Nordbahnhof is een ondergronds S-bahnstation en ligt precies op de voormalige grens tussen Oost en West Berlijn. Omdat dit station op een West Berlijnse metrolijn lag, en het station zelf op Oost Berlijns grondgebied, werd er op dit station niet gestopt door West Berlijnse metrolijnen. Dit station was niet het enige “spookstation” (een station dat niet of niet meer wordt gebruikt) in het gedeelde Berlijn, in totaal bevonden zich 16 spookstations in Berlijn op de huidige U6 en U8, en de deels ondergrondse S-Bahnlijn S2. Friedrichstraße was de enige uitzondering, dit Oost Berlijnse station diende namelijk als grensovergang voor het openbaar vervoer. Op onderstaande kaart (klik voor groter) van de BVG (toen alleen in West Berlijn actief) kun je zien waar de spookstations waren. Merkwaardig is dat de Berlijnse spookstations wel werden vermeld op de netkaarten uitgegeven door de BVG, met een afwijkend symbool (een open vierkantje) en de opmerking dat de metrotreinen op die stations niet stopten. Dit deed de BVG, omdat de DDR door West Duitsland niet als erkende staat werd gezien. Aanvankelijk wilde de BVG om deze reden ook stoppen, maar omdat de passagiers de stations niet konden verlaten, had dat buiten de nodige vertragingen geen enkele zin. Het compromis was dat de metro’s niet stopten maar enkel langzamer door de spookstations reden.
Oost Berlijnse burgers konden deze West Berlijnse metrolijnen vanzelfsprekend niet gebruiken. De toegangen tot deze stations waren afgesloten en ze werden door de DDR-grenstroepen bewaakt om te voorkomen dat burgers vanuit Oost Berlijn zouden proberen te vluchten via deze weg. Voor West Berlijnse inwoners moet de reis ook allerminst merkwaardig zijn geweest, de spookstations waren spaarzaam verlicht, op de perrons bevonden zich waakposten en bij de laatste halte voor het spookstation werd “Letzter Bahnhof in Berlin West!” omgeroepen. Omdat de stations zo donker waren, werden de stations “Geisterbahnhöfe” (spookstations) genoemd.
Tentoonstelling spookstations in het Nordbahnhof
De absurditeit van deze situatie wordt in een tentoonstelling in het station Nordbahnhof belicht met kaartmateriaal en historische foto’s en filmbeelden. Een absolute aanrader als je in de buurt bent, bijvoorbeeld om de Gedenkstätte Bernauer Straße te bezoeken. De tentoonstelling is gratis en bevindt zich direct in het S-Bahnhof Nordbahnhof.
Adres en OV: S-Bahnhof Nordbahnhof
Info: http://www.stasi-museum.de/
Openingstijden: zo lang de S-Bahn rijdt
Entree: gratis
Is dit het station bij gedankstatte Bernauerstrasse??? Ik was daar van de week maar niemand te bekennen en zat een groot hek voor de deur. Niks leek erop dat er iets te doen was.
Hi, Marjolein. I came across your blog on a search for the Geisterbahnhöfe in Berlin. I’ve seen them on a number of occasions when I’ve been in Berlin. But looking at your photos makes me long to be back in the Hauptstadt. It might be a little strange to say so, but in a way, I’d linger in a place like Nordbahnhof for a long time, getting a slow feel for the station, the movement of her people, and the history of being “blocked” or “behind” the wall. I don’t understand much Dutch, but I do understand German, and admittedly, I got a bit of your explanation above! Cheers!
Hoi Berlijn blog,
Ook hier weer een filmpje uit 1989 (spookstation) S bahnhof potsdamerplatz
http://www.youtube.com/watch?v=wCtXuYLJl7Y
Veel kijkplezier……
Hoi Berlijn blog bezoekers,
Hier een youtube video van S bahnhof potsdamerplatz . http://www.youtube.com/watch?v=YaIibLnOt8k Zo was echt na de val de muur in 1989. Met zeer veel dank aan de maker van dit filmpje.
Grt wil…..
Wij hebben in de zomer 2012 vanuit de u bahn Eberwalderstrasse langs het Mauerpark via de Bernauerstrasse naar de Nordbahnhof gelopen. De buitententoonstelling is zeer indrukwekkend, echt een aanrader voor mensen die een beter beeld willen hebben hoe het verschil in leven tussen Oost en West was.
Het was voor de West-Berlijnse passagiers al absurd genoeg, maar ik vraag me altijd af wat Oost-Berlijners dachten toen ze, in hun huizen lang de Tucholskistrasse of lopend over de Heinrich-Heine-Strasse, onder hun huis of voeten het gerommel van de treinen voelden. Wetende dat daar zich daar een ander land, een hele andere wereld was.
Berliner Luft.
Een rit langs de Geisterbahnhöfe was een ervaring op zich. Nergens anders was zo intensief voelbaar, hoe absurd en morbide Berlijn destijds was. Het indrukwekkendst vond ik altijd station Potsdamer Platz. Ooit het bruisend middelpunt van de stad, met honderdduizenden passanten per dag.
Als Geisterbahnhof was het station een gigantisch, mensenleeg, post-apocalyptisch labyrinth van trappen, gangen en tunnels. Perrons, slechts verlicht door enkele schamele gloeilampjes. Gothische schriftletters op afgebladderde bewegwijzering en flarden van oude reclameposters. Gewapende Vopos. Opgeschrikte ratten.
Als auditieve coulisse, het oorverdovende scherpe piepen en galmen, als de prachtige oude S-Bahntrein snelheid verminderde en over wissels reed.
Haast nog indrukwekkender dan de audio-visuele indrukken, was de niet definieerbare lucht in de Berlijnse tunnelbuizen.
De meeste metrosystemen hebben een eigen, specifieke reuk. Van London krijg ik altijd keelpijn. Parijs is weliswaar muffig, maar heeft altijd iets zeperigs. Berlijn en vooral de Potsdamer Platz had zijn eigen reuk. Het stonk niet echt, maar het rook er naar slecht gemummificeerde kadavers, afgebroken slachthuizen. Verschimmeld restjes van de legendaire „Berliner Luft“, die misschien toch nog een beetje tot in deze diepte doordrong?
Zoals een gedicht soms met enkele woorden een complex van emoties weet te omschrijven, zo raakte de specifieke geur van de Geisterbahnhöfe het wezen van het destijdse Berlijn: Verwesung.
Berlijn, dat moest je durven.
Mooi! Bedankt voor het delen Koos!
Owh…ik zie ’t verhaal op een foto staan… ;-)
Er zijn enkele spectaculaire ontsnappingen bekend via servicetunnels die tussen het Oost en het West-Berlijnse metronet lagen. Die ontsnappingen werden “geheim” gehouden door de BVG om te voorkomen dat de DDR de westerse lijnen onder Oost-Berlijn zou blokkeren…
Hallo Marjolein,
Is deze tentoonstelling [Spookstations in Berlijn (tentoonstelling in Nordbahnhof)] nog lang open, of voor beperkte duur? Ik ga in mei naar Berlijn…… vandaar
Vr. groet,
Ad
Hallo Ad, het is een permanente tentoonstelling dus in mei moet hij er zeker nog zijn! Veel plezier in Berlijn en groetjes, Marjolein.