Saksen-Anhalt ligt in het midden van Duitsland, behoorde tot de voormalige DDR en staat vooral bekend om uitgestrekte natuurgebieden en historische stadjes. Dat is zo’n beetje alle kennis die ik had over deze deelstaat. Ik liet me dus ook geen twee keer vragen of ik voor Duitsland Vakantieland op pad mocht naar Saksen-Anhalt om daar de lokale tradities te leren kennen en op ontdekkingstocht te gaan langs typerende plaatsen. Benieuwd naar wat Saksen-Anhalt te bieden had, reisde ik met de trein naar Maagdenburg, Wernigerode en Dessau.
Benieuwd naar wat ik daar allemaal zag en ontdekte? Lees dan snel verder!
Maagdenburg
Maagdenburg in het kort:
De hoofdstad van deelstaat Saksen-Anhalt is Maagdenburg. De stad heeft nogal te kampen met een grauw imago als voormalige industriestad van de DDR. Die industrie is echter, samen met een groot aantal inwoners, verdwenen na de val van het ijzeren gordijn. Inmiddels werkt Maagdenburg hard aan de toekomst en is het niet bang om bijzondere projecten uit te voeren. Een roze sprookjeshuis in de binnenstad en een kunstgallery in een gevangenis? Doen ze gewoon! En daarmee is Maagdenburg een hele gedurfde en veelzijdige stad.
Deze foto zegt eigenlijk alles al. Hoe gaaf is dit roze complex van woningen, restaurants en winkels? De Grüne Zitadelle (Groene Citadel) is ontworpen door de Oostenrijkse architect Friedensreich Hundertwasser die graag wat meer pit wilde zien in het straatbeeld. Saaie en identiteitsloze gebouwen waren er immers al genoeg, vond hij. Met alle kleuren en ronde vormen deed het gebouw me een beetje aan Gaudi-architectuur denken, maar het huis staat gewoon aan het centrale marktplein van Maagdenburg. Hiermee bewijst de stad zeker geen suffe provinciestad te zijn!
Maagdenburg heeft een geschiedenis die terug gaat tot de middeleeuwen. Helaas zijn veel historische resten verwoest tijdens de oorlogen in 1631 (Dertigjarige Oorlog) en 1945 (Tweede Wereldoorlog) maar het historische klooster prijkt nog altijd in het centrum van Maagdenburg.
Het Kloster Unser Lieben Frauen (1129) mag dan wel het oudste gebouw zijn van Maagdenburg, eigenlijk is het hypermodern. Er is namelijk een museum voor moderne kunst in het klooster gehuisvest. De combinatie van de lange historie van het klooster en de moderne kunst komt ook aan de buitenkant goed tot uiting met spiegels die in de ramen zijn gezet. Dat geeft een speels effect en biedt toffe perspectieven voor de fotografen onder ons!
Een van de bekendste bezienswaardigheden van Maagdenburg is de Magdeburgse Dom (1363). Het is een enorme gotische kerk die na de Keulse Dom zelfs de grootste is van het land. De omliggende kleine straatjes en funderingen uit de middeleeuwen trokken echter nog veel meer mijn aandacht. Heerlijk vond ik het om door de smalle steegjes te wandelen en dan ineens weer een Plattenbau te zien. De verschillende lagen Pruisische en Duitse geschiedenis sluiten hier naadloos op elkaar aan.
Zelfs de Plattenbau die je in Maagdenburg ziet, is niet zoals je deze zou verwachten. Ook hier probeert de stad er namelijk iets moois van te maken. Veel façades hebben een lik kleurrijke verf gekregen of zijn compleet verbouwd. Deze golvende balkonnetjes vond ik er zo vrolijk uitzien!
Maagdenburg ligt aan een van de meest bekende rivieren en vaarwegen van Duitsland: de Elbe. De oevers die in de Koude Oorlog vol stonden met milieuvervuilende DDR-industrie, zijn nu omgetoverd tot een breed fiets- en wandelpad. Als je langs de Elbe loopt, zie je aan de ene kant de rivier, en aan de andere kant de oude binnenstad. Het is echter ook de moeite waard om het wandelpad zelf goed te inspecteren! Je komt onderweg namelijk nog details van de oude industriestad tegen (verroeste en begroeide treinrails) maar ook toffe street art. Deze vrolijke ballonnen waren een persoonlijke favoriet!
Net als veel andere steden heeft Maagdenburg het zwaar te verduren gehad in de Tweede Wereldoorlog: het grootste deel van het historische centrum werd plat gebombardeerd. DDR-gelden werden vooral gestopt in de wederopbouw van Oost-Berlijn, die Hauptstadt der DDR. Toch kreeg ook Maagdenburg een prestigieuze boulevard in Zuckerbäckerstil. Ik vond het geweldig om over de Ernst-Reuter-Allee, voorheen – natuurlijk – Stalinallee, te wandelen. Het is dé oost- westverbinding van de stad en overal zijn gouden afbeeldingen te zien van andere landen uit het Warschaupact.
➤ Lees hier mijn artikel over Maagdenburg: Wat ik over Magdeburg heb geleerd…
Wernigerode
Wernigerode in het kort:
Wernigerode is een typische vakwerkstad. Het kleine stadje staad bomvol vakwerkhuizen met de mooiste versieringen en houtsnijwerken. Een wandeling door de smalle straatjes voelt als een kleine tijdreis, rechtsteeks naar de middeleeuwen. Het stadje is namelijk in 1229 gesticht en de historische details zijn nog veelvuldig zichtbaar. Zelfs de hobbelige stenen straten zijn nog in originele staat behouden! Ik voel me met 27 jaar wel een beduidend jonge toerist tussen de seniorenreizen maar dat mag de pret zeker niet drukken. Wat een mooi stadje!
Het stadhuis van Wernigerode is het centrale middelpunt van de stad en werd waarschijnlijk in de dertiende eeuw gebouwd. Het wordt gerekend tot de mooiste stadhuizen van Europa en bij de aanblik van het gebouw snap je ook direct waarom… Prachtig!
Traditie speelt nog altijd een grote rol in het hedendaagse leven in Wernigerode. Hier maken de bakkers nog zelf hun deeg en bakken het in hun eigen houtovens. Yummie!
Wernigerode wordt ook wel “De bonte stad van de Harz” genoemd en de vele kleurrijke huisjes verklaren waarom. Elk huis heeft zo weer zijn eigen kleur deur, kozijn en façade.
Vanuit het historische stadscentrum van Wernigerode wandel ik naar het kasteeel dat je vanuit de stad al bovenop de berg ziet prijken. Wernigerode ligt aan de voet van het natuurgebied de Harz en is flink heuvelachtig. Het uitzicht over de stad wordt dan ook met de stap beter.
In het Schloß Wernigerode woonden de graven en vorsten die Wernigerode ruim 800 jaar bestuurden. Oorspronkelijk was het een middeleeuwse burcht die door de Duitse keizer werd gebruikt als jachtonderkomen bij de Harz. Tijdens de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) werd het kasteel zwaar verwoest. In de daaropvolgende periode werd het kasteel weer opgetrokken in barokstijl.
Het kasteel doet nu dienst als museum en je kunt de chique onderkomens van de Duitse vorsten en keizers bekijken en zien in wat voor bizarre luxe zij leefden.
Niet alleen het kasteel zelf is een plaatje om te zien, ook het uitzicht vanaf het Schloß over Wernigerode en de groene Harz is waanzinnig.
Mooie tegeltjes in willekeurige volgorde.
Het kasteel van Wernigerode gezien vanuit het stadje.
Harz
Harz in het kort:
De Harz is een van de nationale parken van Duitsland en wordt gekenmerkt door veel heuvels, bos en sporen van de mijnbouwgeschiedenis. Het natuurgebied strekt zich uit over een lente van zo’n 110 kilometer en een breedte van zo’n 40 kilometer. Aan de rand van het bos liggen enkele vakwerkstadjes zoals Quedlinburg, Nordhausen en Wernigerode die per spoor met het natuurgebied zijn verbonden.
Ik bezocht de Harz met de stoomtrein vanuit Wernigerode. Vanaf het station kun je het uitgestrekte natuurgebied al zien liggen. Wow! Hallo vakantiegevoel!
De Harzquerbahn is een spoor dwars door de Harz dat het stadje met de hoogste berg in de Harz verbindt: de Brocken. De Brockenbahn rijdt in zo’n twee uur naar de top van de berg vanwaar je een waanzinnig uitzicht over het natuurgebied schijnt te hebben. Helaas kan ik dat niet beamen omdat het zo mistig was dat ik amper een hand voor ogen zag. Dat maakte de reis trouwens niet minder leuk. Het was een geweldige ervaring om met een oude stoomtrein door het natuurgebied te tuffen. Onderweg moesten we een aantal keer stoppen zodat de passagiers de benen even konden strekken en de machinist de scharnieren kon olieën. De nostalgie!
Het uitzicht vanuit de oude stoomtrein zag er ongeveer twee uur lang zo uit. Heerlijk rustgevend!
Dessau
Dessau in het kort:
Zeg je Dessau, zeg je Bauhaus. Ik kende Dessau als een van de bekende Bauhaussteden van Duitsland waar niet alleen de architectenschool van Bauhaus nog te bezichtigen is, maar ook enkele horecagelegenheden en de Meisterhäuser (de woningen waar de meesters van Bauhaus woonde) in Bauhausstijl. Allemaal met een strak, wit en glasrijk voorkomen. Praktisch én mooi. Heel modern in de jaren ’20 en nog altijd is Bauhausarchitectuur toonaangevend voor de hedendaagse bouwstijl. Daarnaast is Dessau een erg groene stad met een paar mooie straten vol Altbau. Veelzijdiger dan ik dacht!
Het Bauhausgebäude is misschien wel het meest iconische Bauhausgebouw van allemaal. Ontworpen is de kubusvormige school door oprichter en directeur Walter Gropius himself. Het complex bestaat uit meerdere vleugels die allemaal met elkaar zijn verbonden. Er was veel ruimte voor ateliers, lesruimtes een bibliotheek.
Het gebouw is ontzettend licht en transparant en moet echt een fijne plek geweest zijn om te werken. Tegenwoordig is het Bauhausmuseum in de school gevestigd en kun je hier tentoonstellingen over de meest bekende ontwerpen, de collegezalen en de directiekantoren bezoeken.
Voor de Meister zelf werden woningen ontworpen en gebouwd niet ver bij de school vandaan. Toenmalige directeur Walter Gropius kreeg zijn eigen woning en de beste meesters kregen een woning om te delen (Doppelhäuser voor Moholy-Nagy/Feininger, Muche/Schlemmer en Kandinsky/Klee). Het kleine complex van 4 woningen is omringd door veel groen en doet een beetje denken aan een hypermodern bungalowpark. En dan te bedenken dat de Meisterhäuser al 90 jaar oud zijn! Ik vind dat dus gaaf.
➤ Lees hier het artikel dat ik over Bauhaus in Dessau schreef: Een dagje Bauhausstadt Dessau
Naast Bauhaus staat Dessau ook bekend om het Gartenreich Dessau-Wörlitz. Het tuinenrijk omvat verschillende paleistuinen in en rond Dessau, waar het Beckerbruch Park midden in de stad er één van is. Het park is in de 18e eeuw door toenmalige vorsten als vrijetijdspark gebouwd. Pluspunten voor iedere stad met zo’n grote tuin in het centrum. Heerlijk!
Net als Maagdenburg ligt ook Dessau aan de Elbe. Echte sportievelingen kunnen de hele Elberadweg tussen beide steden fietsen (of zelfs helemaal tot aan Hamburg richting het westen of Dresden in het oosten) maar je kunt ook een stukje langs het water wandelen over dit fietspad. Langs het water zitten verschillende cafeetjes waar je terecht kunt om wat te eten of voor de inofficiële Duitse tussendoormaaltijd Kaffee und Kuchen.
Ik reisde met de trein door Saksen-Anhalt en zoefde al regelmatig langs verlaten gebouwen en fabrieken. Ook in Dessau kwam ik tijdens mijn fietstocht het een en ander tegen. Het wordt dan wel snel duidelijk dat je door de voormalige DDR reist, veel fabrieken zijn na de Wende leeg komen en zijn sindsdien vergeten en verwaarloosd. Zonde maar het ook wel zijn charme. Ik vind het mooi om te zien hoe de natuur haar terrein terug wint als de mensheid het verwaarloost.
Dit gebouwencomplex kwam ik vlakbij de Elbe tegen. Ik gok dat het een ziekenhuis is geweest maar ik heb er op internet niets over kunnen vinden. Het is dat ik geen tijd meer had maar anders was ik wel even door een raampje geklommen. De architectuur zag er veelbelovend uit!
Ben je in Dessau? Huur dan zeker een fiets! Niet alleen omdat je dan alle Bauhaus gebouwen kunt bezoeken, die best wel een stukje bij elkaar vandaan liggen, maar ook omdat je dan af en toe een interessant straatje in kunt rijden. Buiten het centrum kwam ik een aantal prachtige straten vol Altbau tegen. Dat soort verrassingen maken een tripje voor mij altijd extra tof!
Valt het je ook op dat er in deze straat helemaal geen bomen en auto’s staan? Het zou zo een foto van Prenzlauer Berg uit de jaren ’80 kunnen zijn.
Na mijn bezoek aan Dessau was het tijd om de trein terug naar Berlijn te nemen. Treinreizen vind ik altijd weer een feestje en ik heb gelijk het voornemen gemaakt om vaker met de trein door Duitsland te reizen. Dit land heeft nog zo ontzettend veel moois te bieden!
Tijdens mijn reis heb ik Saksen-Anhalt leren kennen als een mooie vakantiebestemming voor natuur-, cultuur- en geschiedenisliefhebbers. De deelstaat heeft eigenlijk voor iedereen wel wat te bieden! Bovendien kun je een bezoek aan Saksen-Anhalt prima combineren met een bezoek aan Berlijn, dat vanuit Maagdenburg of Dessau nog maar twee uurtjes rijden is.
Zijn jullie al eens in Saksen-Anhalt geweest? Ik ben benieuwd naar jullie ideeën, ervaringen en tips! Ook ideeën voor andere treintrips vanuit Berlijn zijn van harte welkom!
Voor het Duits Verkeersbureau Nederland ging ik op pad om een weekendje verslag te doen vanuit Sachsen-Anhalt voor de #JoinGermanTradition campagne. Een superleuke manier om weer te weten te komen over tradities en regio’s in mijn nieuwe thuisland. Zoals altijd is dit artikel gebaseerd op mijn persoonlijke ervaringen.
Erg mooi beschreven, ga erg graag naar Duitsland en ben
Vast van plan dit nog eens te bezoeken, ben trouwens samen
Met mijn jongste dochter ook een echte Berlijnfan.
Elk Bundesland is anders, en Saksen-Anhalt is niet te vergelijken met Berlijn, maar toch hebben ze allebei hun charme, en zijn ze allebei de moeite waard. Bedankt voor je reactie en veel plezier alvast!
Hoi Marjolein,
Een aanrader van mijn kant is een keer een bezoek aan de deelstaat Thuringen. Je kunt hier prachtig wandelen op diverse plekken. Sla vooral leuke plaatsen als Erfurt, Weimar en Saalfeld niet over. Plan er wel dan wel een aantal overnachtingen bij.
Ik zag op Bahn.de dat de reistijd van Berlin HBF naar Erfurt HBF een krappe 3 uur is. Als jullie met de Flixbus gaan zijn de reistijden verschillend maar langer als de trein.
Bedankt voor je tip Harm, leuk! Vooral Weimar staat heel hoog op mijn lijstje. Bauhausfan he? ;-). Maar ook het Thüringer Wald lijkt me prachtig! Ik heb een collega die daar vandaan komt en veel vakanties doorbrengt. Haar foto’s zien er altijd veelbelovend uit! Toch maar eens inplannen dus…
Sachsen Anhalt! Ik ben er een aantal jaar geleden ooit geweest voor een ‘bewerbungsgespräch’ bij een groot veebedrijf, in de buurt van Wernigerode. En het was daar zo mooooi! <3 Ik hou van de natuur, ik word er altijd helemaal 'zen' van. Dump mij maar in een bos met een goed boek, succes gegarandeerd! :) Mijn vader en ooms zijn afgelopen zomer met de motoren wezen touren rond de Harz, de plaatjes die m'n oom geschoten heeft waren ook super tof!
Wat gaaf zeg! Er zijn volgens mij ook nog veeeel meer van die schilderachtige dorpjes te bezoeken in Saksen-Anhalt. Zo staat Quedlinburg ook nog hoog op mijn lijstje. En ik zou ook graag het uitzicht vanaf de Brocken nog eens bewonderen zonder mist. Toch nog eens teruggaan dus! Zo ver is het tenslotte niet vanuit Berlijn…
Mocht je alle dorpjes in Saksen-Anhalt gezien hebben, in de buurt van Schwarzwald zijn ook nog veel kneuterige dorpjes te vinden. Ik heb nog wel wat tips! :)
Ja, ga vooral naar Quedlinburg; vind ik eigenlijk nog mooier (en minder toeristisch)dan Wernigerode, hoewel je van daaruit weer mooier kunt wandelen. Halberstadt is vooral interessant vanwege de Dom en -schatten. Kun je allemaal met de trein doen. En wandelen van de Brocken of Schierke naar Wernigerode. .. Duitsland heeft veel en alleen de hoofdstad al; je weet elke keer weer nieuwe dingen te ontdekken, die wij dan ook weer kunnen bekijken. Verheug me nu al weer op Berlijn, al zal dat waarschijnlijk Februari worden.
En o ja, heb jouw boek hier in Amersfoort als Sinterklaaskadootje gekocht; we waren er in Berlijn een dag te vroeg voor in de bekende Galerie in de Oranienburgerstraße.
Heb je er veel succes mee ?
Gr Frank.
Quedlinburg lijkt me ook prachtig! Er zijn nog zoveel plaatsen en streken te ontdekken in Duitsland… Ik hoop dat ik volgend jaar weer een paar dingen van mijn wenslijstje af kan strepen! Wat leuk om te horen dat je Mijn Berlijn hebt aangeschaft! Ik hoop dat je er een hoop leuke tips en inspiratie uit kunt halen. Inmiddels ligt de tweede druk in de winkels en heb ik al veel leuke reacties ontvangen. Daar daar ben ik erg blij mee en stiekem ook wel trots op :-). Groetjes, Marjolein.
Goed gekeken en zoals altijd weer goede foto’s. Heel informatief en inspirerend.
Superleuk om te horen! Dank je wel Willem! Ik zou graag nog eens terug gaan om meer te ontdekken van Saksen-Anhalt…