Het Tränenpalast (1962) was tot 1989 voor reizigers naar het westen de controlepost naar de grensovergang op station Friedrichstraße. Alle reizigers werden hier door de SED (Socialistische Eenheidspartij van Duitsland) gecontroleerd op geldige reisdocumenten. Vanuit Oost-Berlijn kon er alleen toegang werden verkregen tot het westelijke deel van station Friedrichstraße via het Tränenpalast. Een privilege voor hoofdzakelijk bezoekers uit West-Duitsland en enkele DDR-burgers die toestemming van de DDR hadden verkregen om uit te reizen.

De meeste DDR-burgers hadden hier niets te zoeken of kwamen hier alleen om afscheid te nemen van familieleden die Oost-Berlijn hadden bezocht. Voor de meeste Oost-Berlijners zou deze grensovergang altijd gesloten blijven. Omdat vele Berlijners het gebouw uit staal en glas verbonden met emoties, verdriet, heimwee en afscheid werd de controlepost in de Berlijnse volksmond al snel het ‘Tränenpalast’ (paleis der tranen) genoemd.

20140224 IMG_2457 BerlijnBlog Tränenpalast

Het Tränenpalast toen

Ondanks het feit dat station Friedrichstraße compleet in de Russische sector van Berlijn lag, waren een aantal metrolijnen enkel toegankelijk vanuit West-Berlijn. West-Berlijnse reizigers konden het station gebruiken om over te stappen richting Oost-Duitsland. Ook burgers uit de DDR, uit andere delen van West-Duitsland en uit het buitenland konden deze grensovergang gebruiken. Dit in tegenstelling tot de meeste andere grensovergangen waar enkel bepaalde groepen de grens mochten passeren.

kaart Berlijnse Muur
Grensovergangen in Berlijn. 

Uitvoerige controles

Omdat station Friedrichstraße te klein was om alle omvangrijke controles uit te kunnen voeren heeft de SED de ‘Ausreisehalle der Grenzübergangsstelle Bahnhof Friedrichstraße’ (in de volksmond dus Tränenpalast) gebouwd. Voor de echte controles vond er een zogenaamde voorcontrole plaats waar alle paspoorten en visa werden gecontroleerd. Het doel was om alle reizigers eruit te pikken die geen toestemming hadden de grens te passeren.

Daarna volgde de douane (Zollkontrolle) waar koffers en tassen werden gecontroleerd. De uitvoer van DDR-Mark was verboden en reizigers hadden hier de mogelijkheid om nog wat restjes geld op hun rekening over te maken.

Vervolgens moesten de reizigers wederom wachten bij de ‘Kontrolle der Reisedokumente’, hier vond de daadwerkelijke controle plaats. Alle reisdocumenten, via en paspoorten werden nogmaals grondig gecontroleerd .

20140223 IMG_3141 BerlijnBlog Tränenpalast
Veel en lang wachten was meer regel dan uitzondering op station Friedrichstraße.

475771539_d1a8a90a86_b
Druk op het oostperron van station Friedrichstraße. Foto uit 1989 door Johan van Elk

Reismogelijkheden

Na een overstap op Friedrichstraße kon er in alle richtingen verder worden gereisd. Naar bijvoorbeeld Tempelhof, Tegel en Kreuzberg in het westen of naar Lichtenrade en Schönefeld in het oosten. De kaarten van het openbaar vervoersnetwerk waren voor beide delen van de stad aangepast. Voor zowel West- als Oost-Berlijn was station Friedrichstraße het laatste station in de zone.

Netz_1984_klein
Kaart van het Oost-Berlijnse netwerk uit 1984. Let ook op de toenmalige socialistische stationsnamen als ‘Marx-Engels-Platz’ en ‘Leninallee’. Meer historische kaarten van het Berlijnse OV vind je hier

Het Tränenpalast nu

Na de eenwording van Duitsland werd het Tränenpalast over genomen door de cultuurondernemer Marcus Herold. Hij zorgde ervoor dat het Tränenpalast, net als veel andere panden die herinneren aan de Koude Oorlog, behouden is gebleven. 15 jaar lang werd het pand gebruikt als cultureel centrum (theater/club) waar vele gerenommeerde artiesten hebben opgetreden.

Tegenwoordig is het Tränenpalast weer in handen van de Senaat en kun je in het onder monumentenzorg gestelde gebouw een interessante tentoonstelling bezoeken over de geschiedenis van dit bijzondere pand. Naast veel foto- en videomateriaal staat er ook nog een originele controlecabine en een maquette van de controleposten.

20140224 IMG_2416 BerlijnBlog Tränenpalast

20140223 IMG_3129 BerlijnBlog Tränenpalast

20140223 IMG_3136 BerlijnBlog Tränenpalast

De Intershop was een winkelketen in Oost-Duitsland waar westerse producten konden worden gekocht als je Duitse Marken (‘westgeld’) in je bezit had of je DDR-Marken voor een hoge wisselkoers liet omwisselen. Op station Friedrichstraße zat een Intershopfiliaal waar ook West-Duitsers kwamen om goedkope alcohol en sigaretten in te kopen. Omdat West-Berlijn maar weinig controlemogelijkheden had werden ook de eerste stations na station Friedrichstraße gecontroleerd op de invoer van waren waar geen belasting over was betaald.

20140223 IMG_3134 BerlijnBlog Tränenpalast

20140223 IMG_3138 BerlijnBlog Tränenpalast

20140223 IMG_3146 BerlijnBlog Tränenpalast

20140223 IMG_3145 BerlijnBlog Tränenpalast

20140224 IMG_2445 BerlijnBlog Tränenpalast

20140223 IMG_3144 BerlijnBlog Tränenpalast

20140223 IMG_3139 BerlijnBlog Tränenpalast

20140223 IMG_3152 BerlijnBlog Tränenpalast

20140223 IMG_3150 BerlijnBlog Tränenpalast

20140223 IMG_3133 BerlijnBlog Tränenpalast

20140224 IMG_2432 BerlijnBlog Tränenpalast

20140223 IMG_3140 BerlijnBlog Tränenpalast

Tränenpalast

Adres: Reichstagufer 17, 10117 Berlin
OV: Station Friedrichstraße
Entree: Gratis
Openingstijden: dinsdag – vrijdag: 9:00 – 19:00. Zater-, zon- en feestdagen: 10:00 – 18:00

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief

Meld je aan voor mijn maandelijkse nieuwsbrief en onvang de laatste updates en exclusieve Berlijntips gratis in je inbox.

Je hebt je nu aangemeld voor de BerlijnBlog nieuwsbrief. Dank je wel!

Pin It on Pinterest

Share This