Dit jaar is het alweer 80 jaar geleden dat de partij van Hitler (NSDAP) in Duitsland aan de macht kwam. 1933 was het begin van het naziregime dat uiteindelijk leidde tot de verschrikkelijke Tweede Wereldoorlog. Dit moment wordt in Duitsland, en met name in Berlijn, het hele jaar met allerlei tentoonstellingen herdacht. Een manier om de omgekomen Joden, homoseksuelen, Jehova’s en andere omgekomen minderheden uit de Tweede Wereldoorlog te herdenken zijn Stopersteine – een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig (1947, Berlijn). Anders dan bij grote monumenten zoals het Holocaust monument waar alle 6 miljoen omgekomen Joden in de Tweede Wereldoorlog worden herdacht, zijn de Stolpersteine veel persoonlijker van aard. De kleine messing gedenkstenen (10x10cm) gedenken ieder één persoon die is omgekomen in de oorlog, in de stenen staan de naam, geboortedatum, deportatiedatum en plaats en datum van overlijden van die persoon gekerfd. Al die persoonlijke informatie maken de stenen nog indrukwekkender en zorgen ervoor dat je “erover struikelt met je hoofd en je hart”, en je moet buigen om de tekst te kunnen lezen. De reden waarom de stenen Stolpersteine (Struikelstenen) worden genoemd.
Stolpersteine in Berlijn
De Stolpersteine kunnen overal gevonden worden waar in de Tweede Wereldoorlog onschuldige mensen zijn omgekomen. De stenen worden allemaal door initiatiefnemer Gunter Demnig geplaatst op het trottoir voor de huizen van mensen die door de nazi’s verdreven, gedeporteerd, vermoord of tot zelfmoord gedreven zijn. Een groot aantal van deze stenen zijn ook in Nederland (Borne) en België te vinden. In Duitsland zijn de meeste stenen te vinden, in meer dan 650 gemeenten (onder andere Berlijn, Bonn, Bremen, Duisburg, Frankfurt am Main, Hamburg en Keulen) zijn ongeveer 38.000 stenen te vinden. 38.000 stenen die 38.000 individuen herdenken, indrukwekkend.
In Berlijn vind je een groot aantal van de Duitse stenen, alleen in Friedrichshain-Kreuzberg zijn er al 200 stenen te vinden. Het zou zomaar kunnen zijn dat je er al eens bent langs gelopen want je vindt ze in drukke straten zoals de Simon-Dach-Straße 25, Warschauer Straße 61, Frankfurter Allee 104 en meer. Op deze kaart kun je goed zien hoeveel stenen er in Berlijn al zijn gelegd.
Stolpersteine worden deels mogelijk gemaakt door de betrokkenheid van de Berlijners. Door een klein bedrag te doneren, research te doen naar de details van omgekomen personen of door regelmatig Stolpersteine te controleren en reinigen kun je de organisatie van Stolpersteine in Berlijn helpen.
Meer over Stolpersteine in Berlijn vind je op deze website stolpersteine-berlin.de of in deze Nederlandse rapportage van Tim de Wit.
Twee Stolpersteine ter nagedachtenis van Ida Buntmann-Weinstein en Manja Buntmann-Weinstein in de Rosenthaler Straße 48.
Zo indrukwekkend! Ik ga er zeker naar op zoek in maart.
Indrukwekkend in zijn eenvoud. Ze liggen verspreid door de hele stad dus als je erop let kom je ze ongetwijfeld tegen. Veel plezier in Berlijn!
ik vind die stenen best indrukwekkend vooral aan de Bernauerstrasse dat je die steentjes ziet liggen en dan dat je daarna ook de foto bij de naam enzo ziet. dan kun je je ineens een beeld vormen van die persoon die er is overleden.