Holocaustmonument

Een van de meest indrukwekkende monumenten van Berlijn vind ik persoonlijk het Holocaust-Mahnmal (ookwel Holocaust-Denkmal). Het monument is in 2005 geopend om de Joodse bevolking die in de Tweede Wereldoorlog is vermoord te herdenken. Het monument bestaat uit een groot aantal betonnen blokken waar je doorheen kunt lopen. Als je langs de blokken loopt, zou je het gevoel moeten krijgen wat de joden hadden in de concentratiekampen: de smalle paatjes, eindeloze gangen, en hoge blokken geven laten je gedesoriënteerd voelen. Alsof je geen uitweg vindt.

Het Gedenkteken voor de Vermoorde Joden van Europa is ontworpen door de Amerikaan Peter Eisenmann en bevindt zich tussen de Brandenburger Tor en Potsdamer Platz. Onder het monument kun je een informatiecentrum vinden waar de geschiedenis van het joodse volk wordt verteld (entree is gratis).

IMG_2721 Holocaust Monument Berlijn

Architectuur

Over smaak valt te twisten, maar of je de betonblokken mooi vindt of niet, indrukwekkend is het absoluut. De grote betonnen blokken verschillen allemaal in hoogte (variërend van 20 centimeter tot 4,5 meter) en staan opgesteld op een golvende ondergrond. Dit geeft het gehele monument een speelse uitstraling maar probeert ook te zeggen “niemand wist waar hij aan toe was”. Als je door het blokkenveld loopt zie je niet wat er om de hoek of een blog verderop gebeurt. Je hebt geen idee waar je aan toe bent. De lengte en de breedte van de blokken is wel gelijk. In totaal bestaat het monument uit ruim 2700 betonblokken verspreid over een oppervlakte van 19.000 m², dit is bijna zo groot als drie voetbalvelden. Tussen de blokken is een loopruimte van 95 centimeter over gehouden. Dit laatste is ook gelijk heel bijzonder aan het monument; je kunt er tussendoor lopen, op zitten en er zelfs in verdwalen.

De blokken zijn allemaal ingespoten met beschermende laag dat het monument moet wapenen tegen  graffiti-aanvallen. Er loopt bovendien beveiligspersoneel rond om het monument te behoeden voor vandalisme.

20150718 - DSCF0691- BerlijnBlog Holocaus Monument

20150718 - DSCF0674- BerlijnBlog Holocaus Monument

Betekenis

Het ontwerp is op verschillende manieren geprobeerd uit te leggen. Het zou gaan om grafzerken of de grijze kleur zou doen denken aan de as van de verbrande joden. Anderen zeggen dat het glooiende terrein en de ongelijke blokken bij de bezoeker een gevoel van onzekerheid en desoriëntatie teweeg moeten brengen. De ontwerper zelf wil geen betekenis geven aan het monument. Volgens hem kunnen we het verleden alleen begrijpen door een manifestatie in het heden. Voor hem is het monument een plek zonder specifieke betekenis. De blokken houden op onverzettelijke wijze een herinnering levend. De grote grijze brei van blokken moet mensen in ieder geval aan het denken zetten.

Schiet het zijn doel voorbij?

Naast dat ik de blokken nog altijd indrukwekkend vind, erger ik me ook wel aan respectloos gedrag op het monument. Rond rennende mensen die op de blokken springen of het monument gebruiken als picknicktafel. Het monument is zo groot en robuust dat het verleidelijk is er te ravotten.

20150718 - DSCF0698- BerlijnBlog Holocaus Monument

20150718 - DSCF0657- BerlijnBlog Holocaus Monument

20140415 P1000938 BerlijnBlog holocaust monument_

Holocaust monument

Het Holocaust monument bevindt zich in Berlijn-Mitte tussen de Brandenburger Tor en de Potsdamer Platz. Je kun het monument eenvoudig bereiken door uit te stappen bij U-Bahnhof Brandenburger Tor of station Potsdamer Platz.

Adres: Cora-Berliner-Straße 1
OV: U55 Brandenburger Tor, U2 of S Potsdamer Platz
Openingstijden tentoonstelling: Apr-Sept: dinsdag – zondag, 10:00 – 20:00; Okt-Mar: dinsdag – zondag, 10:00 – 19:00. Gesloten op feestdagen.
Kosten tentoonstelling: gratis
www.stiftung-denkmal.de

40 Reacties

  1. Jolien

    Hej Marjolein,

    Interessante en goed uitgelegde blog heb je. Ik ben wat inspiratie aan het opdoen voor een stedentrip Berlijn (begin november, als de grenzen niet sluiten teminste). Die tentoonstelling onder het holocaustmonument lijkt me wel interessant. Ze is nog steeds gratis en staat het gemakkelijk aangeduid hoe je er geraakt?

    Groetjes

    Jolien

    Antwoord
    • L Bos

      mooi blog met goede informatie Marjolein. Wat betreft het respectloos omgaan met het monument; ik heb gelezen dat Peter Eisenmann met dit ontwerp juist wil dat iedereen er iets mee doot. Dus springen over de blokken is toegestaan. Dan kun je wel discusieren over de grenzen hierin; eten? nee, lijkt mij niet respectvol.
      Ik was zeer onder de indruk van dit monument; terwijl ik erdoor heen liep heb ik echt het benauwende gevoel ervaren van iets wat om mij heen oprijst, een opgesloten gevoel. Ik bezocht dit monument in 2009, toen was het wat scheefgezakt. Nadien is het gerestaureerd.

      Antwoord
  2. Nadine

    Mijn ervaring met het holocaustmonument is, alsof grafzerken en doodskisten je boven het hoofd groeien, wanneer je door het monument loopt. Een aantal van die blokken lopen overigens door in het museum dat zich onder het monument bevindt. En dat museum is gratis.

    Antwoord
  3. jeffrey ham

    ik kwam net door de brander burg tor
    ik schokt enorm toen ik deze blokken zag wist niet goed hoe ik met me gevoelens hier mee om moest gaan
    het verdriet dat je hier ziet heel diep hoop nooit dit meer hoeft te gebeuren deze haat tegen de mede mensen die niks gedaan heeft hebt ook heel lang stil gestaan bij deze plek en het raakt me heel diep .

    Antwoord
  4. Frederique mullens

    Ik maak voor mijn opleiding docent beeldende vormgeving een project over het holocast monument in Berlijn. Ik zou graag willen weten in welke kunststijl het gebouwd is? Ik
    kan dit nergens achterhalen

    Antwoord
  5. sandra

    Super blog, dank je wel voor de leuke tips! Een echte aanrader!

    Antwoord
  6. c breet

    Als 84 jarige kon ik er nu toekomen een bezoek aan Duitsland te brengen. De deportaties van mannen gezien, de joden die opgepakt werden, het gebrek aan voedsel en elementaire voorzieningen ervaren,dat was voor mij een onoverbrugbare kloof en niet te vatten, dat een beschaafd land dit allemaal op zijn geweten heeft. Daarom…. het is goed, dat er plekken in Berlijn zijn, die deze onmenselijke gebeurtenissen blijvend markeert

    Antwoord
  7. Yannick

    Even voor mij persoonlijk, maaar waar heeft u vandaan gehaald dat het idee van peter Eisenman was dat het monument actief gebruikt moest worden. Ik kan hier namelijk geen bron van vinden.

    Antwoord
    • Marjolein

      Met actief gebruiken wordt vooral bedoeld dat je door het monument heen kunt lopen, het monument nodigt uit om zelf door de blokken heen te wandelen want alle wandelpaden zijn publiekelijk toegankelijk. Daarmee wordt overigens niet bedoeld dat het monument als speeltuin gebruikt kan worden, want het beklimmen van de blokken is niet toegestaan (en vind ik persoonlijk ook wat respectloos). Dit interview met de ontwerper vond ik wel interessant om te lezen: http://www.morgenpost.de/berlin/article104142463/Warum-man-am-Holocaust-Mahnmal-spielen-darf.html.

      Antwoord
  8. Dorien

    indrukwekkend monument, zowel het zichtbare deel als het van buiten onzichtbare deel wat onder de grond zich bevind. Wat een aangrijpend verhaal verteld. Met per land een familienaam met foto’s zodat de term joden een naam kreeg en vooral een gezicht. Het infocentrum is echt aan te raden om te bezoeken; het plafond zijn weer de stenen die je boven de grond ziet.. Ook erg indrukwekkend vond ik de “Unterwelt”( Bunkers) bij station Gesundbronnen , waar mensen tijdens de luchtaanvallen in WO2 schuilden.

    Antwoord
  9. hilde

    Beste Marjolein,

    Ik ga samen met een vriendin en een tourorganisatie voor een weekje naar berlijn. ik kijk er echt naar uit. Wij verblijven in hetHotel
    Estrel in de berlijnse wijk neukoln. Zijn er daar in de buurt restaurantjes waar men goed kan gaan lunchen?

    Antwoord
    • Marjolein

      Wat tof! In die buurt ken ik Let it be (vegan burgerrestaurant), Vux (leuk cafe) en Industry Standard (fusion restaurant). Allemaal superleuke tentjes! Daar in de buurt zit ook de Griessmühle, daar worden veel toffe feestjes en markten georganiseerd, soms worden er ook films vertoond in de tuin. Ietsje verder weg maar wel echt een van mijn favoriete restaurants is Lavanderia Vechhia, daar kun je uitstekend Italiaans lunchen (zondag gesloten). Veel plezier in Berlijn!

      Antwoord
  10. Ilse

    Is sacchenhausen te doen voor kids van 12 en 14 jr?

    Antwoord
    • Marjolein

      Hai Ilse, ik denk het wel. Ik heb zelf geen ervaring met kinderen dus kan het slecht inschatten maar dit zegt Sachsenhausen er zelf over: “Museen und Filme für Kinder unter 10 Jahren nicht geeignet” (De musea en films zijn voor kinderen onder de 10 jaar niet geschikt). Wel denk ik dat het erg indrukwekkend voor ze kan zijn dus dat is wel iets om misschien rekening mee te houden. Mocht je met kinderen gaan dan hoor ik graag wat jouw ervaring is. Groeten, Marjolein.

      Antwoord
      • Bart

        Toen ik bij het holocaustmonument aankwam, dacht ik: ‘is dit het nou?’ Een hoop blokken aan de rand van een stroom touringcars. Obese blasé toeristen wiens enige doel het ljjkt om vermaakt te worden tussen de blokken. Maar als je in het doolhof komt, daal je af. En dan is het net alsof je afscheid neemt van de banale wereld en in de hel komt. Van heel laag worden de blokken torenhoog. En ja, kinderen rennen er doorheen, giechelend. Ook dat begrijp ik. Voor hen is het spannend.

        Antwoord
  11. Anneke Bakker

    Ik was met mijn man gister in holocaust monument nog helemaal onder de indruk want we zijn er best een poosje binnen geweest , uitgang komt uit tussen de blokken we werden door 2 jongens staande gehouden ze wezen op een inschrijfformulier waar al meer mensen getekend en geld gegeven hebben en er stond een teken op dat ze doof waren, wij tekenen en geven een 1 euro 80 wat ik in mijn zak had de jongens beginnen dan heftig te wijzen op 10 euro die eerdere inschrijvers gegeven hebben. Toen ze in de gaten kregen dat ze niet meer kregen gingen ze er als een haas vandoor. Daarna begonnen onze twijfel of dit wel echt is!?/ Later zagen we ook dames dit doen onder de Brandenburger Tor. Groet Anneke

    Antwoord
    • Koos

      Dat was “een beetje dom”, Anneke. Op veel druk bezochte plaatsen (Tauentzien, Dom, Alexanderplatz) proberen bendes hun slag te slaan met deze handtekening-/formulieren-truc. Meestal is het een afleidingsmanoeuvre om zakken te kunnen rollen of zelfs ronduit te beroven. Het zijn opvallend vaak jonge vrouwen, die in paren of groepjes van 3 optreden. Niet op reageren en stug doorlopen en vooral niet reageren, ook geen nee zeggen.

      Antwoord
  12. robbert

    Beste Marjolein, klopt het dat deze plek voor alle dood gemaakte joden is? Zo ja, is elke steen een jood?

    Antwoord
    • Marjolein

      Hallo Robbert, het aantal stenen heeft geen symbolische betekenis als in dat elke steen staat voor een omgekomen Jood. Dat zijn er namelijk nog heel veel meer dan 2.711. Het gaat vooral om het gevoel dat het monument moet overbrengen. Groeten, Marjolein.

      Antwoord
    • Jan Karel

      Robbert, ik zou nog maar een lesje geschiedenis volgen als dit een serieuze vraag was, man man man. Je hebt toch wel een idee van ordergrootte hoeveel joden er toen zijn vermoord? Of gok je dat het er toch maar ongeveer 10.000 waren, want veel meer stenen gaan daar echt niet passen. (er staan er als het goed is 87 bij 54 = 4698)

      Antwoord
      • Jk

        Er staam 2711 blokken. Mijn god er zijn wel miljoenen joden vermoord. Denk je nou echt dat elke steen 1 jood is? Dan zou ik maar snel een spoedcursus geschiedenis opvragen..

        Antwoord
  13. Marjan

    Dag Marjolein, Heb zojuist geboekt voor 24-25-26 december. Nu maak ik me zorgen dat veel bezienswaardigheden/ winkels/ restaurants gesloten zijn.
    Is bijna alles idd dicht of blijft er genoeg over? Kun je dit gedenkteken altijd in?

    Antwoord
    • Marjolein

      Hallo Marjan, het klopt wel dat veel bezienswaardigheden (bijvoorbeeld musea) beperkte openingstijden hebben, winkels zijn meestal gesloten en restaurants zijn soms ook dicht. Voor restaurants zou ik vooraf iets reserveren als je een beetje leuk ergens wilt eten. Wat betreft het Holocaust monument, dat is een openbaar monument en is dus altijd open.

      Antwoord
    • shenkie

      ik zelf vind het een fantastisch monument om lekker te vertoeven

      Antwoord
    • shenkie

      mijn moeder zei altijd: beter wel een joden museum dan geen jodenmuseum

      Antwoord
  14. bert

    Het is en blijft een monument, of je het nu mooi of lelijk vind.
    Op mij maakte het wel indruk.
    en dat wetende dat de fuhrerbunker 200 meter verderop heeft gelegen waar Hitler zelfmoord heeft gepleegd.
    er staat nog een informatiebord.

    Getrud kolmar strasse

    Antwoord
  15. Jan

    Allereerst de complimenten voor je blog, een duidelijke bron van informatie.
    Met betrekking tot het holocaustmonument het volgende: Op de foto’s hier kun je al zien dat er scheuren in de blokken verschijnen is dat nu, we waren er deze week, alleen maar meer. Daar waar we blij waren met de vriendelijkheid van de Berlijners zijn we onaangenaam verrast door de staat van het officiële Holocaustmonument van Duitsland.

    Antwoord
  16. Margot

    Ik begrijp een gedeelte niet van de tekst want er staat eerst dat de betonnen blokken verschillen van 20 centimeter tot 4,5 meter en daaronder staat dat de lengte en breedte wel allemaal gelijk is. ik vind het een beetje verwarrend

    Antwoord
    • Marjolein

      De omtrek van de blokken (lente * breedte) is gelijk, maar de hoogte van de blokken verschilt.

      Antwoord
      • Matthijs

        title=”Beste Marjolein,”

        nu zeg je het nog steeds verkeerd. De omtrek van iets, is niet gelijk aan de lengte maal breedte.

        Groet

        Antwoord
        • Marjolein

          Je hebt helemaal gelijk! Excuses voor deze pijnlijke fout. Zowel de omtrek als de oppervlakte van de blokken zijn hetzelfde, daarom raakte ik denk ik verward.

          Antwoord
    • Bobby

      Dat had je kunnen afleiden :P

      Antwoord
  17. Inge

    Een indrukwekkend monument. De tentoonstelling onder dit monument is zeer zeker de moeite waard om te bezoeken.
    Entree is gratis. Neem (voor een paar euro) een audioverslag bij de receptie mee, om nog dichter bij te komen.

    Naderhand kun je aan de overkant, bij goed weer een terrasje pikken om alles even te laten bezinken, want heftig is het zeker

    Antwoord
  18. Dicky

    Marjolein,

    Is Sachsenhausen aan te raden om met 2 jongeren van 16 en 18 jaar naar toe te gaan? Ikzelf ben bang dat dit bezoek een enorme impact op hen zal hebben, maar het is natuurlijk ook wel de realiteit onder ogen zien!
    Mijn dochter van 16 vind het zelfs vanzelfsprekend dat we gaan!

    met dank,
    dicky

    Antwoord
    • Marjolein

      Hallo Dicky,

      absoluut. Het bezoek zal zeker een grote impact hebben, maar dat hoeft natuurlijk niet iets slechts te zijn. Het is erg indrukwekkend en leerzaam, maar met de leeftijd is het goed te doen denk ik.

      Groeten,
      Marjolein

      Antwoord
  19. Peter,J.H. de grunt

    Marjolein, ik vind dat je een schitterend blok hebt over Berlijn. Heel veel informatie heb ik via jouw bloc gekregen o.a het openbaar vervoe en musea`s. Doch mis ik wat aandacht voor de figuur van Dietrich Bonhoeffer, Hij heeft bijna zijn gehele jeugd, sudie en werk, in berlijn doorgebracht. De man die, in die tijd, de twintigerjaren van de vorige eeuw, zich zo heeft in gezet voor het jeugd en jongeren wer in de Zionskirche. En uiteindelijk jegens zijn anti nazi houding gevangen heeft gezeten in de Tegelgevangenis en tenslotte is opgehangen in Kz Flossenburg

    Antwoord
  20. Saskia

    Vandaag geweest, maar vond het eerlijk gezegd een beetje tegenvallen. Ik had er super veel over gehoord ..

    Maar wel een mooi monument voor iets wat we niet mogen vergeten!

    Antwoord
    • Marjolein

      Hi Saskia,

      tsja, het is ook niet een monument wat mooi is om te zien. Het gaat erom dat je je kunt voorstellen hoe het geweest moet zijn voor de mensen om geen uitweg meer te vinden. En dat weerspiegelt het monument erg goed vind ik! Het is vooral de gedachte erachter wat het een bijzonder monument maakt. Maar goed, dat is natuurlijk mijn mening :-)

      Antwoord
    • André

      Hoi Saskia,

      Dat kan ik begrijpen, soms hoor je veel verhalen en dan kan de werkelijkheid tegen vallen. Echter toen ik het monument voor het eerst zag in 2005 begreep ik er niks van, maar toen ik er tussen door liep kreeg ik het benauwd. Misschien is dat wat de kunstenaar wilde oproepen, niet zozeer een mooi monument maar een gevoel van gevangen te zitten.

      Ben het met je eens dat het niet per definitie een mooi monument is maar het roept wel een sfeer op. Dus zeker de moeite waard om te bezoeken.

      Gr. André

      Antwoord
  21. joke

    Een zeer indrukwekend monument en ook de infocentrum er onder is een aanrader. Goed uitgelegd.
    Wij waren ook in het Joodsmuseum geweest maar daar waren dingen waar we niet veel van begrepen.

    Antwoord

Trackbacks/Pingbacks

  1. Week 18, City trip Berlijn! – RunningSling - […] liepen vervolgens naar het Holocaustmonument. Dat ligt tussen de brandenburger Tor en Potsdamerplatz. Dit monument bestaat uit 2700 betonblokken…
  2. Reisverslag: Citytrip Berlijn! - Lifeaholic - […] plein hebben we een bezoekje gebracht aan het Sony Center en zij we van daaruit gelopen naar een gedenkmoment…
  3. Berlin, du bist so wunderbar! - Ben ik Bram? - […] Holocaustmonument […]
  4. Berlijn deel 1 | misssexandthecity - […] elkaar bokste, botste hij op deze blog waar je een duidelijke eerlijke uitleg krijgt, ook over dit monument. De verschillende…
  5. Citytrip – Berlin here we come! | lifeofkirsten.nl - […] Holocaust monument (http://berlijn-blog.nl/bezienswaardigheden/holocaust-monument/) […]

Reactie verzenden

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief

Meld je aan voor mijn maandelijkse nieuwsbrief en onvang de laatste updates en exclusieve Berlijntips gratis in je inbox.

Je hebt je nu aangemeld voor de BerlijnBlog nieuwsbrief. Dank je wel!

Pin It on Pinterest

Share This