaxte omgeving! Wie niet waagt, wie niet wint toch? Ik moet zeggen dat ik helemaal ‘zen’ en uitgewaaid terug kwam! :-)
Hoi Marjolein,
Interessant stuk! Leuk om ook bestemmingen buiten Berlijn te ontdekken en op jouw blog te beschrijven. Wat je op Twitter al aangaf er is zoveel moois in Duitsland te zien. Verschillende steden, mooie afwisselende landschappen.
Absoluut! Er valt voor mij nog meer dan genoeg te ontdekken in Duitsland! Vanuit Berlijn kom je overal vrij snel met de trein en ik ben al druk bezig met een Duitsland Bucketlist. Hopelijk kan ik dit jaar nog wat leuke dingen afstrepen :-).