Monument voor vervolgde homoseksuelen in Berlijn • BerlijnBlog.nl

Met een monument in het stadspark Tiergarten worden de vervolgde homoseksuelen slachtoffers door het nationaal-socialistische Duitsland in de Tweede Wereldoorlog erkend en herdacht. De in 2008 geopende gedenkplaats is een plek om stil te staan bij de brute vervolging en het systematisch vermoorden van mensen om hun seksuele oriëntatie of genderidentiteit door de nazi’s. De betonnen kubus is niet zomaar een monument, maar borduurt voort op het drukbezochte holocaustmonument voor de vervolgde Joden.

*Het monument voor de onder het nationaal-socialisme vervolgde homoseksuelen in stadspark Tiergarten*

Het homomonument vind je tegenover het holocaustmonument tussen de Potzdamer Platz en de Brandenburger Tor. Het betonnen monument waarin videomateriaal wordt afgespeeld is een ontwerp van het Deens-Noorse architectenduo Ingar Dragset en Michael Elmgreen.

De brute vervolging van homoseksuelen door de nazi’s

Tijdens de Tweede Wereldoorlog

Veel minderheden worden ten tijde van het nationaal-socialisme vervolgd. Hun dagelijks leven wordt door de nazi’s bemoeilijkt, ze worden onderdrukt, vervolgd en vermoord in concentratiekampen.

In 1925 voerden de nazi’s de in 1925 geplande paragraaf 297 in als paragraaf 175a. Deze verbood prostitutie door mannen, seksuele relaties tussen werknemers en werkgevers, en homoseksuele relaties met mannen jonger dan 21 jaar. Rond de 50.000 mensen zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog wegens homoseksualiteit of het verdacht daarvan vervolgd en werden verplicht een roze driehoek te dragen. De Gestapo (geheime politie in nazi-Duitsland) had de bevoegdheid om burgers die verdacht werden van homoseksualiteit te arresteren zonder een aanklacht in te dienen.

Duizenden mannen zijn enkel om deze reden naar concentratiekampen gebracht, mensonterend lichamelijk en geestelijk mishandeld en soms op brute wijze vermoord. Hoeveel homoseksuelen er tijdens de nazi-tijd precies zijn omgebracht is niet bekend, naar schatting zijn ongeveer 10.000 mannen gedeporteerd en 40% overleefde de oorlog.

Na de Tweede Wereldoorlog

Na de Tweede Wereldoorlog kwam er nog niet direct een einde aan de vervolging van homoseksuelen. Er werden tot 1969 nog eens 50.000 mensen veroordeeld, waaronder mensen die eerder in concentratiekampen hebben gezeten. Pas in 1969 werd de wet (Paragraph 175 – het artikel in het Duitse Wetboek van Strafrecht dat geslachtsverkeer tussen twee mannen verbood) aangepast en kon alleen homoseksuele prostitutie en homoseksuele activiteit met mannen onder de 21 jaar bestraft worden. De grens werd bijgesteld naar 18 jaar in 1973.

Na de hereniging van Oost- en West-Duitsland moesten de wetten uniform werden gemaakt. In de DDR was paragraaf 175 al geschrapt en op 10 maart 1994 werd deze in zijn geheel in heel Duitsland afgeschaft.

Besluit voor het monument

Er werd lange tijd gezwegen over de gruwelijke daden onder de nazidictatuur, laat staan dat de lhbt’ers slachtoffers officieel erkend werden, dat er een excuus werd gemaakt of een compensatie is aangeboden voor het mensonterende leed wat hen is aangedaan. Met een toespraak van de toenmalige bondspresident Richard von Weizsäcker in 1985 weren de homoseksuele slachtoffers voor pas het eerst officieel erkend. Het duurde echter nog tot 2003 toen er naar initiatief en jarenlang lobby-en van de vereniging Lesben- und Schwulenverband in Deutschland (LSVD) door de Bundestag werd besloten een monument op te richten, welke in 2008 werd geopend.

Ontwerp en opening van het homomonument

De minister van cultuur, Bernd Neumann, heeft in 2008 samen met burgermeester Klaus Wowereit het monument “Denkmal für die im Nationalsozialismus verfolgt en Homosexuellen” geopend. Het monument staat tegenover het Holocaust-Mahnmal voor de vervolgde Joden tussen de Brandenburger Tor en Potsdamer Platz in.

Het monument bestaat uit een betonnen kubus in dezelfde kleur als het Holocaustmonument met een hoogte van 3,60 meter en breedte van 1,90 meter. In het blok bevindt zich een venster waarin een herhalend videofragment van twee kussende mannen wordt vertoond. De video wordt elke paar jaar vervangen om de diversiteit van de lhbti+ te weerspiegelen, het besluit over een nieuwe film wordt genomen door een jury. Een gedenkplaats bij het monument geeft informatie in het Duits en Engels.

Het monument is ontworpen door de Scandinavische in Berlijn woonachtige kunstenaars Elmgreen & Dragset.

Gedenkplaats voor de omgekomen homoseksuelen onder het nazibewind

Het doel van het monument (en mijn persoonlijke wens) is niet alleen te laten zien hoeveel onschuldige mensen er tijdens de Tweede Wereldoorlog bruut zijn vermoord, maar ook om stil te staan bij de huidige positie van homoseksuelen in onze samenleving. Nog veel te vaak worden mensen om hun seksuele oriëntatie, genderidentiteit of seksuele voorkeuren gediscrimineerd, ongelijk behandeld of gepest. Alleen als we dit probleem erkennen, er ons openlijk tegen ongelijkheid uitspreken en ons hard maken voor gelijke rechten kan dit stoppen.