Berlijn is een stad met vele gezichten. Omdat Berlijn is ontstaan door vele kleinere dorpjes die later zijn samengevoegd, hebben veel wijken een eigen centrum en een eigen sfeer. Geen wijk is hetzelfde! Ook in de verschillende wijken zul je soms verbaasd staan van de grote verschillen. Zelf heb ik dat in Kreuzberg, de wijk waar je zowel prachtige statige ‘Altbau’ vindt maar net zogoed de overblijfselen van een alternatieve cultuur gedreven door punkers, krakers en kunstenaars. In het westelijke deel van Kreuzberg (Kreuzberg 61) zijn veel vooroorlogse panden nog in uitstekende staat wat zorgt voor een bijzondere, bijna on-Berlijnse, flair. Je kunt hier goed shoppen, genieten van het vele groen en goede restaurants. Het oostelijke deel van Kreuzberg (Kreuzberg 36) werd vroeger aan drie kanten omringd door de Berlijnse Muur en werd voornamelijk bewoond door buitenlanders en kunstenaars. Kreuzberg 36 is altijd nog ruwer, het nachtleven is er wilder en het straatbeeld multicultureler dan in het nettere Kreuzberg 31.
Afgelopen weekend besloot ik een wandeling te volgen uit het boekje 100% Berlijn en het prachtige Kreuzberg 61 vast te leggen in foto’s. De 100% boekjes gebruik ik graag in steden waar ik niet zo bekend ben omdat je zo al wandelend de hoogtepunten maar ook het gewone straatbeeld goed meekrijgt. Nou ken ik wel veel plekken in Berlijn, maar het uitstippelen van wandelingen is niet bepaald mijn sterkste kant. Mijn strategie is meestal gebaseerd het verbinden van specifieke plekken die ik wil bezoeken of doelloos ronddwalen. 100% Berlijn is dus een uitkomst en heeft me ook nog eens op nieuwe plekken gebracht. Leuk!
Lengte van de totale wandeling: ongeveer 10,5 km.
De wandeling begint eigenlijk in het Viktoriapark maar dat besloten we over te slaan. Als je hier nog niet bent geweest dan kan ik dat park absoluut aanraden want het bevindt zich op een berg vanwaar je een mooi uitzicht hebt over de stad. En in welk stadspark vind je een heuse waterval? Nou, in het Viktoriapark dus.
Ons startpunt was het Tempelhofer Feld. Dit is het overgebleven terrein van het voormalige vliegveld Tempelhof dat in oktober 2008 werd gesloten. Sinds een paar jaar is het terrein grotendeels open voor publiek. Officieel hoort het terrein niet bij de wijk Kreuzberg maar bij de gelijknamige wijk Tempelhof.
Sinds de openstelling van het veld heeft het terrein een bijzonder plekje veroverd in de harten van veel Berlijners. Vanuit alle hoeken van de stad komen mensen om te relaxen, te barbecuen of te sporten.
De enorme landingsbanen zijn dan ook uitermate geschikt om zonder hinder van verkeer te joggen, fietsen, vliegeren, skaten, voetballen of wandelen. Mocht je het hele terrein willen zien dan raad ik aan om een fiets mee te nemen.
Mijn voornemen voor de komende zomer is om mijn skates weer uit de kelder te vissen en ze te gebruiken voor waar ze eigenlijk voor zijn bedoeld. 1 keer per week na mijn werk naar het Tempelhofer Feld fietsen om een rondje te skaten. Klinkt als een goed voornemen toch? Ik weet namelijk uit ervaring dat je hier ook goed en lang van het zomerlicht kunt genieten.
Via het Tempelhofer Feld gaat de wandeling verder in de richting van de Chamissoplatz. Dit stukje Berlijn doet voor mij altijd zo on-Berlijns aan. Het is er schoon, rustig maar bovenal erg mooi. Dit deel van de wijk staat op de monumentenlijst en wordt ook regelmatig als filmdecor gebruikt.
In tegenstelling tot veel andere delen van Berlijn hebben deze straten de Tweede Wereldoorlog redelijk overleefd. Dat hebben de panden te danken aan het nabij gelegen Tempelhof, de geallieerden wilden niet dat het vliegveld werd gebombardeerd.
De Chamissoplatz laat je bijna weer wanen in het Berlijn van 100 jaar geleden. De lantaarns, gevels en balkons liggen er prachtig bij. Moet je alleen het autoverkeer nog even wegdenken. 100 jaar geleden waren de leefomstandigheden in deze panden trouwens erbarmelijk. Krap, slechte sanitaire voorzieningen en weinig ventilatiemogelijkheden. In 100 jaar is er zoveel op straat als achter de gevels een hoop veranderd.
Elke zaterdag vindt er een biologische markt plaats op de Chamissoplatz. Het is een vrij kleine markt maar alles wat je van een markt verwacht, vind je hier.
Waaronder koffie en plantjes.
Richmond is een café welke zich direct aan het plein bevindt. Het werd aangeraden in het 100% Berlijn boekje en nu ook door mij. De quiches smaken hier heerlijk en het café krijgt ook nog pluspunten voor het zonnige terras. Overigens zagen de taarten in de vitrine er ook niet slecht uit… Een reden om terug te komen.
De wandeling gaat verder richting de Bergmannstraße, het centrum van de wijk. Ik kom hier altijd graag om een van de vele boetiekjes, cafés en restaurants te bezoeken.
Aan het einde van de Bergmannstraße vind je de Marheineke Markthalle. Hoewel deze markthal niet expliciet wordt genoemd in 100% Berlijn raad ik absoluut aan om hier even binnen te kijken. Het is een moderne markthal waar je vele verschillende internationale delicatessen kunt kopen. Lekkere kaasjes, Marrokaanse snacks, Italiaanse menu’s, verse sapjes, zelfgebakken taart, broodjes vis, Griekse schotels en veel meer. Bij sommige handelaren kun je ook direct aan de bar gaan zitten en wat eten. Ideaal voor een snelle snack tussendoor! De markthal doet me altijd erg denken aan de tijd dat ik in Barcelona woonde omdat er in Spanje ook veel in markthallen gegeten wordt. De sfeer die er hangt is een beetje hetzelfde.
Achter de Marheineke Markthalle bevindt zich de Marheinekeplatz. Op zaterdag- en zondagmiddag vindt hier een vlooienmarkt plaats.
Hee, letters! Dit deed me direct aan het Buchstabenmuseum denken. Een aanrader voor als je een zwak hebt voor mooie en historische typografie.
Zodra je de markt afkomt zie je aan je rechterhand een begraafplaats liggen. Het zijn vier aan elkaar grenzende begraafplaatsen. Luisenstädtische Friedhof, Kirchhof der Jerusalems- und Neuen Kirche, Friedrichswerdersche Kirchhof en Dreifaltigkeitskirchhof. De begraafplaatsen zijn omringd met muren, maar je kunt binnendoor van begraafplaats naar begraafplaats wandelen.
Zoals op alle stadsbegraafplaatsen heerst ook hier een extreme rust. Iemand zei eens dat je het beste langs een begraafplaats kunt gaan wonen omdat je dan nooit geluidsoverlast hebt en zal hebben.
De lente is in zicht!
De begraafplaats met blik op de Bergmannstraße.
Veel graven zijn leeg, maar er zijn nog een paar mooie historische graven te zien.
Aan de andere kant van de begraafplaatsen bevindt zich het plein Südstern. De benaming Stern komt van de stervorm waarin de verschillende straten uitkomen op het plein. Te midden van het plein staat een monumentale neogotische evangelische kerk (1894).
De route wordt vervolgd via de Körtestraße en de Glimmstraße. De straat loopt richting het Landwehrkanal en onderweg kom je een paar leuke cafés en terrasjes tegen.
Even een korte pauze inlassen.
Aan het einde van de Glimmstraße bevindt zich Il Casolare. Een van de beste pizzeria’s van Berlijn, echte aanrader. Als je meer zin hebt in zoet dan kun je naast Il Casolore terecht bij Milchmädchen voor uitstekende taart (appelkruimel).
Op de Admiralbrücke is het bij lekker weer altijd druk. Op deze brug komen veel vriendengroepen samen om een biertje te nuttigen en van de zon te genieten.
Via de Admiralbrücke loop je verder langs het Landwehrkanal. Heerlijk stukje Berlijn vind ik dit.
Overal langs het water zitten de zonaanbidders. Lekker genieten van de eerste lentezon!
Het uitzicht vanaf de Kottbusser Brücke.
Ankerklause is een klassieker. Altijd druk bij deze tent. Aan de achterkant van het cafe bevindt zich een terras vanwaar je een prachtig uitzicht hebt over het kanaal. Prima plek voor een lekker biertje na een lange wandeling.
Meer informatie over de wandelroute, en meerdere wandelroutes, vind je in het boekje 100% Berlijn. Het boekje is voor €14,99 online te bestellen, je krijgt er dan een navigatie-app voor je smartphone bij.
We hebben intussen alle wandelingen uit dat boek 100% Berlijn gemaakt; de meeste zijn erg leuk, wandeling 2, 3 en 6 zijn ook aan te bevelen; vooral de laatste is heel afwisselend.
Wat leuk is is om ze in omgekeerde volgorde te lopen, kun je zien, wie er nog meer met dat boekje je tegemoet loopt.
Bölschestraße is onze favoriete winkelstraat in Berlijn.
Wat wij ook vaak doen, is bij Friedrichshagen, of met tramlijn naar Schöneiche 88, in soms meer dan 40 jaar oude trams, of een halte met de S-Bahn door naar Rahnsdorf en dan met tram 87 (oude DDR-wagens) door het bos langs Woltersdorf naar de Schleuße, waar je, vooral in de zomer, veel terrasjes hebt. Kunt daar ook wandelen,waterfietsen en met de boot naar Köpenick, temidden van de locals; echt aan te raden.
We gaan over ruim 2 weken weer 4 dagen naar Berlijn en hebben er nu al zijn in !
Ga vooral door met dit blog; ook voor ouderen, zoals wij, staan er veel interessante dingen in.
Er zijn zoveel mensen die de boekjes gebruiken, echt grappig om te zien. Omdat ik zelf in Friedrichshain woon kom ik ze vaak tegen, de Nederlanders kun je er zo makkelijk uitpikken. Ik vind Friedrichshagen sowieso een prachtige wijk. Je kunt er ook heerlijk wandelen rondom de Müggelsee. De boot wil ik eigenlijk ook nog wel een keer nemen, maar daar moet het wel iets beter weer voor worden. Wat fijn om te horen dat jullie wat aan mijn blog hebben. Ik wens jullie veel plezier tijdens jullie volgende bezoek aan Berlijn!
Tip: ’s Zaterdagsavonds op RBB televisie om 20:15 een herhaling van de serie “Liebling Kreuzberg” uit 1994. Inhoudelijk niet zo wild, maar met veel straatbeelden van Berlijn uit die tijd. Ongelooflijk hoe de stad zich in slechts 20 jaar althans optisch zo heeft weten te veranderen.
Bedankt voor de tip Koos, klinkt goed!
Erg boeiend stukje en mooie sfeervolle foto’s!
Ik vertrek morgen voor een aantal dagen naar Berlijn en kan niet wachten om er al fotograferend rond te struinen :)
Bedankt! Ik heb ook even tussen jouw foto’s zitten kijken maar daar zitten ook prachtplaatjes bij. Jij gaat vast thuis komen met een boel mooie foto’s! Veel plezier :-)
Fijne plekjes allemaal! Via Paul-Linke-Ufer kom je dan naar Maybachufer waar de bekende Orientalische Markt plaatsvindt. Leuke streek. – Het idee in je blog ook wandelroutes voor te stellen vind ik heel goed (ben er zelfs ook een kluns in). Groetjes, Daniel
Ja, de Maybachufer is top! De markt vindt daar elke vrijdag plaats. Ik heb nog een paar wandelroutes in mijn hoofd dus wellicht volgt er meer :-)
Iedere dinsdag èn iedere vrijdag vanaf 11 uur om precies te zijn. :-)
Erg leuk stukje, toen ik net in Berlijn aankwam woonde ik in de Blucherstrasse, midden in de wandeling die je beschrijft. Echt een erg mooi stukje Berlijn, ook het gedeelte naar Kreuzberg toe, met dat oude pitoreske bruggetje en dan de vol graffitie gekladde school als ruwe overgang naar het drukke Kottie is bijzonder. Fiets er nog graag langs.
Telkens is het weer verrassend genieten van je foto’s. Leuk ook de korte toelichtingen waardoor het allemaal nog meer gaat leven.
In je eerste stukje tekst staat: “Kreuzberg 36 is altijd nog ruwer, het nachtleven is er wilder en het straatbeeld multicultureler dan in het nettere Kreuzberg 36.” Ik denk dat een van de twee 36-en een 61 moet zijn. ;-)
Mooi foto’s! Zeer herkenbaar, omdat ik er middenin woon (Gneisenaustrasse nabaij Südstern, het “burgerlijke Kreuzberg”). De begraafplaats is inderdaad een plek waar ook ik bij mooi weer zo nu en dan in alle rust een boek uitlees.
Hmm, heerlijk. Ik kan me goed voorstellen dat het heerlijk wonen is daar! Ik voel me erg thuis in Friedrichshain, maar dat deel van Kreuzberg zou een goed alternatief zijn. Wie weet… ooit ;-)
Dankjewel! Het was ook genieten van de wandeling! Vind het een van de mooiste stukjes van Berlijn. En bedankt voor de oplettendheid, de tweede 36 moest 61 zijn ;-)