Op 9 november 1989 viel de Berlijnse Muur. Dat is dit jaar precies 25 jaar geleden. En hoewel die geschiedenis zo recent is, lijkt het ook zo lang geleden. De tastbare geschiedenis en reststukken zijn schaars of op veel plekken zelfs uitgewist, herinneringen vervagen langzaam, het aantal ooggetuigen wordt steeds minder. En hoewel de feiten altijd zullen blijven, vertellen feiten vaak niet hoe mensen de Duitse deling hebben ervaren. Juist daarom wil ik in de serie “Mijn verhaal over de Berlijnse Muur” aandacht besteden aan persoonlijke ervaringen met de Berlijnse Muur en de Duitse deling.
Vandaag trapt Heidi van den Hoogenband af met haar persoonlijke verhaal over haar vele bezoeken als kind aan haar familie in de DDR. Ze laat ons haar bijzondere verzameling krantenknipsels van de val van de Berlijnse Muur zien die ze sinds de val van de muur verzamelde.
Wie is Heidi van den Hoogenband?
Ik ben 42 jaar en woon in Den Haag.
Ben moeder van 2 zonen. ( 12 en 14 jaar)
Wat is je eerste herinnering aan de Berlijnse Muur?
Voordat ik echt in aanraking kwam met de Berlijnse Muur had ik al vele vakanties doorgebracht in het dorp Spören op het platteland van Krs Bitterfeld. Daar merkte je niet zo dat ze hun land niet konden verlaten door een muur. Als kind speelde je onbezorgd en hield je je daar niet zo mee bezig.
Totdat we eens een dagje Berlijn gingen doen. Met de trein naar Berlin-Alexanderplatz. De Alexanderplatz was het eerste stukje Berlijn wat ik betrad. De Neptunus Brun, de Dom, das Rote Rathaus enz kan ik me allemaal nog goed herinneren. De lange wandeling over de Unter den Linden en door de straten daar omheen. Nog steeds niks aan de hand. Tot dat je dan ineens niet verder kon. Daar stond DE Muur. Zo bizar. Je kon de mensen aan de andere kant in West-Berlijn over de muur zien kijken en zwaaien. En wij vanuit het oosten van Berlijn konden geen eens bij de Muur in de buurt komen. In de U-bahn gingen de deuren dicht als je Oost-Duits ‘onder’grondsgebied verliet en de deuren gingen pas weer open als je via West-Duits ‘onder’grondsgebied weer terug kwam . Je kwam langs de haltes in het westen maar kon er niet uit. En toen besefte ik, voelde ik hoe opgesloten mijn familie al die jaren al was geweest.
Kwam je regelmatig in aanraking met de Berlijnse Muur?
Niet persé met de Berlijnse Muur. Wel met de muur, de Duitse deling. In mijn jeugd gingen we elk jaar drie weken naar mijn familie en daardoor moesten we elke keer over de grensovergang Helmstedt.
Heb je ooit een grensovergang gepasseerd – hoe voelde dat?
Ja Helmstedt meerdere malen. Dat was raar en telkens anders. Wel op de één of andere manier altijd spannend. Soms alleen even door het raam in de auto gluren en mochten we doorrijden. En soms allemaal eruit, elk rolletje snoep werd geopend en gecontroleerd, de achterbank eruit (je zou weleens iets of iemand mee kunnen smokkelen) of mijn broertje en ik nou lagen te slapen of niet, eruit. En dit was altijd ’s nachts rond 24:00 uur, want je moest per dag betalen voor je verblijf in de DDR, en als je net voor 24:00 uur de grens over ging dan kostte je dat een dag extra per persoon, dus vaak wachten aan de grens tot 24:00 uur.
Hoe heeft de Berlijnse Muur je leven beinvloed?
Het deed me beseffen hoe opgesloten de mensen in de DDR waren. En dat heb ik altijd raar/naar/bizar gevonden. Het klopte niet en was oneerlijk. Het deed je ook goed beseffen hoe goed wij het eigenlijk hadden/hebben. Hoe vrij wij waren/zijn. Je kon de hele wereld over en alles was te koop. Daar moest ik s-ochtends om 05:00 uur achter op de brommer bij mijn neef naar een dorp verderop voor brood en vlees. Ik bij de bakker in de rij en hij bij de slager. Ging je later was het op. Het heeft me heel bewust gemaakt te waarderen wat we hebben.
En telkens als ik onder de Brandenburger Tor doorloop voel ik een dankbaar gevoel van vrijheid. Heel raar want ik heb nooit daadwerkelijk ‘opgesloten’ gezeten.
Hoe heb je de val van de Berlijnse Muur beleefd?
Op die bewuste donderdag avond de 9de november 1989 was ik alleen thuis. Ik zat tv te kijken, wachtend tot dat de film die ik wilde zien zou beginnen. Er werd een korte extra nieuwsuitzending ingelast. Het bericht dat de muur en grens zo goed als niet aanwezig kon worden beschouwt drong op het eerste moment niet tot mij door. Ik kon het niet geloven. Gekluisterd zat ik aan de tv. Alle info hierover in mij opzuigend. Mijn familie was vrij om hierheen te reizen. Een plakboek vol met krantenknipsels heb ik over dit onderwerp. Zelfs met knipsels uit de toenmalige Oost-Duitse kranten opgestuurd door mijn familie. Heel onwerkelijk die avond. In februari 1990 zijn ze dan ook direct per trein naar ons gekomen. Mooi moment.
Toen Pink Floyd zijn concert/het spektakel The Wall in Berlijn, voortkomend uit de val van de muur, gaf was mijn familie hier in Nederland. Samen hebben mijn nichtje en ik gekeken, zo bizar.
Vlak na de val weer in Berlijn geweest. Foto’s gemaakt bij stukken muur. Een mooi stuk muur met grafitti hier in de kast. Zonder echtheids certificaat. Want dat heb ik niet….heb het namelijk zelf gehaald.
Hoe vind je Berlijn veranderd sinds de Berlijnse Muur is gevallen?
Of Berlijn echt /veel veranderd is na de val kan ik niet goed antwoord op geven. Daarvoor ben ik ten tijde van de muur te weinig in Berlijn geweest. Maar doordat ik heel goed de grauwe bouw en muis grijze uitstraling van de DDR tijd wel heel goed ken. Zie ik de verschillen nog tussen voormalig Oost en West. Dit vervaagt steeds meer en ik vind dit eigenlijk toch wel een beetje jammer/zonde. Alsof er een stukje geschiedenis verdwijnt.
Een greep uit de collectie krantenknipsels van Heidi.
Graag! Neem dan contact met mij op.
Hoi , wat een mooi stuk . Wij waren al vlug in Berlijn na de val van de muur. Wij zijn van ons beroep schippers . Wij moesten lading brengen en halen met een schip. Het eerste jaar na de val kon ik niks vinden van de muur aan kaarten . Ik was nieuwsgierig hoe en waar het was . Maar alles was al vlug opgeruimd . Pas toen de toeristen kwamen , toen is het op gang gekomen petten kaarten en stukjes muur te kopen. In begin vond ik de hele ddr heel deprimerend. Wij moesten werken met deze mensen . En dat was niet makkelijk .
Beste Heidi van den Hoogenband,
Mijn naam is Elina Martínez Carrascosa en ik zit in het eerste jaar van de opleiding European Studies. Dit studeer ik aan de Haagse Hogeschool. We hebben als opdracht gekregen om een evenement op te zetten, met als onderwerp: Duitsland in de media. Het onderwerp van de lecture moet aansluiten op de (een van de) drie dimensies van de opleiding: cultuur, politiek en economie. Omdat het evenement vanwege internationale studenten in het Engels is, moet de lecture ook in het Engels zijn.
Een van de formats die we hadden gekozen was een lecture, maar helaas heeft onze spreker afgezegd. Nu hoopten we dat u misschien bereid zou zijn om maandag 19 januari tussen 9 en 11 uur een lecture wilt/kunt geven.
Als u beschikbaar bent, graag een e-mail sturen naar germedia2015@hotmail.com of hierop reageren. Ook als u niet beschikbaar bent, horen we graag van u! We zijn benieuwd naar eventuele andere verhalen//foto’s met betrekking op Duitsland.
Met vriendelijke groet,
Elina Martínez Carrascosa
PS. Wij mogen u niet betalen, wel krijgt u een bedankje met een kleinigheidje.
Hallo Heidi,
Ik ben Sika, ik ben 16 jaar en zit in 5 havo. Ik houd dit jaar mijn profielwerkstuk over de Berlijnse Muur en zou graag nog wat vragen willen stellen aan getuige. Zou u een paar vragen willen beantwoorden, zodat ik dat kan verwerken in mijn profielwerkstuk?
Mvg,
Sika
Hoi Sika,
Sorry voor mijn late reactie, ik lees je vraag nu pas. Maar natuurlijk wil ik graag een aantal vragen voor jouw profielwerkstuk beantwoorden.
Groetjes Heidi
Mooi geschreven! Ben nooit in de DDR geweest maar kom wel regelmatig in Berlijn. Op sommige stukken “proef” je wel Oost Duitsland. De beelden van de val/ sloop van de muur kan ik mij nog goed herinneren.
Gezien alle bouw-activiteiten in Berlijn ben ik ook wel een beetje bang dat een hoop “bijzonders” verloren gaat.