Welke bezienswaardigheden moet je zien in Berlijn? Welke plekjes mag je echt niet missen? Wat te doen?
Mijn antwoord is een beetje tegenstrijdig. Aan de ene kant zijn er heel veel dingen die je wat mij betreft een keer gezien moet hebben. Aan de andere kant vind ik dat je vooral moet genieten van de stad, lekker dwalen door de Berlijnse straten en de vrije creatieve sfeer opsnuiven. Ook zijn er een paar plekken die wat mij betreft gelijk over kunt slaan. Omdat er betere alternatieven zijn, of omdat ik ze overgewaardeerd vind. Waarom? Lees snel verder!
Checkpoint Charlie
Wat mij betreft met stip op nummer 1: de voormalige grensovergang Checkpoint Charlie. Elke stad heeft zo zijn bezienswaardigheden waar de lokale bevolking van gruwelt. Voor mij is dat deze plek. Ik denk vanwege de combinatie van een nagebouwde controlepost, acteurs in soldatenuniform die voor een euro veelvuldig met toeristen op de foto gaan en de grote Amerikaanse ketens (Starbucks, Mc Donalds) in de straat die niets met de Berlijnse/Duitse cultuur te maken hebben. Niets – maar dan ook niets – aan Checkpoint Charlie geeft een realistische impressie van de oorspronkelijke functie van deze plek. Alles is nep. En dat is jammer, want het is een van de weinige grensovergangen waar nog wat te zien is. Ooit was het de bekendste grensovergang van de gedeelde stad, tussen de Amerikaanse en de Russische sector. Hier passeerden buitenlandse toeristen, diplomaten en militair personeel van de westelijke geallieerden de grens. Nog steeds is Checkpoint Charlie de meest bekende grensovergang, maar er zijn veel betere alternatieven waar je meer te weten kunt komen over de Berlijnse grensovergangen.
Alternatieven
- Tränenpalast
De voormalige grensovergang voor treinreizigers nabij Station Friedrichsstraße is wat mij betreft het beste alternatief. De controlepoortjes staan er nog en vormen samen met veel originele documenten en videomateriaal een hele interessante tentoonstelling (gratis). - Platz des 9. Novembers
Op de plek waar de gensovergang Bornholmer Straße zich bevond is een plein ingericht waar je naast een overgebleven stuk Hinterlandmauer ook een openluchttentoonstelling kunt vinden. - AlliiertenMuseum
De controlepost van Checkpoint Charlie is een replica. Het origineel staat in het AlliertenMuseum in Dahlem (gratis).
Mauermuseum
Op een steenworp afstand van Checkpoint Charlie ligt het Mauermuseum. Dit museum in de voormalige Amerikaanse sector bestond al tijdens de Koude Oorlog, toen had je vanuit het museum een unieke blik op grensovergang Checkpoint Charlie. In het museum zie je hoe mensen erin slaagden om te vluchten, hoe West-Produkte de grens over werden gesmokkeld en wat voor onrecht de DDR hun burgers aandeed. Dat is een indrukwekkend thema. Mijn probleem met dit museum is dat het materiaal slecht gestructueerd is. Ondanks dat het museum vol hangt met plakkaten, teksten en documenten, ontbreekt de nodige duidelijke achtergrondinformatie. Het is klein en ouderwets. Een wirwar aan informatie. En je betaalt er een fikse € 12,- voor. Bezoek liever mijn alternatieve adresjes.
Alternatieven
- Gedenkstätte Berliner Mauer
De plek waar je het meest authentieke stuk Berlijnse Muur kunt bezoeken. Vanuit het documentatiecenturm heb je zicht op een voormalige observatietoren en kun je meer te weten komen over de Koude Oorlog (gratis). - Stasi-Museum
Het voormalige hoofdkantoor van de Stasi is nu een omvangrijk museum waar je alles vindt over het veiligheidsorgaan van de DDR. Van afluistertechnieken tot propaganda tot het kantoor van Stasi-hoofd Erich Mielke (€ 5,-). - Observatietoren Erna-Berger-Straße
In een zijstraatje achter Potsdamer Platz staat een van de laatst overbleven DDR-observatietorens. De particuliere investeerder kan je vanalles vertellen over het gedeelde Berlijn. Voor €3,50 kun je de toren beklimmen. Een indrukwekkende ervaring.
DDR-Museum
Hoe langer de Wende achter ons komt te liggen, hoe meer ik het verschijnsel Ostalgie tegenkom: het verlangen naar alle positieve kanten van de DDR. Er was geen werkloosheid, elkaar helpen stond veel hoger in het vaandel en de Ampelmännchen waren zo schattig. Allemaal waar, maar wel een heel eenzijdig beeld van een staat die hun burgers onderdrukte. En dat gevoel heb ik ook een beetje in het DDR-museum. De thematiek mag best van meerdere kanten worden belicht. Bovendien is het museum klein en altijd stampesvol.
Alternatieven
- Tentoonstelling Alltag in der DDR
De permanente tentoonstelling in de Kulturbrauerei over het dagelijks leven in de DDR komt dicht in de buurt van de tentoonstelling in het DDR-museum. Hier wordt de mooie kant echter gecombineerd met de minder mooie kant. En deze tentoonstelling is nog gratis ook, toch weer even € 7,- p.p. gespaard! - Duits Historisch Museum
Hier kom je niet alleen alles te weten over de Koude Oorlog en de DDR, alle etappes uit de Duitse geschiedenis staan hier uitgesteld. Zeer omvangrijk, leerzaam én duidelijk gestructureerd (€ 8,-). - Museumswohnung Hellersdorf
Deze Plattenbau woning is prachtig in originele staat behouden. Snuffel in de keukenlaadjes, gruwel van de massieve inbouwkasten maar laat je vooral informeren door de vrijwilligers (gratis, alleen op zondagen tussen 14:00 – 16:00 of op afspraak).
Unter den Linden
Alle Berlijnse historische pracht en praal bevindt zich aan Unter den Linden. Tussen de Brandenburger Tor en Alexanderplatz zie je de Staatsoper, de Humboldt-Universität, de Berliner Dom, de Neue Wache en nog veel meer. Stuk voor stuk prachtig om te zien. Waarom moet je Unter den Linden dan overslaan? Omdat de hele boulevard op het moment een grote bouwput is. Er wordt gewerkt aan de verlenging van de metrolijn U5, die helemaal doorgetrokken wordt naar de Brandenburger Tor en Hauptbahnhof. De laan wordt geteisterd door files en bouwkranen. Niet echt gezellig dus!
Alternatieven
- Wandelen langs de Spree
Je kunt ook achterlangs via de Alexanderplatz naar de Brandenburger Tor wandelen. Loop via het Museuminsel naar de Spree en volg deze totaan de Reichstag. Een stuk van deze wandeling zie je in mijn fototserie Berlijnse herfst 2013. - Karl-Marx-Allee
Een compleet andere architectuur en feeling dan aan Unter den Linden. Maar ook een boulevard in het voormalige Oost-Berlijn. Socialistische architectuur, brede wandelpaden en veel groen. Had ik al gezegd dat de architectuur prachtig is? - Prenzlauer Berg
Ik zat even te denken. Wat is nog meer een prachtige straat om te zien? Ik kwam al snel uit bij de Kollwitzkiez in Prenzlauer Berg. Prachtige 19e eeuwse architectuur, gezellige cafeetjes en leuke boetiekjes. Gewoon lekker dwalen door de straten rondom Kollwitzplatz. Misschien nog wel leuker dan Unter den Linden!
Fernsehturm + Restaurant
Ga. Niet. Eten. In. De. Fernsehturm. Echt, ik heb weinig zo slecht gegeten voor die prijs in Berlijn. De gerechten zijn saai, smakeloos en te duur voor de kwaliteit. Bovendien is het restaurant ouderwets. Natuurlijk brengt het koken op meer dan 200 meter hoogte enkele uitdagingen met zich mee en is het uitzicht waanzinnig, maar ik spendeer mijn geld liever bij andere restaurants. Bijvoorbeeld bij mijn huidige favorieten Le Bon, Katz Orange, Lokal, Parker Bowles of Pantry. Houd er rekening mee dat je naast je eten ook nog een entreekaartje voor de Fernsehturm betaalt (€ 13,-).
Begrijp me niet verkeerd, ik hou van de Fernsehturm. Ik bedoel, ze staat niet voor niets in mijn logo en een Berlijn zonder Fernsehturm kan ik me echt niet voorstellen. Toch heb ik liever een uitzicht óp de Fernsehturm, dan vanaf de Fernsehturm. Om die reden vind ik andere uitzichtsplatforms persoonlijk leuker om te bezoeken dan de Fernsehturm zelf. De alternatieven zijn goedkoper en sneller. Wil je toch de Fernsehturm in? Bestel dan vooraf tickets online, zo bespaar je een hoop tijd.
Alternatieven
- Panoramapunkt am Potsdamer Platz
Bovenop een kantoorgebouw aan Potsdamer Platz bevindt zich een uitzichtplatform in de buitenlucht (€ 6,50). Met de snelste lift van Europa ben je snel boven en in het café kun je terecht voor Kaffee & Kuchen. - Park Inn dakterras
Wist je dat het dakterras van het Park Inn hotel voor iedereen toegankelijk is? Voor € 3,50 sta je oog in oog met de Fernsehturm. Vooral rond zonsondergang is het uitzicht prachtig, als je de zon achter de toren ziet verdwijnen. - Lekker eten op hoogte
Er zijn ook restaurants op hoogte waar je wél lekker kunt eten, bijvoorbeeld bij Neni (Budapester Straße 40, S+U Zoologischer Garten) en Solar (Stresemannstraße 76, S Anhalter Bahnhof).
Een artikel met een negatieve ondertoon, dat ben je misschien niet van mij gewend. Ik schrijf liever over alles wat ik zo tof en leuk vind aan mijn geliefde Berlijn. Toch moest ik dit even kwijt. Natuurlijk is dit mijn persoonlijke mening, maar ik wil Berlijnbezoekers graag alternatieven bieden voor de geijkte bezienswaardigheden.
Wat vind jij? Welke bezienswaardigheid in Berlijn vind jij overgewaardeerd?
Hej Marjolein
Leuke site heb je!
Wij gaan komende week naar Berlijn. We logeren vlakbij de Brandenburg Tor en dus de straat Unten den Linden.
Is het er nog steeds een bouwput, zoals hierboven wel eens wordt beweerd?
Dankjewel! Inmiddels is de U5 geopend en zijn de werkzaamheden bijna helemaal afgesloten! Het zal nooit mijn favoriete stukje Berlijn worden (veel verkeer en souvenirshops) maar mag bij een (eerste) bezoek niet missen! Al is het alleen al om de vele prachtige historische architectuur.
Hallo Marjolein,
Nog voordat ik jouw supergoede en informatieve site hadden gevonden, hadden wij gereserveerd voor een diner bovenop de Fernsehnturm. Na het lezen van jou verhaal gingen wij er naar toe met lage verwachting. Wij gaan zeer regelmatig uit eten en kunnen goed en slecht en prijs/kwaliteit inschatten. Wij waren daarom positief verrast. Prima gegeten, verzorgd, keurige service.
Groet,
Sebastiaan & Michiel
Fijn om te horen dat de verwachtingen zijn overtroffen! Het kan goed zijn dat er een hoop is veranderd, ben er namelijk zelf ook al een tijdje niet meer geweest. Zal het weer eens een kans geven. Bedankt voor jullie reactie!
Overslaan in Berlijn ook:
*) Bus 100. Rijdt langs een aantal belangrijke bezienswaardigheden maar vanuit de bus zie je ze vrijwel niet. Dus uitstappen en dan maar hopen dat je met een volgende 100 verder kunt. Nou nauwelijks of niet want dankzij alle aanbevelingen in reisgidsen en blogs/vlogs zijn die allemaal bomvol. Waardeloos!
*) RAW Gelände. Ook aanbevolen in reisgidsen en blogs/vlogs. Maar: vies smerig oninteressant. Inname van een antidepressivum een uur van te voren geadviseerd.
Beste Marjolein,
Ik wil je ontzettend bedanken voor je tips! Danzij jou hebben we genoten van Berlijn en waren we onder de indruk van zijn geschiedenis, echt heel erg bedankt
Ook te vermijden : Madame Tussaud wassenbeeldmuseum (Unter den Linden). Duur (ongeveer 20€ in 2013). Een pretpark op z’n Amerikaans. Alle poppen staan zo opgesteld dat je er gemakkelijk selfies mee kan nemen. Op één uitzondering na : Adolf Hitler werd in een bunkertje verstopt en mag je niet fotograferen.
Bedankt voor de aanvulling JL. Ik ben zelf nooit in het Madame Tussauds geweest maar als ik het zo lees heb ik daar niets aan gemist ;-).
Goede tips en mooie beschrijvingen van Berlijn. We gaan a.s. woensdag(8-11) met de auto naar Berlijn toe. We hebben een OV kaartgekocht voor 4 dagen, maar moeten die eerst laten stempelen bij het Centraal Station. Ik heb gegoogled maar kan nergens het adres vinden….Is het trouwens makkelijk om daar even de auto te parkeren? We moeten vervolgens naar ons hotel rijden. Hotel Comfort Lichtenberg. Daar inchecken en dan heerlijk genieten van Berlijn. Heb jij het adres van het Centraal Station? Bedankt
Hoi Matjolein, is Unter Den Linden nog steeds een grote bouwput? Wij willen eind november naar Berlijn. De vorige keer in 2015 hebben we amper iets van Unter den Linden gezien. Is het nu wel weer de moeite van een bezoek waard. Ik las ergens dat de nostalgische kerstmarkt wel weer terugkeerde naar zijn originele plaats bij de opera.
Nee, valt heel erg mee, maar op 2 plekjes op de weg wat werkzaamheden. Ik zou het er niet voor mijden.
Het is nu,anno 2021, nog steeds een bouwput
De werkzaamheden zijn zo goed als klaar. De nieuwe metrolijn U5 is alweer een paar jaar in gebruik en Unter den Linden is er flink op vooruitgegaan. Het is nog altijd een drukke weg met veel te veel souvenirwinkels maar ook een weg met een hoop indrukwekkende architectuur en geschiedenis! Zeker een bezoek en een wandeling waard maar verwacht geen idyllisch straatje ;-).
Hoi marjolein, Ik kan me heel goed vinden in de dingen die jij aangeeft in de categorie sla ze alsjeblieft over.. Ik kom nu al 7 jaar in Berlijn waarvan ik de laatste 3 a 4 jaar gewapend met een Nikon D70 en een kaart van de stad lekker rondtrek om mooie plekken te spotten. Persoonlijk hebben Topografie Des Terrors en het Sowjetische Ehrenmal afgelopen junie echt wel indruk op me gemaakt. Topografie heb ik alleen de 1e etage van kunnen doen en de wandeling buiten. Volgend jaar wil ik daar naar terug om de beneden verdieping te doorlopen. Het Sowjetische Ehrenmal vond ik indrukwekkend en tegelijk ook heel wrang.. aan de ene kant worden de Russen daar als “helden” neergezet terwijl ze zich eigenlijk als beesten hebben gedragen.
Voor volgend jaar staan er ook nog genoeg dingen op de planning waaronder de Teufelsberg. Tempelhofer Feld is ook zeker een bezoek waard al is het maar voor een picknick of bbq (als dat laatste is toegestaan) mocht je verder nog tips hebben ontvang ik ze graag :)
Hoi Marjolein,
Wij gaan in het laatste weekend van oktober, met de trein vanuit Herzogenraht, naar Berlijn. Heb jij misschien nog tips over hotels in de buurt van het station.
Mijn dochter heeft jou boek gekocht. Er is zoveel te doen in Berlijn; ik kan gewoon niet kiezen Vorig jaar is zij ook naar Berlijn geweest.
Ik ga met met mijn vrouw en onze vrienden. Onze leeftijd? De jongste is 46 en de oudste 55. Misschien kun je op basis van deze leeftijd enkele tips geven. Ha ha.
Groeten
Robin
Hoi Marjolein, ben op dit moment (30 aug 2017) in het superzonnige Berlijn. Vanmiddag naar het Panoramaterras van het Park Inn hotel geweest. Toegang was inmiddels €4 maar het uitzicht was onbetaalbaar
Het was inderdaad grandioos weer voor een bezoekje aan het Park Inn dakterras. Heerlijk, die laatste zomerdagen! Geniet er nog van (hoewel het inmiddels wel wat herfstiger aan het worden is…).
Hallo Marjolein,
Over een week vertrek ik met mijn zoons (17 en 20 jr) naar Berlijn voor een 5-daagse trip.
Heb je nog tips voor ons? OP dinsdag bezoeken we in ieder geval een concert in de Spandau citadel.
Meer dan genoeg! Heb je al op mijn pagina met Berlijn tips gekeken? Ook in mijn boek Mijn Berlijn kun je veel van mijn favoriete tips vinden. Mocht je op zoek zijn naar iets specifieks, laat het dan even weten, dan kan ik wat gerichter tips geven. Veel plezier samen!
Hoi Marjolein,
Wat een leuke blog heb je! Ik heb even een vraagje en misschien heb jij nog gouden ideeën. We gaan met een studievereniging (gezondheidswetenschappen) met Hemelvaart naar Berlijn. Nu hebben we ons programma, mede dankzij jouw tips, al redelijk rond. Echter zoeken we voor de zaterdagmiddag nog een leuke invulling. Ongeveer van 14.00u-18.00u. Wat al op het programma staat zijn een wandel- en fietstocht langs de toeristische trekpleisters, bezoek aan het gezondheidsmuseum, bezoek aan de Stasigevangenis en een bezoek aan concentratiekamp Sachsenhausen. Heb jij echte aanraders die ook met een groep van 36 personen leuk zijn om te doen?
Alvast bedankt!
Hai Tessa, ik weet natuurlijk niet precies welke toeristische trekpleisters er op jullie programma staan, maar wellicht is het leuk om het volgende te doen als het nog niet op de lijst staat: fietsen over het Tempelhofer Feld, de Fernsehturm bezoeken, wandelen door de prachtige en knusse wijk Prenzlauer Berg, een Biergarten bezoeken (bijvoorbeeld Prater of Café am neuen See), een rondvaart over de Spree maken of een bezoek aan het Duits Historisch Museum. In mijn artikel Berlijn tips kun je nog veel meer suggesties vinden. Ik hoop dat er wat leuks voor jullie tussenzit en wens jullie heel veel plezier!
Hoi Marjolijn!
Ik ga dit weekend naar Berlijn dus ik was je Blog even door aan het nemen. Heel fijn al die informatie!!
Ik had een vraagje; Is de boulevard Unter Den Linden nog steeds een grote bouwput? Want ik weet niet wanneer je deze blog voor het laatst hebt upgedate :)
Groetjes
Hee Daphne,
wat leuk om te lezen dat je wat hebt aan mijn informatie, daar doe ik het tenslotte voor! De laatste update aan dit artikel is al wel even geleden maar Unter den Linden is nog steeds een behoorlijke bouwput. De bouw van de verlenging van metrolijn U5 gaat nog wel een paar jaar duren. Er zijn genoeg bezienswaardige locaties in de buurt (Gendarmenmarkt, Museuminsel, Brandenburger Tor, etc.) maar Unter den Linden zelf kun je maar beter snel voorbij lopen ;).
Veel plezier!
Misschien wel een negatieve ondertoon bij dit artikel.. maar zeker een handig stuk!
Weet niet of je dit iets vind maar misschien is het ook leuk om een soort kaart te maken met daarop alle artikelen die over bezienswaardigheden gaan. Hoe verder je inzoemt hoe meer je ziet? Zoals op google maps?
Dat is absoluut een goed idee! Ik heb hier al eens een beginnetje gemaakt maar het is volgens mij een levensproject waar nooit een einde aan komt ;-). Bedankt voor je reactie!
Ow wat sluit ik me aan bij de genoemde “hoogtepunten”. Ik heb nog wel een extra: het currywurstmuseum! Is vlakbij checkpoint Charlie. Ik dacht mijn zwager blij te maken met een andere vorm van cultuur, niet dus!
Ik kan er nu overigens wel snoeihard om lachen.
Haha, zo’n mooie anekdote is soms ook wel wat waard ;-). Maar wat je zegt, ik vind het Currywurstmuseum ook geen hoogvlieger. Typisch materiaal voor de Lange Nacht der Museen. Als je gratis naar binnen komt is het best leuk maar de hoge entreeprijs is het wat mij betreft ook niet waard…
Beste Marjolein,
Ik ben vandaag terug gekomen van vier dagen Berlijn met mijn vader. Ik heb hem dit cadeau gedaan voor zijn 70ste verjaardag en hij heeft genoten. Ik heb ontzettend veel tips van deze site gehaald en we hebben dan de mensen van NS Zwangarbeit verteld over jouw geweldige informatieve site.
We hebben elke dag van ’s morgens negen tot ’s avonds zeven uur, half acht door de stad gereisd en heel veel bezienswaardigheden die jij had voorgesteld bekeken.
Namens mijn vader en mij ontzettend bedankt voor al jouw informatie, het is voor ons van grote waarde geweest.
Liefs Jacqueline en mijn vader Bas (uit IJmuiden, Nederland)
Wat ontzettend goed om te lezen dat jullie tijdens jullie Berlijnreis wat hebben gehad aan de informatie op mijn blog! Daar doe ik het voor en dat motiveert ontzettend om door te blijven gaan met het delen van tips, reisinformatie en foto’s. Groetjes naar mijn geboorteplaats IJmuiden uit Berlijn!
Hallo Marjolein,
In September ga ik een vriendinnetje voorstellen aan Berlijn.
Ik ben nu 2 x geweest, 1 x de volledige bezienswaardigheden afgestruind en 1 x met kerst
Nu wil ik mijn vriendinnetje graag laten zien hoe gezellig Berlijn wel niet is, het terras op, rustig langs alle leuke winkeltjes en ondertussen de mooie charme van de stad weer voelen.
Zijn er nog steeds zoveel werkzaamheden op ‘Unter den Linden’? Aangezien je artikel nog van 2015 is…
Hai Myrna, wat een heerlijk vooruitzicht! Superleuk! Naar schatting zijn ze nog wel tot 2020 bezig met de nieuwe metrolijn. Voorlopig ligt Unter den Linden dan ook nog helemaal opengebroken. Helaas! Ik zou aanraden om in plaats daarvan een andere leuke hoek van Berlijn te bezoeken. Alternatief kun je ook achterlangs van de Gendarmenmarkt naar de Brandenburger Tor lopen (bijvoorbeeld via de Fransösische Straße), als je toch graag de bekende bezienswaardigheden mee wilt pikken. Viel Spaß!
Oh help :)
ik hoopte dat jouw blog me zou helpen om me voor te bereiden op ons tripje naar Berlijn over anderhalve week. Met man en kinderen (15 en 12) een paar dagen Berlijn verkennen, maar waar begin je dan… Maar jouw blog staat ook al zo vol tips en informatie, zo leuk om te lezen! Maar zo kom ik er nog niet uit. Dan maar de tips over waar we niet heen moeten…
Haha, je schrijft gewoon te leuk, ik ben bang dat we gewoon naar Berlijn moeten en het daar maar zien (of niet zien), want ik ben er nog niet uit. Gelukkig hebben we nog heel even tijd voor we gaan.
Haha, ik herken je struggles Miranda, er is gewoon zo ontzettend veel te doen in Berlijn dat het soms lastig kiezen is. Het is zo herkenbaar dat ik er laatst zelfs een artikel over heb geschreven. Ik raad aan om gewoon een lijstje te maken van alles wat je leuk lijkt en dan ter plekke te beslissen met de rest van het gezin waar iedereen het meeste zin in heeft. Alles doen is toch niet haalbaar, dan kun je maar het beste veel genieten van de dingen die jullie wel gaan doen. Als ik nog kan helpen bij het maken van keuzes dan hoor ik het graag! Viel Spaß met z’n allen!
Als regelmatige Berlijn-ganger ben ik het helemaal met je eens! Het DDR-museum is pure afzetterij. Je ziet daar o.a. interieurs uit lang vervlogen tijden in woonhuizen in de DDR. Nederlandse interieurs uit die tijd ogen ook ouderwets.
Op de Fernsehturm was ik al in de DDR-tijd, toen je nog verplicht een hoeveelheid harde West-Marken moest omwisselen in blikken DDR-Marken. Maar wat moet je ermee? Mijn broer en ik kochten er “kartonnen” taartjes van op de Fernsehturm.
Als museum moet zeker Hohenschönhausen vermeld worden (zie ook de bijdrage van ene Ingrid). Het verhaal gaat dat de omwonenden van deze ooit geheime gevangenis destijds geselecteerd werden uit DDR-getrouwen, om te voorkomen dat het geheim zou uitlekken. En ik hoorde dat zij daar nog steeds wonen, en zoekende toeristen graag de verkeerde kant op sturen, want ze vinden al die aandacht voor DDR misdaden maar niks. Enfin, ik reed er met de tram in één keer naar toe, en dan is het nog 5 minuten lopen als je een goede kaart (of telefoon) hebt.
Tweemaal had ik daar een indrukwekkende rondleiding van een “Zeitzeuge”, iemand die daar zelf gevangen had gezeten (o.a. wegens een poging te vluchten naar Tsjecho-Slowakije).
In het Stasi-Museum werd ik aangesproken door een keurige oudere dame die mij ongevraagd vertelde dat ze het maar erg vond dat de DDR zo door het slijk werd gehaald, want “wir hatten es gut”. Enigszins van mijn stuk vertelde ik het personeel van het voorval, dat me troostte met de opmerking dat het allemaal ook nog tamelijk “zeitnah” was (kort geleden).
Ik ben oud genoeg om de DDR nog volop meegemaakt te hebben, en dat was een grauwe boel. De grenscontroles – die natuurlijk helemaal bij het avontuur horen – waren om de koude rillingen van te krijgen.
Je moest toen je auto apart verzekeren als je op DDR-gebied kwam. Voor het avontuur toonden we onze Groene Kaart en zeiden: “er staat een ‘D’ op, dus die is dan toch ook geldig in Duitsland?”, waarop de dienstdoende Volkspolizistin afgemeten siste “er gibt kein Deutschland” (maar twee Duitslanden). Als ze iets anders gezegd had, had ze vast een enkele reis Siberië gekregen.
Indrukwekkend was ook de pascontrole. Een Vopo met bleke blauwe ogen en een blik of hij gedrogeerd was stond in een kuil zodanig dat hij automobilisten recht in de ogen kon kijken. Hij nam de tijd om je pasfoto heel goed met je gezicht te vergelijken, met een blik die je voelde jeuken in je achterhoofd. Langzaam kreeg ik het warm: ik lijkt toch wel voldoende op mijn pasfoto? Anders zou ik het land niet uit mogen. Dat was op Drewitz/Dreilinden, in het ZW van Berlijn. Voor creatievelingen die probeerden met geweld de grenscontrole te passeren waren er aan weerszijden van de weg voorbij de grenspost op afstand bestuurbare snelvuurkanonnen geïnstalleerd, zodat ze de auto van zulke illegale immigranten alsnog konden doorzeven.
Wow, wat een bijzondere reactie Reinier, erg interessant om te lezen! Altijd bijzonder om te horen hoe mensen de DDR persoonlijk hebben ervaren. Helaas kwam ik zelf pas in 2006 voor het eerst in Berlijn en ik moet het dus doen met boeken en verhalen die mensen delen. Bedankt daarvoor! En de gevangenis in Hohenschönhausen is inderdaad een absolute aanrader!
Hallo Marjolein, erg boeiend blog! Ik heb in 2001 mijn afstudeeronderzoek mogen doen in Berlijn over de omgang met beladen cultureel erfgoed. Mooi om al die foto’s en locaties bij elkaar te zien. Fijn geschreven en informatief, ook voor de regelmatig terugkerende fan :-). Ik ken in dit deel van Europa geen plek waar alles zo snel en indrukwekkend veranderd, maar ook weer niet. Berlijn is voor mij soulfood en jouw blog is deze dagen een prettige metgezel!
Groet,
Sander
Wat een prachtig compliment Sander, dank je wel! Mooi gezegd trouwens dat geen stad zo snel verandert maar toch ook weer niet. Daar kan ik me wel goed in vinden!
Groetjes uit Friedrichshain,
Marjolein
Marjolein,
Groot gelijk dat je Checkpoint Charlie afwijst. Er is niets over van de situatie van voor de Wende. Ik heb die indrukwekkende situatie wel meegemaakt in de jaren 80 voor en na de val van de Muur.Eerlijk gezegd snap ik niet dat Berlijn toestaat dat die nep-soldaten van USA en USSR daar staan, doet volledig afbreuk aan de geschiedenis van die plek.
Hallo Frans, goed om te horen dat ik niet de enige ben die er zo over denkt… Ik vind het er verschrikkelijk. Als je er in de jaren ’80 bent geweest kan ik me helemaal voorstellen dat het onbegrijpelijk is hoe er met Checkpoint Charlie wordt omgegaan. Ze zouden er echte en interessante bezienswaardigheid van kunnen maken! Maar zolang toeristen betalen voor een foto zie ik het er niet snel veranderen. Gelukkig zijn er alternatieven!
Hallo Marjolein,
Vorig jaar september voor het eerst naar Berlijn. Mijn man was in een ver verleden eerder geweest met een schoolreis (wie niet?) Hij wilde graag nog een keer naar Checkpoint Charly. Hij vond het toen bijzonder en nu vonden we er beiden niets aan. Zo nep, zo commercieel. Gelukkig kwamen ook op andere leuke plekken terecht en dit voorjaar gaan we weer. Maar dan geen Spree-vaartocht: heen-en weer oud, heen-en-weer nieuw. Gewoon te toeristisch en weinig interressant/toevoegend. Twee collega’s, die meerdere keren per jaar in Berlijn vertoeven en jouw blog hebben alweer genoeg uitdaging opgeleverd om Berlijn “anders” te beleven. Succes met je blog.
Hoi Rita,
bedankt voor je reactie! Ik kan me jullie teleurstelling bij Checkpoint Charlie goed voorstellen. Ik vind het al onwennig en commercieel, kun je nagaan hoe het moet zijn als je het Checkpoint Charlie van toen nog hebt gekend. Maar zoals je zegt: gelukkig zijn er genoeg andere plekken in Berlijn die wel de moeite waard zijn!
Groetjes uit Friedrichshain,
Marjolein
Hallo,
Bedankt voor deze super interessante blog, het helpt me wel met veel tijd te sparen om de citytrip die ik met mijn vriendin wil doen te plannen. De alternatieven die je aanbrengt ga ik zeker zoveel mogelijk in het achterhoofd te houden,heb er al heel wat op mijn to do-lijstje gezet. Het wordt voor mij het 3° bezoek aan Berlijn. De vorige keren had ik wat frustraties omdat ik met het gezelschap toen niet veel meer heb gedaan dan wat rondgedoold in de straten zonder echt veel dingen te zien en te doen. Ik ben zelf ook totaal niet te vinden voor de tourist-traps en de misplaatste commerce die je daar rond vind. met de informatie op je blog wordt dit zeker een onvergetelijke citytrip
Zeker als je weinig tijd hebt, is het inderdaad erg zonde als je je tijd verdoet bij plekken die niet de moeite waard zijn. Gelukkig is het overgrote deel van de musea en bezienswaardigheden in Berlijn erg de moeite waard. Moet goed komen dus! Ik wens jullie een mooie en interssante tijd in Berlijn toe! Grüße, Marjolein.
Hallo Marjolein,
compliment voor je initiatief!
Wil je graag informeren dat in mijn woonplaats Breda op het terrein van een sloopbedrijf nog steeds een stukje Berlijnse Muur te bezichtigen is. Dit bedrijf heeft destijds meegeholpen aan het afbreken van de Muur en heeft (stiekum?)als herinnering een meter of drie mee teruggenomen op de vrachtwagen. Dit staat nu als een monument op het terrein. Heel gaaf, een stuk Berlijnse historie vlakbij op fietsafstand! Als je het leuk vindt kan ik je wat foto’s toesturen!
Hallo Martijn, bedankt voor je reactie! Dat klinkt interessant zeg, daar zou ik graag meer van willen zien! Je kunt de foto’s sturen naar marjolein @ berlijn-blog.nl. Weet je toevallig hoe dat bedrijf heet? Misscien kan ik er online nog wat meer informatie over vinden.
Ik vond het DDR museum best leuk en interessant. Het is best prijzig maar denk dat het voor met name wat oudere kinderen best leuk en interactief is.
Daar noem je wat, voor kinderen is het misschien best een leuk museum. Er is tenslotte wel een hoop te zien! Toch zou ik eerder Alltag in der DDR of het Tränenpalast aanraden.
Sorry, de link werkt niet helemaal goed, dit is een betere:
http://www.nielsvantol.nl/wp-content/uploads/2014/11/digitaal_058.jpg
Wat een goede tip! Ik kan me goed voorstellen dat het dan veel fijner is om even op je gemak rond te kijken en te fotograferen. Mooie foto!
Hoi Marjolein, goeie tips hoor, zo heb ik het zelf ook ervaren, zeker bij Checkpoint Charlie, wat voor zo’n historische plek eigenlijk maar een raar circus is. Vroeger was de spanning daar echt te voelen. Ik heb zelf overigens nog een tip voor die plek: ga er een keer ’s nachts naartoe. Ik heb dat gedaan, rond een uur of 2, dan is alles stil en verlaten. Ik kon rustig de tijd nemen om mijn camera op statief te zetten en van alles foto’s te maken. Daarna heb ik op de hoek bij café Adler (wat nu een koffietent is geworden dacht ik) nog een pilsje gehaald en rustig een taxi genomen terug naar het hostel. Ik heb er nog een foto van:
http://www.nielsvantol.nl/?page_id=657#prettyPhoto%5Bgallery1%5D/76/
Ik kom al vele jaren regelmatig naar Berlijn en steeds weer is het een feest om er te zijn. Volgende week mag ik weer….
Wat ik zeker een aanrader vind, is de voormalige gevangenis Hohenschoenhausen aan de Genslerstrasse. Je wordt daar door voormalige (politieke) gevangenen rondgeleid. Allemaal hebben ze een eigen verhaal….
( Ik ben er nu twee keer geweest en ga er volgende week voor de derde keer naar toe, met name omdat die verhalen mij mateloos interesseren).
Ik ben het helemaal eens met je mening over het Mauermuseum.
Ik ken het museum nog (1982) als een barak vlak bij de toenmalige grensovergang Checkpoint Charlie.
Het museum nu is op zich interessant, maar zeer onoverzichtelijk! Er is zoveel informatie dat je door de bomen het bos niet meer ziet, jammer!
Complimenten trouwens voor je leuke en informatieve blog!!
Vriendelijke groet, Ingrid
Hai Ingrid,
bedankt voor je reactie! De voormalige gevangenis Hohenschönhausen is absoluut een aanrader! Sinds kort hebben ze ook een tentoonstelling, heel omvangrijk en heel erg de moeite waard. Heb je die al gezien? Er zijn veel audiofragmenten te beluisteren van voormalig gevangenen. Ik vond het heel indrukwekkend om zoveel verhalen van zoveel verschillende mensen te horen. En wat voor invloed het nu nog heeft op hun leven. Ze vertellen er erg openhartig over. Daar lopen de rillingen wel even flink van over je lijf.
Veel plezier in Berlijn volgende week! Groetjes,
Marjolein
Beste Marjolein,
“Niets – maar dan ook niets – aan Checkpoint Charlie geeft een realistische impressie van de oorspronkelijke functie van deze plek”
Wat je hier schrijft is zonder meer waar, maar CC is volgens mij een plek waar je in Berlin (1x) geweest moet zijn. Wat er nu te zien is is echt kitsch. Echter in oktober 1961 stonden hier de tanks om WO3 te starten…. Dat onze oosterburen direct na 1989 zo’n beetje alles van de deling van Duitsland hebben opgeruimd is nu misschien wel jammer maar voor die tijd begrijpelijk. Ik zelf geniet elke keer van een bezoek aan CC alleen om al die vele (onwetende) toeristen…
Dat de CC een toeristische plek geworden is, met alle prut er om heen, vindt ik geweldig, det is Balin…. Je moet het maar gezien hebben….
Dat het Tranenpallast de opruimwoede van 1989/90 heeft overleefd is opmerkelijk en is zeker een bezoek waard.
Heinrich
Haha, dat is natuurlijk ook een invalshoek. Ik heb voornamelijk medelijden met al die toeristen… Inderdaad bijzonder dat het Tränenpalast er nog zo goed bijstaat. Een van de weinige resten.
Vlgde week paar dagen werken in de Holzhäuser Straße. En anderhalve weekenddag erachteraan. Zal dus veel in de avonduren zijn. Rondslenteren Door de straten klinkt als een plan 😊. Veel gezien in de 5jr dat ik regelmatig kom. Natuurlijk de ge-eikte plaatsen maar laatste keer ook tips van “echte” Berlijnse collega gevolgt. Voor vlgde week zijn de jazzclubs zijn al uitgezocht… Enige “bezienswaardigheid” om nog op mijn lijstje te zetten zou “een bakkie koffie” met Marjolein zijn. Om je te danken voor alle leuke stukken en info. ☺
Gruss
Klinkt als een uitstekend plan! En haha, dat zou wat zijn zeg :D. Succes!
Heel interessant artikel en erg nuttig voor mensen die een bezoekje plannen aan Berlijn. Helemaal geen negatieve ondertoon. Het is net van mensen die Berlijn goed kennen, dat je zo’n tips mag verwachten, en waarnaar veel mensen op zoek zijn.
Ik vond het museum bij Checkpoint Charlie best wel OK, toch het gedeelte over de vluchtpogingen, hoewel het zeker beter aangepakt kan worden (alles op gelijkvloers vond ik maar niets). Uiteraard kan je het niet vergelijken met bijv. het Joods Museum, wat wij eerder die dag hadden bezocht. En buiten was het idd héél toeristisch.
Ik kan me nu wel voor het hoofd slaan dat wij aan de Bernauer Strasse hebben gestaan, op het kruispunt met de Acker Strasse, en dat wij het oude stukje muur niet gezien hebben. We zijn daar namelijk naar links gegaan omdat we dachten dat er rechtdoor niets meer was… dat weet ik dan weer voor de volgende keer!
Geen zorgen Anneleen, alles zien lukt toch nooit. Dan komt het een volgende keer wel weer! Dan raad ik aan helemaal door te lopen tot aan Nordbahnhof in de Bernauer Straße. In dat station vind je nog een kleine interessante tentoonstelling over het fenomeen spookstations. Zo’n bizarre gewaarwording is dat…
Goede tips! Ik vond het DDR museum heel erg tegenvallen, en van checkpoint Charlie vond ik gewoon dat ik het eens gezien moest hebben, maar dat is inderdaad ook waardeloos ;)
Je hebt gewoon gelijk, althans vind ik….
Thanks Rianne!
Misschien is dat ook wel zo, dat je het eens gezien moet hebben. Ik wil ook altijd alles met eigen ogen zien ;-). Ergens is het ook wel grappig, dat hele circus er omheen en toeristen die al lachend met die ‘soldaten’ op de foto gaan. Ongelooflijk. Gelukkig zijn er veel betere alternatieven!
Erg leuk artikel en helemaal mee eens! In het begin ben ik er (uiteraard) ook ingetuind, maar de alternatieven zijn veel leuker en laten het echte Berlijn veel beter zien.
Zelf zou ik nog Alexanderplatz willen toevoegen. Ondanks de historie en ligging vind ik het een sfeerloos en foeilelijk plein met standaard winkels. Ik kom er het liefst niet boven de grond ;-).
Het gebeurt iedereen. Ik was ook flink teleurgesteld toen ik er voor de eerste keer kwam… Wellicht kan ik zo een paar mensen behouden van dezelfde fout ;-).
Alexanderplatz vind ik lastig! Het is verre van gezellig maar er staat zoveel bijzondere socialistische bouw. Het Weltzeituhr, de Brunnen der Völkerfreundschaft, het Haus des Lehrers. Vind ik toch wel erg bijzonder en mooi om te zien. Maar als je een gezellig plein verwacht is het inderdaad een flinke teleurstelling. Twijfelgevalletje wat mij betreft!
Helemaal mee eens! Ik en mijn vriend kwamen langs Checkpoint Charlie en vonden dat maar toeristisch gedoe.. De mac op de achtergrond.. Ook het DDR museum.. Vond het wel boeiend maar het is ook heel druk, zo kun je ook niet alles even rustig bekijken. DHM goeie optie!
Die Mac inderdaad… Ik gruwel al van de Mac, maar op zo’n plek vind ik het al helemaal vreselijk. Brr. Niets voor mij! DHM is geweldig maar zo omvangrijk dat je er eigenlijk meerdere dagen voor uit moet trekken ;-). Ze hebben ook vaak interessante wisselende tentoonstellingen. Nu loopt er tot eind april eentje over RAF: https://www.dhm.de/ausstellungen/raf.html.
Exact wat mijn man en ik onze vrienden en kennissen vertellen. Wel ooit een halfuur achter Tränenpalast gezocht dat toen toe was. Staat nog op de lijst.
Goed om te horen dat ik niet de enige ben die er zo over denkt ;-). Zeker een keer naartoe gaan hoor, het is écht de moeite waard.
Wij hopen ook dit jaar weer naar Berlijn te gaan, voor de zoveelste keer,Ik ben de tel De eerste keer natuurlijke de bekende dingen gedaan en dan de volgende keren zijn we andere, minder voor de hand liggende wijken, buurten etc. bezocht en huurden we een fiets.
Prenzlauerberg, was ook voor ons een ontdekking.
Dankzij jouw blog veel mooie buurten bezocht, dank daarvoor.
Berlijn verveelt nooit!
Klinkt goed Anneke! Prenzlauer Berg is inderdaad prachtig!
Ik vind zo’n artikel goed. Als iets niet bezienswaardig is, is het niet schandalig dat ook zo klaar en duidelijk te zeggen en uit te leggen waarom. Praktisch dat jij tegelijkertijd alternatieven noemt. Persoonlijk zou ik nog het Nikolaiviertel op dit lijstje zetten, ik vind het overwaardeerd.
PS: Wat een mooie foto’s plaatst jij in de laatste tijd op instagram, Marjolein!
Dankjewel Daniel!
Wat een leuke tips! Wij zijn verslaafd aan Berlijn (gaan begin mei voor de 18de keer in 10 jaar) en lezen telkens met veel plezier jouw blog. Stiekem beetje jaloers, alles is zo herkenbaar, onze eigen blog zou er ongeveer net zo uit zien als we durfden, konden, mochten daar gaan wonen…. Maar voor ons volgend verblijf halen we alweer inspiratie uit jouw tips! Wij komen onder andere speciaal naar Berlijn voor ‘de dag van de arbeid’ :-)
Mei-avond mee lopen met de ‘anarchisten’, op 1 mei naar wijk Kreuzberg (‘alternatieve’ verenigingen) en naar de 17 juni strasse (‘gevestigde’ partijen)…. je voelt op die dagen nog de samenhorigheid van mensen uit alle lagen van de bevolking, uit alle werelddelen (vandaar al mijn ‘aanhalingstekens’, what’s in a name????)…. nog 56 keer slapen :-)
Echte Berlijnfans! Erg leuk om te lezen! Hebben jullie een blog trouwens? Zou het best leuk vinden om te lezen wat jullie zoal doen tijdens een Berlijntrip. Veel plezier alvast. 1 mei is altijd weer een bijzondere dag inderdaad! Ik denk dat ik lekker met mijn camera op pad ga. Misschien dat jullie me nog tegen komen ;-).
Ha Marjolein,
Wat schrijf je leuk over Berlijn en wat geef je goede tips! Wij hopen van 12 t/m 15 mei in Berlijn te zijn met onze kleinzoon van 11. Ik heb hem al geattendeerd op jouw blog, hij moet zich natuurlijk wel een beetje voorbereiden en mag opschrijven wat hij graag wil zien. Hij wil later architect worden. Wij kwamen in de jaren 70 veel in Berlijn. We waren toen medewerker van Pax Christi kinderhulp en haalden 2x per jaar kinderen naar NL, die dan gedurende de paas-en zomervakantie in gastgezinnen verbleven. 3 1/2 week met Pasen en 5 1/2 week in de zomervakantie. Onze Berlijnse ‘dochter’ is later voor goed naar NL gekomen om haar toekomst hier op te bouwen. We zijn toen jaren niet geweest en herkenden Berlijn niet terug toen we uiteindelijk weer eens naar Berlijn gingen. We zijn er nu al weer een paar keer geweest en vinden het ook heerlijk om te fietsen door de stad, door Tiergarten en gewoon ook op de fiets naar de Prenzlauer Berg. Prachtig.
Weet jij misschien of de Isjtar poort wel te zien is in het Pergamon museum tijdens de verbouwing? En of er iets leuks te doen is op Hemelvaartsdag wat leuk zou zijn voor Valentijn? Ik begreep dat de winkels dan dicht zijn, maar de musea wel open zijn.
Nu maar hopen dat het weer goed is tegen die tijd, we hebben er erg veel zin in. Ik ga nog wel een lijstje maken met wat goede tips van je.
Geniet maar in het bijzondere Berlijn.
Met een hartelijke groet,
Hanneke
Hallo Hanneke,
wat een bijzonder verhaal zeg! Waren dat alleen West-Berlijnse kinderen of kwamen ze ook uit Oost-Berlijn? Lijkt me heel bijzonder om kinderen uit z’n gedeelde stad op bezoek te hebben. Ze zullen wel een hele andere kijk op Nederland hebben gehad. Momenteel is de Isjtar poort wel te bezichten, maar hij staat helaas wel in de stijgers. Het pergamon-altaar is helaas helemaal niet te bezichtigen. Wel erg jammer inderdaad! Maar als het goed weer is is het heerlijk om door te stad te fietsen. BajaBikes biedt ook interessante tours aan langs de Berlijnse Muur of door Kreuzberg. Misschien leuk voor jullie?
Groeten en alvast veel plezier,
Marjolein
Yess! Goede post, ik denk dat het echt iets toevoegt aan de mogelijkheden wat het betreft het bezoeken van Berlijn als toerist. Ik vind het zo vreemd, als ik een nieuwe stad bezoek probeer ik eigenlijk alle “must-see” dingen over te slaan, want door de hoeveelheid aandacht en verpakking heeft het vaak niets meer te maken met de eigenlijke historie. Plekjes waar de mensen uit de stad graag eten of mooie parken, veel leuker. Raar eigenlijk toch het idee dat je bepaalde dingen “gezien moet hebben”?
Goed dat je even aanstipt dat het hele DDR idee nogal wordt opgehemeld. Een realistische tentoonstelling is meer op zijn plaats. En ik denk niet dat je het een artikel met een negatieve ondertoon hoeft te noemen hoor Marjolein. Negatief vind ik als mensen zeurberichten maken zonder duidelijk uit te leggen waarom ze bepaalde standpunten aannemen en direct een mening klaar hebben. Jij hebt een duidelijke uitleg en een paar hele fijne alternatieven met informatie en prijzen erbij gezet, dit maakt het voor mensen alleen maar makkelijker en fijner. Maar ik snap je wel, ik vind het ook lastig om te zeggen dat ik dingen ‘minder’ vind, zeker van Berlijn ;) Weet je, toen ik deze blogpost doorlas en naar de plaatjes keek kreeg ik helemaal geen Berlijn gevoel. Deze plekken zien er allemaal zo anders uit dan hoe Berlijn eigenlijk is. Een of ander toeristisch jasje ofzo, heel vreemd. Maar een hele fijne post. Ik hoop dat ik dit erin krijg bij familie en vriendenkring, ze lijken het maar niet te snappen.
Hmm, leuke reactie Frouke! Kan me er wel goed in vinden!
Ik kan natuurlijk alleen voor mezelf spreken maar sommige dingen moet je ook wel gezien hebben denk ik. Tenminste, als je meer te weten wilt komen over de geschiedenis van Berlijn, dat legt de fundatie voor de stad zoals ie nu is. De Gedenkstätte Berliner Mauer moet iedereen bijvoorbeeld eigenlijk eens gezien hebben. Maar uiteindelijk moet iedereen gewoon lekker doen waar ‘ie zelf zin in heeft natuurlijk. Ik wil mensen alleen maar laten weten dat er zoveel alternatieven zijn voor de standaard opties ;-). En ook in Berlijn is heus niet alles tof en hip, hoewel het lijstje voordelen wel heel veel langer is dan de nadelen.
Ik vond de East Side Gallery minder indrukwekkend (door het toerisme) dan verwacht. De Bernauer Straße geeft je een veel diepere indruk. Bernauer kan ik aanraden.
Je kunt deze locaties ook moeilijk met elkaar vergelijken, vind ik. Ze zijn zo verschillend! In de Bernauer Straße vind je een echt authentiek stuk van de Berlijnse Muur en kun je meer te weten komen over het onrecht wat DDR-burgers is aangedaan. De East Side Gallery is wat mij betreft ook echt een gallery. De kunstwerken op de muur syboliseren de vrijheid van het herendigde Berlijn heel mooi. Maar het is absoluut niet de plek die je moet bezoeken als je meer te weten wilt komen over de muur zelf. Ik vind beide plekken de moeite waard, maar op een hele andere manier. Mooie foto op je website trouwens!
Daar heb je zeker een punt. Dankjewel:) Ik heb mijn Berlijn-foto’s nog niet erop gezet, die heb ik onder mijn huidige link gezet :) :)
Het ligt ook aan de verwachtingen die je hebt natuurlijk. Als je denkt een authentiek stuk muur te vinden bij de ESG kan ik me goed voorstellen dat je teleurgesteld bent! Ga nu je foto’s even bekijken! :-)
Gave foto’s! Vind vooral de plaatjes van het Russische Ehrenmal en Tempelhof erg mooi. Gaaf dat je ook in Dresden bent geweest. Prachtige stad!
Dankjewel nog voor je reactie! Dresden is een schitterende stad, na Berlijn :))
Jaaa, Berlijn gaat voorop! Omdat mijn vriend uit Dresden komt, zijn we daar ook regelmatig te vinden. Ik voel me er altijd erg op me gemak. En de natuur daar, heerlijk om door de Sächsische Schweiz te wandelen. Binnenkort maar weer eens die kant op!
Berlijn moet je zelf ontdekken. Als je niet veel tijd hebt en de stad voor het eerst bezoekt, dan kan Berlijn natuurlijk overweldigend zijn. Waar begin je, waar naar toe. Toch moet je Berlijn vooral laten gebeuren. Berlijn is een heerlijke stad, maar verwacht niet de grote gelukzalige, het hele leven veranderende, verlichtende ontmoeting. Ook hier wordt gewoon met water gekookt.
Er is geen enkele “must-see”. Niemand neemt je kwalijk, als je niet bij Marjolein’s favoriete Italiaan hebt gegeten. Misschien ontdek je juist op eigen houtje een nietszeggend, wat armoedig ogend, Indiaas eettentje in Köpenick, waar het eten voortreffelijk blijkt te zijn. De enige plattegrond van een stad, is de stad zelf, leerde mijn docent filosofie.
Niks moet in Berlijn. Niet alles hoeft. Niet alles mag.
Berlijn is een gewone-mensen-stad. Daarbij zijn het vooral triviale ontmoetingen met gewone mensen, ontmoetingen zonder pointe, zonder hoogdravende moraal, die me zo van mijn stad doen houden.
Onlangs hield ik een wandelpauze bij een Imbiss-Bude ergens in Moabit. Het was een Imbiss-Bude welke in geen enkele reisgids staat vermeldt. Maar ik had honger en de Bratwurst smaakte naar Bratwurst. Ik ging op een muurtje zitten en genoot van het zonnetje. Daar ontmoette ik het mannetje in het knalrode, fluoriserende jogging pak, dat niet naar huis durfde gaan.
De man was om en nabij de 65 en had een ietwat gezet postuur. Stevig, maar niet dik. Na een paar koetjes en kalfjes, vertelde hij, dat hij kort daarvoor per ongeluk op een natte, smerige stoel was gaan zitten en zo twee grote vieze vlekken op zijn zitvlak had gekregen. „Nur ’n Bruchteil vonner Sekunde, sag ick Ihnen, ’n Bruchteil und jetzt janz verdreckt.“
De man schaamde zich zo diep om zijn smerige broek, dat hij niet naar huis durfde.„Wissen se, ick muss ja janz nach Neukölln. Wat werden die Leute denken. Die denken, ick bin im Suff!“
„Aber in der U-Bahn sitzen Sie doch“, probeerde ik hem op te beuren. „Die Flecken sieht dann doch kein Mensch?“
„Von wejen! Zwee mal umsteigen muss ick, zwee mal! Wat, wenn jemand den ick kenne, mir so loofen sieht.“
De man was vertwijfeld. Dat hij in zijn lichtgevende joggingpak een opvallende, “skurrille” verschijning was, daarvan was hij zich niet bewust. Dit was kennelijk zijn dagelijkse kloffie, waarin hij zich wohl fühlte. Het waren die twee vlekken op zijn zitvlak, die hem tot Berlijns spotfiguur zouden maken.
Ik kon met hem meevoelen. Een arme sloeber was de man niet en hij zag er op zich verzorgd uit. Zijn joggingpak was van een goede kwaliteit en beslist niet Marke Kik. Het pak was alleen heel erg lichtgevend, knallend rood.
„Warum fahren Sie nicht mit dem Bus? Da kennt Sie vielleicht niemand.“ stelde ik in een vlaag van genialiteit voor. De man klaarde op. “Dat is ne jute Idee!”
Vooral in de U-Bahn zou hij bekenden tegen kunnen komen, in de bus was dat gevaar veel geringer.
Ik had gelukkig een verfomfaaide plattegrond bij me en we konden een route uitstippelen, die hem per bus van Moabit naar Neukölln zou brengen.
Ik nam afscheid van de man en liep verder, die Nase nach.
Ik houd van deze stad.
Leuke anekdote Koos…
Ik vind Berlijn nog steeds overweldigend. Regelmatig weet ik niet wat ik moet doen omdat er zoveel te doen is! Maar ik geniet toch het meest van de stad als ik gewoon lekker ronddwaal. Dat heb je mooi omschreven! De enige plattegrond van een stad, is de stad zelf. Mooi gezegd! En hoewel Saporito wel echt een grandioos Italiaans restaurant is, moet iedereen lekker doen waar ‘ie zin in heeft. Dit is tenslotte ook alleen maar mijn mening. Mooi verhaal ook. Door met Berlijners te spreken leer je ook erg veel over de stad. Bedankt voor je reactie Koos!
Vom Himmel, ach.
Als je de eerste keer naar Berlijn gaat , ga je naar de geijkte plekjes toe, ben je regelmatige gast in Berlijn dan zijn dit mooie alternatieven, een aantal zijn door ons reeds bezocht en geven vooral mij het gevoel thuis te zijn.
Ja, dat moet iedereen ook zeker doen. Maar er zijn geijkte plekjes die de moeite waard zijn, en geijkte plekjes die een vertekend beeld van de stad geven. Da’s een beetje mijn probleem :P. Wat fijn dat je je zo thuis voelt in Berlijn! Het klopt wel dat je een stad pas echt leert kennen als je vaker of langer blijft.
Goeie antitips….:) Ik moet zeggen dat Ik het vaker zo ervaar. De eerste keer dat ik naar Parijs (bijvoorbeeld) ging moesten we de geijkte dingen zien, maar je leert de stad pas echt kennen bij een volgend bezoek. Berlijn ben ik zo kort geweest dat er geen tijd was voor de standaard dingen. Het door de straten dwalen spreekt me ook veel meer aan!
Dankjewel Simone! Ik hou ook meer van het ronddwalen door de stad, of dat nou Berlijn is of een vreemde stad. Maar er zijn ook genoeg bezienswaardigheden die ik wel de moeite waard vind hoor. Een bezoekje aan de Reichstag of de Siegessäule vind ik altijd nog leuk om te doen, ondanks dat deze plekken ook mega toeristisch zijn. En in Parijs wil ik toch altijd even naar de Eiffeltoren. Mijn probleem met deze bezienswaardigheden is dat ze gewoon een vertekend beeld geven van de stad. Althans, dat vind ik ;-).
Inzake DDR-musea/bezienswaardigheden, is Berliner Unterwelten (http://berliner-unterwelten.de) ook een tip.
Tour 3, rondleiding door de metrotunnels/stations, waar je de sfeer & angst van de koude oorlog recht op je af ziet komen.
Vond hem persoonlijk nogal intens. Misschien kwam het door dat men toen alleen deze tour in het Duits deed…en ik de boel moest vertalen aan mijn vriendin (mijn Duits op school bestond overigens uit uitslagen van de Toto). Ik dwaal af, deze rondleiding is nu ook in het Nederlands. Elke zaterdag om 11:30
Absoluut! Berliner Unterwelten is vaak een van de eerste dingen die ik aanraad om te doen als iemand voor het eerst naar Berlijn komt. Onwijs interessant. En afdwalen mag hoor, heb ik zelf ook wel eens last van ;-).
Hoi Marjolein ,
Inderdaad het Checkpoint Charlie in een groot Luchtkastel psssssst haha maar het in de buurt is het museum topograpie des terros is veel indrukwekkender.
Het gaat hier om hoe het derde Rijk de mensen onderdrukt en terroiseert.
Ook het gebouw de naast is best wel zienswaardig het was het Reich luftfahrtsamt
best wel groot en angstaanjagend vind ik.
Dat was mijn indruk wat betreft Checkpoint Charlie,noch verder bedankt voor de Tips.
Gruss
Egon
Hoi Marjolein,
Wow, idd anders dan gebruikelijk, maar raak en terecht! De Berlijnse schrijver Alfred Döblin heeft in de jaren 1920 iets geschreven in de geest van ‘Berlijn is niet om te bekijken, maar om te beleven’ (in de inleiding op een toeristisch fotoboek over de stad).
Unter den Linden + Museumeiland vind ik, los van de bouwactiviteiten, ook zoooo megatoeristisch (inclusief pseudogezellige terrasjes met personeel dat on-Berlijns opdringerig is); niet leuk. Maar er staan mooie gebouwen en de musea zijn verdomd goed. En ja, als ik de stad met ‘debutanten’ bezoek, gaan we toch wel naar Checkpoint Charlie en zo.
Je kent de ‘lange museumnacht’ neem ik aan? Is (was iig) in maart en augustus, musea open tot 02:00 uur: bijzondere sfeer zónder busladingen Japanners en Hollanders ;-) onder paraplu’tjes-begeleiding.
Hink-stap-sprong, doet me aan iets heel anders denken: Tag der offenen Tür der Bundesregierung, laatste weekend van het zomerreces. Onder andere het Bundeskanzleramt open voor bezoekers, met ontmoetingsgelegenheid Bundeskanzlerin Angela Merkel op een van die dagen.
Gruß,
Patrick.
Hallo Patrick,
wat een mooie quote zeg! Daar sta ik helemaal achter! Ik ben zelf ook fan van de quote ‘Berlijn is te lelijk om mooi te zijn, maar te mooi om lelijk te zijn’.
De horeca is inderdaad ook vreselijk op Unter den Linden. Altijd lastig als je daar even iets wilt drinken, de meeste zaken zijn horror of duur. Chipps is op het moment mijn favoriet in die hoek. En Berlin Story vind ik voor Berlijnboeken toch wel een fijn adresje.
De Lange Nacht der Museen is inderdaad top! Toen ben ik ook het Mauermuseum in geweest, omdat ik toch een keer gezien moest hebben. En zo voelde het ook, als een ‘moetje’. Maar wel de ideale oplossing als je veel musea wilt bezoeken. Tag der offenen Tür der Bundesregierung klinkt ook goed! Bedankt voor de tip! De Tag des offenen Denkmals is trouwens ook de moeite waard. Ben vorig jaar achter de schermen van Kino International geweest, was heel interessant!
Viele Grüße,
Marjolein
Leuke. Eigenwijze. Blog. Posting. Maar sommige goede adviezen moet je negeren ))) Mijn Valentines Dinner 2015 was dit jaar op 207 meter hoogte in het restaurant van de Fernsehturm ! Mooi gezelschap, raam tafel (€23 VIP ticket), goed zicht die avond, de stad die langzaam aan je voorbij draait, mooi gezelschap. Het was goed !
Hai Herbert, fijn om te horen dat jullie het leuk hebben gehad in het restaurant in de Fernsehturm! Zoals ik al in de blog zei, het is mijn persoonlijke mening. Die gaat natuurlijk niet voor iedereen op ;-). En mooi gezelschap scheelt natuurlijk ook een boel! Wat vond je van het eten?
Hoi, het eten had ik inderdaad even tactisch vergeten in mijn reactie, maar je hebt volkomen gelijk betreffende dat. Al bezit ik wel de gave dat ik mij kan overgeven aan kitsch/vergaande glorie/saaiheid/etc. Normaal gesproken vind ik Carpaccio op de kaart een slecht voorteken, nu heb ik het gewoon besteld, je moet toch wat.
Haha, ach, uiteindelijk gaat het om het totaalplaatje. Als jullie het maar naar je zin hebben gehad, daar draait het tenslotte om! En het uitzicht scoort natuurlijk veel punten. Maar er zijn dus ook alternatieven, dat leek me het vermelden wel waard.
Ik heb deze post ook opgeslagen leuke alternatieven.
Omdat het onze eerste keer is zullen we zeker een keer bij checpoint charlie gaan kijken en over Unter den Linden lopen, al is het maar omdat we er niet zo ver vandaan zitten.
Maar voor de genoemde musea en toren neem ik graag de alternatieven.
En de wandeling langs de Spree op genoemde traject gaan we zeker doen, we zitten namelijk ongeveer halverwege.
Veel plezier op de eerste trip naar Berlijn. Ben heel benieuwd hoe jullie het zullen vinden! En het is natuurlijk persoonlijk, het kan zijn dat jullie die plekken juist wel heel bijzonder vinden.
Hallo Marjolein,
Ik ben het helemaal met je eens wat betreft Checkpoint Charlie en Unter den Linden. Maar vrienden die voor het eerst in Berlijn zijn, willen toch even langs deze highlights, dus daar gaan we weer ….. Met namen Checkpoint Charlie heeft een soort magische aantrekkingskracht op debutanten. Unter den Linden moet uiteindelijk weer goed komen, maar ik heb het geloof ik nog nooit gezien zonder kranen of andere verbouwingszooi.
Wat dacht je trouwens van het uitzicht op het dak van de Rijksdag, fantastisch en gratis!!
Groeten
Hallo Dick,
ik vraag me toch af hoe dat komt. Ik denk dat veel mensen toch nog wel herinneringen hebben aan het vroegere Checkpoint Charlie en benieuwd zijn hoe het er nu uitzicht. Maar het lijkt echt in niets meer op wat het vroeger was. De bouwwerkzaamheden lopen inderdaad al geruime tijd langs Unter den Linden. Ik hoop dat het er snel weer mooi wordt! Maar die toeristische winkels en slechte horeca zullen waarschijnlijk wel blijven… Uitzichtpunten zijn er inderdaad genoeg! Ben ook fan van de Siegessäule, Berliner Dom en zelfs de Funkturm in het westen. Hoe dan ook, heel veel plezier in Berlijn!
Groetjes, Marjolein.
Ik ben het helemaal met jouw eens…
Checkpoint Charlie vind ik een tourist trap, het is een grote poppenkast…met die clowns voor dat replica grenshuisje bij wie je op de foto kan..
Eveneens deel ik jouw mening dat ik het DDR museum ter hoogte van de Berliner Dom een te eenzijdig beeld schets van het leven daar. De onderdrukking en verbod op reizen naar Westerse landen is totaal onderbelicht
Wat ik zeer eduacatief en leerzaam vond waren:
Tranenpallast bij Bahnhof Friedrichstrasse,
Stasi Museum;
Gedankstatte Berliner Mauer aan de Bernauerstrasse;
Gevangenis Hohenschonhausen.
Wat ik nog graag bezoeken wil is permanente tentoonstelling Alltag in der DDR, prima tip voor mij.
Dat kan ik alleen maar beamen. Dat er veel toeristen zijn vind ik het nog niet eens het ergste, maar die poppenkast inderdaad… Neuh, niets voor mij!
Bedankt voor dit bericht, ik had zelf ook al mijn twijfels over checkpoint Charlie en nu ik op de recente foto zie wat het is…. No, thanks… Dus erg nuttig, ik ga dit eens bespreken…
Wij gaan trouwens in mei, zijn er dan nog leuke evenementen/evenementjes? (4-7 mei)
En dan was het op deze foto nog relatief rustig. Het wemelt er van de toeristen… Nou ja, ieder zijn ding natuurlijk. Er schiet me zo niets binnen aan evenementen op die data maar mocht ik iets tegenkomen dan laat ik het je weten!
OK, alvast bedankt!!
Ik vind het wel verfrissend, eens te weten wat je niet moet doen :). En zeker omdat je goede alternatieven geeft! Het wakkert onze voorpret lekker aan.
Ik heb je trouwens ook vermeld in mijn blogpost:
http://www.blurred-boundaries.com/travel/countdown-to-berlin/
Fijn weekend!
Bedankt voor de vermelding Anniek, supertof! Lijkt me zo’n fijn vooruitzicht om 30 dagen naar Berlijn te komen. Ik denk dat je daarna nooit meer weg wilt ;-).
Wat een goede post, zeker omdat je zoveel alternatieven geeft! Deze ga ik bewaren :)
Top! Dankje Karlijn! Het was even onwennig maar ik zat er al zo’n tijd mee. Het moest er een keer uit! ;-),
Hallo
Paar dagen Berlijn en dit keer twee van je alternatieven bezocht. Alltag in der DDR en het Tränenplast. Twee super tentoonstellingen!! Aankomend zomer maar eens verder kijken naar mooie alternatieven. Dank je voor de tips
Groetjes
Leuk om te horen! Dankjewel Henri!