zonnige-teufelsberg
De resten van de Amerikaanse spionagestations steken als grote champignons uit het Grunewald. Een korte boswandeling en klim richting de top van de Teufelsberg vanaf S-Bahnhof Heerstraße brengt je naar het afgesloten terrein waar zich de radarbollen bevinden. Niet langer is het noodzakelijk om door gaten in de omheining te kruipen om de afluisterstations op de Teufelsberg te bezichtigen. Sterker nog, het terrein is inmiddels zo goed afgesloten, dat je er alleen nog met een betaalde rondleiding kunt komen. Sinds 2011 verzorgen gidsen rondleidingen door de verlaten Amerikaanse afluisterstations en zorgen ze ook nog eens voor de beveiliging van het terrein. Een bezoekje aan een van de best bewaarde restanten uit de Koude Oorlog is een bijzondere, spannende en interessante ervaring.

Van puinberg naar afluisterstation

De Teufelsberg (120m.) is samen met de Müggelberg (115m.) het hoogste natuurlijke punt in Berlijn. Hoewel? Natuurlijk punt? In tegenstelling tot de Müggelberg is de Teufelsberg geen wonder der natuur. Voor 1945 was het op de locatie van de Teufelsberg nog zo plat als een dubbeltje. Onder de berg gaat een hoop betonafval schuil van een nooit afgebouwde faculteit van de nationaal-socialisten.

Betonpuin van de Nationaal-Socialisten biedt fundatie voor Teufelsberg

De overblijfselen van de in 1937 door Albert Speer ontworpen Wehrtechniche Fakultät (militair-technische school) bieden de fundatie voor de Teufelsberg. Toen in 1940 de Tweede Wereldoorlog uitbrak, werden de werkzaamheden voor de bouw van de Wehrtechniche Fakultät gestaakt. De faculteit en de later geplande Hochschulstadt waren op dat moment echter nog lang niet af. Tot 1951 stonden de reeds afgebouwde delen van de faculteit in het Grunewald. Er werd een vruchteloze poging gedaan de boel op te blazen, maar dik Germaansch beton, dus kansloos. Besloten werd om het puin van het kapotgebombardeerde Berlijn bovenop de fundamenten van de Wehrtechnische Fakultät te storten. We hebben het dan over de restanten van 400.000 huizen, zo’n 12 miljoen kubieke meter puin, wat resulteerde in een berg van meer dan 114 meter hoog. De Teufelsberg was geboren. Voor Berlijnse (én Nederlandse) begrippen een flinke heuvel die zelfs nog een tijdje als wintersportlocatie dienst heeft gedaan.

Teufelsberg als spionagestation in de Koude Oorlog

In de jaren ’50 werd de Teufelsberg door de Amerikanen ontdekt. In de puinberg zagen ze een perfecte locatie voor een afluisterstation. Het lag niet alleen hoog en afgelegen, ook de locatie in West-Berlijn – dat tijdens de Koude Oorlog als een enclave in de DDR kwam te liggen – was van groot strategisch belang. Het station werd alsmaar uitgebreid totdat er aan het einde van de oorlog een enorm complex stond met vijf radarbollen (radomes) vanwaar de Amerikanen de Russen in de DDR en de andere landen van het Warschaupact in de gaten hielden. Het was het grootste Amerikaanse afluisterstation in de Koude Oorlog. Zo’n 1.500 mensen zouden hier hebben gewerkt, dag in dag uit waren zij bezig telefoongesprekken af te luisteren en op te nemen. “Je kon hier zelfs Breschnew (secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie) zijn tanden horen poetsen”, aldus de gids.

Na de val van de Berlijnse Muur

De Teufelsberg werd tot 1991 door de Amerikanen als spionagestation gebruikt, vrij snel daarna is alle apparatuur verwijderd. Daarna is het stuk land overgedragen aan de gemeente Berlijn die het nog een tijdje gebruikte voor de luchtverkeersleiding. De senaat zag de historische waarde van het terrein niet echt en verkocht het terrein aan een groep Keulse investeerders. Zij hadden de intentie om hotels, appartementen en een spionagemuseum te bouwen. Er is ook daadwerkelijk begonnen met de bouw van een hotel, maar omdat het project werd bekritiseerd door milieuactivisten en de kosten veel hoger uitvielen dan gepland, werd de verdere vordering van het project gestaakt. Sindsdien staan de gebouwen leeg en raken ze in verval. Helaas is het terrein zwaar geteisterd door vandalisme en heeft het veel van zijn historische waarde verloren maar een bezoek is nog altijd zeer de moeite waard.

20150115 - P1100356- BerlijnBlog _

De Teufelsberg bezoeken

Een bezoek aan de Teufelsberg kan ik onwijs aanraden. De geschiedenis, de rauwe sfeer, de gave street art en het fantastische uitzicht over Berlijn maken dit een locatie die je gewoon een keer gezien moet hebben.

Urbexen op de Teufelsberg is verleden tijd

Vooral in de jaren ’00 werd het terrein zwaar geteisterd door illegale bezoeken. De beveiling (welke beveiliging?) was zwak en binnenkomen was een peulenschil. Ja, ik ben ook schuldig. Hoewel het natuurlijk geweldig is om op eigen houtje dit terrein te ontdekken (man, urbexen geeft een kick!) is het altijd weer treurig om te zien dat niet iedereen even respectvol met de omgeving omgaat. De radarstations zijn in slechte staat: likje graffiti hier, wat gaten in de muren daar, scheuren in de zeilen, plafonds uitgebrand. Ga zo maar door. Maar, laat je niet ontmoedigen! Een bezoek aan de Teufelsberg is nog altijd meer dan de moeite waard.

20150115 - P1100363- BerlijnBlog

Rondleidingen

Sinds 2011 verzorgen gidsen rondleidingen door de verlaten Amerikaanse afluisterstations en zorgen ze ook nog eens voor de beveiliging van het terrein. De Teufelsberg illegaal bezoeken is daarmee vrijwel onmogelijk geworden. Daar krijg je echter wel rondleidingen voor terug! De gidsen zijn dagelijks op het terrein aanwezig en laten je in twee uur het complete terrein zien. De spanning en sentatie van het urbexen is daarmee verdwenen, maar je leert en ziet zo wel veel over de geschiedenis van de Teufelsberg. En de top van het hoogste radarstation bezoeken… Dat blijft een waanzinnige ervaring!

Teufelsberg – bezoekersinformatie
Adres: Teufelsseechaussee 10
OV: S7 Grunewald of S5 Heerstraße (vanaf daar ongeveer 30 minuten wandelen)
Entree: € 8,- (vrij rondwandelen) of € 15,- (incl. rondleiding)
teufelsberg-berlin.de

20150115 - P1100342- BerlijnBlog

Op het terrein vind je ook veel gave graffiti

20150115 - P1100348- BerlijnBlog

Grote murals in de radarstations

Deze mural van Caro Pepe werd gezet tijdens een street art festival in 2017

Net als dit werk van de Berlijnse El Bocho. Groot fan van zijn werk!

It’s time to shine!

Alleen al met street art fotograferen ben je hier zó een middag zoet

Werk van Nick Flatt

20150115 - P1100359- BerlijnBlog

Overal op het terrein mag je vrij rondlopen

20150115 - P1100352- BerlijnBlog

Het uitzicht is écht waanzinnig. Ik zou aanraden met helder weer en buiten het winterseizoen te gaan om optimaal van het uitzicht over het Grunewald te kunnen genieten

In de zomer is het langer licht. Deze foto maakte ik in de zomer van 2016

Het zeildoek is grotendeels aan flarden gescheurd. De restanten wapperen in de wind en maken een angstaanjagend lawaai

20150115 - P1100372- BerlijnBlog

In de bovenste radarbol-bol-bol-ol-ol (ja, het galmt nogal daarbinnen)

20150115 - P1100374- BerlijnBlog

Tijdens de klim naar de bovenste radarbol wordt je op elke etage weer op een prachtig uitzicht getrakteerd. Daar aan de horizon ligt Berlijn. Wat lijkt de stad zo ver weg he?

Vanaf de hoogste radarbol zie je in noordwestelijke richting het Olympisch stadion en de fabrieken in Spandau. Deze foto maakte ik in de herfst van 2017

P1210511

Als je de andere kant op kijkt zie je op de voorgrond het beursterrein en op de achtergrond Berlijn-Mitte

20150115 - P1100374- BerlijnBlog-2

20150115 - P1100369- BerlijnBlog

Nu het terrein ook goed beveilig is (voor een verlaten gebouw althans), is het ook een prima plek om kinderen mee naartoe te nemen

IMG_6078

De ingang van het terrein. Vanaf dit punt vertrekken de rondleidingen

Dit artikel is een update van het artikel dat eerder op 13 februari 2011 verscheen en is aangevuld met foto’s van verschillende bezoeken in winter 2015, zomer 2016 en herfst 2017.

Heb jij deze bijzondere en unieke locatie al eens bezocht?

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief

Meld je aan voor mijn maandelijkse nieuwsbrief en onvang de laatste updates en exclusieve Berlijntips gratis in je inbox.

Je hebt je nu aangemeld voor de BerlijnBlog nieuwsbrief. Dank je wel!

Pin It on Pinterest

Share This