Vol sierlijke details, helemaal symmetrisch en vooral heel statig staat ze daar. De Berliner Dom, de grootste, imposantste en belangrijkste kerk van Berlijn. Vanuit de tuin Lustgarten vlak voor de kerk kun je genieten van het buitenaanzicht maar ook van binnen is de kerk het bekijken waard. Hoogtepunten zijn het historische orgel, de crypte van de vorstelijke familie Hohenzollern en een prachtig uitzicht over de historische Berlijnse binnenstad vanaf de top. Reden genoeg om eens een heel artikel te wijden aan dit karakteristieke Berlijnse bouwwerk, dat niet alleen dienst doet als kerk, maar ook als museum en concertlocatie. 

Geschiedenis

Net als bijna alle gebouwen in Berlijn heeft ook de Berliner Dom een behoorlijk bewogen geschiedenis achter de rug. Ooit gebouwd als eenvoudige koninklijke parochiekerk, later herbouwd en uitgegroeid tot de grootste Protestantse kerk van Duitsland. Het werd zwaar beschadigd in de Tweede Wereldoorlog en bleef tijdens de wederopbouw in DDR-jaren gesloten. Sinds de heropening in 1993 is het een bekende bezienswaardigheid die je bij een bezoek aan Berlijn eigenlijk een keer gezien moet hebben.

De oorspronkelijke Domkirche

De geschiedenis van de karakteristieke Berlijnse kathedraal aan de Spree gaat terug tot de late Middeleeuwen, om precies te zijn naar het jaar 1465. Oorspronkelijk stond hier de St. Erasmus kapel, gebouwd als parochiekerk van het Berliner Stadtschloß. De koninklijke kerk hoorde bij de residentie van de adellijke Hohenzollernfamilie. Een relatief bescheiden gebouw was het, waar ook de graven van de familie geborgen lagen. De crypte van de Hohenzollernfamilie is ook vandaag de dag nog te bezichtigen in de huidige Berliner Dom en een van de publiekstrekkers in de kathedraal. Ook haar huidige naam heeft de Berliner Dom trouwens te danken aan deze zijd, toen de kerk nog werd aangeduid onder de naam Domkirche.

In de jaren die volgden werden er verschillende veranderingen doorgevoerd aan de vormgeving van de kerk. Zo werd de kerk tussen 1745 en 1747 vervangen door een barok ontwerp van Johann Boumann en werd de kerk daarna (1816 – 1822) omgebouwd tot een classicistische kerk naar een ontwerp van de Berlijnse architect Karl Friedrich Schinkel.

De nieuwe en huidige kathedraal

In zijn huidige vorm bestaat de Berliner Dom sinds 1905. Het was keizer Wilhelm II die besloot haar voorganger te laten slopen en te vervangen met een veel grotere en imposantere kerk. Bijna 11 jaar is er nodig geweest om de bouw van de 114 meter lange en 73 meter brede kathedraal te voltooien. In de nieuwe Berlijnse Dom zijn duidelijk de invloeien van de Italiaanse renaissance te herkennen. Het neobarokke bouwwerk werd ontworpen door Julius Raschdorf en moest het protestantse tegengewicht worden van de Katholieke St. Pieterskerk in Rome. Wel werd de Berliner Dom voor een Protestante kerk rijkelijk versierd met beelden, gouden details en protserige koepels.

Berliner Dom met haar oorspronkelijke koepel rond 1900
Bron foto: Bundesarchiv, Fotograaf: onbekend

Verwoesting in de Tweede Wereldoorlog

Een luchtaanval in 1940 heeft de Berliner Dom zwaar vernield. Vooral het altaar en de ramen in de koepel kregen een zware klap. Daar bleef het helaas niet bij. De Berliner Dom werd ook slachtoffer van één van de zwaarste luchtaanvallen op Berlijn in 1944. Brandbommen met vloeibare brandstof zette de Dom in lichter laaie. De brand kon niet op tijd gestopt worden waardoor de koepel instortte met grote schade voor de crypte van de Hohenzollern tot gevolg. In slechts één nacht transformeerde de Berliner Dom tot een enorme ruïne.

Vandalisme en verwering zorgden ervoor dat de kathedraal verder in verval raakte. Donaties voor de wederopbouw kwamen langzaam op gang en hebben er uiteindelijk voor gezorgd dat de eerste veiligheidsmaatregelen getroffen konden worden. In 1953 een tijdelijk dak gebouwd werd om de koepel en het interieur voor verdere schade te beschermen.

Wederopbouw

Met financiële steun van de Duitse Lutherse Kerk en de regering van de West-Duitse Bondsrepubliek begonnen in 1975 de renovatiewerken aan de nog van de oorlog geteisterde dom. Dat de Berliner Dom er nog steeds staat is een klein wonder, want in de atheïstische DDR werden hevige discussies gevoerd om de dom te slopen. Alles wat herinnerde aan de adellijke heersers moest verdwijnen (waaronder ook het Berliner Stadtschloss). Daarbij kwam de uitdaging dat het in de DDR lastig was om aan het juiste materiaal te komen, aldus projectleider Rüdiger Hoth in dit artikel.

Uiteindelijk zijn vele jaren aan renovatiewerk nodig geweest om de dom te krijgen in de staat waarin we haar vandaag de dag kennen. Er is gekozen voor een eenvoudiger ontwerp en een in totaal lagere kerk dan het origineel. Opvallend aan het nieuwe ontwerp is het enorme gouden kruis dat bovenop de gevereenvoudigde koepel is geplaatst.

De meest bijzondere gebeurtenissen waren:

• In 1980 kon de gerestaureerde doop- en trouwkapel weer in gebruik worden genomen opnieuw worden gebruikt voor kerkdiensten
• De bouw van de gevel van de kathedraal, met significante veranderingen aan de oorspronkelijke koepel, werd grotendeels voltooid in 1983
• 1984 was het jaar waarin de renovaties aan het interieur begonnen en 9 jaar later, op 6 juni 1993, werd de dom heropend tijdens een plechtige mis
• De jaren die volgden werden besteed aan het opknappen van de ramen, mozaïeken en schilderijen. De laatste koepelmozaïek werd in 2002 onthuld
• Na jaren van wederopbouw werd de gereconstrueerde Hohenzollerncrypte geopend voor publiek
• In 2008 werd het 12,5 tonnen zware en 15 meter hoge gouden kruis weer bovenop de koepel geplaatst.

Wat is er te zien?

Crypte van de Hohenzollernfamilie
Het familiegraf van de Hohenzollernfamilie bestaat uit meer dan negentig sacrofagen en tombes, waaronder die van de Pruisische koningen, en is daarmee een van de grootste familiegraven van Europa. In de oudste tombe (1530) ligt de keurvorst Johann Cicero van Brandenburg.

Orgel
Met meer dan 7.000 pijpen is het historische orgel in de dom een waar meesterwerk en tevens het grootste orgel in Duitsland. Het werd door Wilhelm Sauer special op maat gemaakt voor de Berliner Dom en werd samen met de nieuwe Berliner Dom in 1905 in gebruik genomen.

Uitzicht
270 treden brengen je naar de top van de dom vanwaar je een prachtig uitzicht hebt over de wijk Mitte. Je ziet onder andere het Museuminsel, Unter den Linden, de Fernsehturm en de groene Lustgarten.

Lustgarten
Niet te missen is het kleine park voor de Berliner Dom: Lustgarten. Deze tuin is oorspronkelijk gebouwd als paleistuin voor het Berliner Stadtschloss en is de ideale plek om te pauzeren en te genieten van de sfeer, de straatmuzikanten en een prachtig uitzicht op de dom.

De Berliner Dom in 10 feitjes

1. De geschiedenis van de Berliner Dom gaat terug tot het jaar 1465
2. De huidige Berliner Dom is in 1905 na 11 jaar bouwen in gebruik genomen
3. In totaal heeft de bouw 11,5 miljoen Mark gekost.
4. Architecten schatten dat de inrichting vandaag de dag zo’n 180 miljoen Euro waard is
5. Het indrukwekkende orgel bestaat uit meer dan 7.000 pijpen, 4 klavieren en 113 registers
6. Pas 30 jaar na de verwoestingen in de Tweede Wereldoorlog werd er begonnen de kerk de restaureren
7. Renovaties na de oorlog hebben bijna net zo lang geduurd (27 jaar) als dat de kerk voor de Tweede Wereldoorlog in gebruik is geweest (35 jaar)
8. 1.650 zitplaatsen zijn er in de dom beschikbaar
9. 270 traptreden brengen je naar het uitzichtplatform bovenin de kerk
10. De koepel is omringd door 4 hoektorens en bevindt zich zo’n 116 meter boven straatniveau

De Berliner Dom bezoeken

Met dagelijks zo’n 1.000 bezoekers is de Berliner Dom één van de meest bezochte bezienswaardigheden in Berlijn. Ondanks dat het een beetje tegen mijn persoonlijke principes is om entree te betalen voor een kerk, vind ik een bezoek aan de Berliner Dom toch wel de moeite waard. De kathedraal heeft een lange tijd een bijzondere rol gespeeld in de Berlijnse geschiedenis en is ook nog eens één van de leukste uitzichtpunten in de stad.

Adres:
Berliner Dom, Am Lustgarten, 10178 Berlin

OV:
13 minuten wandelen vanaf S+U Alexanderplatz, bus 100 en bus 200 stoppen voor de deur (bushalte: Lustgarten)

Entree:
€ 7,- of € 5,- met korting
• korting geldt voor scholieren, studenten, werklozen, senioren en invaliden en groepen groter dan 20 personen
• met de Berlin Welcome Card krijg je 28% korting

Openingstijden:
• maandag t/m zaterdag: 09.00 – 20.00
• zondagen en feestdagen: 12:00 – 20.00 pm
• van 1 oktober tot 31 maart tot 19:00
• uitgesloten van godsdiensten

Bijzondere evenementen in de Berliner Dom:
• Elke kerstavond vinden er meerdere kerstmissen plaats in de Berliner Dom
• Tijdens het jaarlijks terugkerende Festival of Lights in oktober zijn de lichtprojecties op de Berliner Dom altijd weer een hoogtepunt
• In de Berliner Dom worden ook regelmatig klassieke concerten gegeven (soms ook op het orgel), klik hier voor het programma

Te combineren met deze bezienswaardigheden in de buurt:
• Museuminsel
• Fernsehturm
• Hackesche Höfe

Officiële website met meer bezoekers- en achtergrondinformatie:
www.berlinerdom.de

Gerelateerde berichten

Filter by

Post type

Post Page

Category

Om te doen Om te weten Uit mijn fotoalbum

Sort by

Title Relevance

Berliner Mauerweg 4; Staaken – Bösebrücke

18

Berliner Mauerweg 3; Zehlendorf – Staaken

18

Berliner Mauerweg 2; East Side Gallery – Teltow

18

Berliner Mauerweg 1; Bornholmer Straße – Oberbaumbrücke

18

Gedenkstätte Berliner Mauer

18

De Duitse hereniging II – Een historische fotoreportage door Jan Poort

8

Uitzicht vanaf de Französischer Dom – de dom die geen kerk is

8

Zionskirche – de Berlijnse kerk van het verzet

8

Uitzicht over Berlijn vanaf het Park Inn Dakterras

8

Berlijn tijdens de Wende – Een reportage door Jan Poort

8

5x Autobiografische romans over en uit Berlijn

8

Berlin Story Museum – bunker vol Berlijnse geschiedenis

8